«Paśla pačatku vajny ceny na žyllo ŭpali, a na pradukty — vyraśli». Biełaruska raskazała, jak ciapier žyviecca ŭ Adesie i kolki heta kaštuje
U rubrycy «Kolki kaštuje žyć» vydańnia CityDog.io biełarusy raskazvajuć pra ceny ŭ haradach i krainach, kudy jany pierajechali. Biełaruska Jaŭhienija, jakaja, niahledziačy na vajnu, amal dva hady žyvie ŭ Adesie, raskazała pra svaju situacyju.
Jaŭhienija pierajechała ŭ Adesu vosieńniu 2021 hoda. Kaža, što dla pierajezdu ŭ Jeŭropu nie było vizy, a Adesu jana zaŭsiody vielmi lubiła.
«Kali pačałasia vajna, usie kudyści pabiehli, a ja vyrašyła, što nie chaču bolš nikudy biehčy, — tak i žyvu tut. Pracuju ryełtaram».
Žyllo: z pačatkam vajny ceny mocna ŭpali, ciapier pavoli rastuć
Kali pačałasia vajna, ceny na žyllo ŭ Adesie vielmi ŭpali i byli samymi nizkimi va Ukrainie, bo horad byŭ pryfrantavym i dosyć niebiaśpiečnym. Pieršyja miesiacy, kali naohuł było niezrazumieła, što adbyvajecca, niekatoryja haspadary nie brali płaty sa svaich žycharoŭ — heta značyć, tyja žyli absalutna biaspłatna. Pastupova arendnaja płata viarnułasia, ale była mocna nižejšaj, čym da vajny.
Ciapier ceny pacichu rastuć, choć ja b skazała, što davajennaha ŭzroŭniu ŭsio jašče nie dasiahnuli — navat niahledziačy na toje, što hetym letam adkryli mora i ŭ horadzie było vielmi šmat turystaŭ.
Tak što samaje darahoje žyllo va Ukrainie — u Kijevie, jak zaŭsiody, i ŭ zachodnich častkach, tamu što hetyja rajony addalenyja ad linii frontu i tam adnosna biaśpiečna.
Varyjanty žylla ŭ Adesie — samyja roznyja: ad novych kvater u dobrych žyłych kompleksach da pamiaškańniaŭ u damach nieviadomaha hoda pabudovy (navat u techpašparcie nie paznačany). Ceny, adpaviedna, taksama vielmi roznyja: ad 100 da 1000 dalaraŭ, časam bolšyja.
Ja zdymaju dobruju studyju ŭ piešaj dastupnaści ad centra i za 15 chvilin chady ad mora. Heta sučasny žyły kompleks a-la naša Novaja Baravaja sa svajoj achoŭnaj terytoryjaj, šłahbaumami, kanśjeržam i achovaj.
Sama kvatera płoščaj 46 «kvadrataŭ» raźmieščanaja na 15-m paviersie ź vidam na horad. Usiaredzinie ŭsio jość — ad mebli da bytavoj techniki. U pačatku vajny ja płaciła za jaje kala 180 dalaraŭ, z hetaha leta — 230 dalaraŭ.
Kali kazać pra kvatery bolšyja, to, naprykład, dalaraŭ za 300 možna źniać dychtoŭnuju trochpakajoŭku ŭ starym fondzie, a za 400 — i ŭ novym ŽK. Jaki-niebudź «babulatnik» možna i za 200 dalaraŭ znajści.
Kamunałka: zimoj časta adklučajuć śviatło, tamu davodzicca dapłočvać za hienieratar
Samaje darahoje — centralnaje aciapleńnie. Rachunki za jaho ŭ siezon mohuć dachodzić da 100 dalaraŭ — i heta za «adnapakajoŭku». U našym ŽK svaja kacielnia, tamu za kamunałku my płacim niašmat. Uletku ŭ mianie vychodzić 40-45 dalaraŭ u miesiac. Uzimku prykładna stolki ž, tamu što śviatła amal nikoli niama (śmiajecca).
Z-za pastajannych adklučeńniaŭ žyllo ŭ starym fondzie (zvyčajna heta nievysokija damy) navat vyjhraje. Tamu što ŭ mianie, naprykład, kali niama śviatła, to aŭtamatyčna niama i vady: da 15-ha paviercha nasos prosta jaje nie dapampoŭvaje. Plus u starych damach jość haz, tak što hatavać ježu taksama možna ŭ luby čas.
U pieryjad adklučeńniaŭ elektryčnaści vielmi aktualnaja tema hienierataraŭ. Nakolki ja viedaju, u starym fondzie žychary albo skidalisia i kuplali sabie vialiki ahulny, albo zavodzili nievialiki piersanalny.
U našym ŽK hienieratary ŭstanoŭlenyja pieršapačatkova, kab u ekstrannych vypadkach zabiaśpiečvać pracu liftaŭ: na 25-y pavierch bieź ich nie padymiešsia. Praŭda, pracujuć jany ŭsiaho pa 4 hadziny ŭ sutki. Za heta my dadatkova płacim kala 15 dalaraŭ u miesiac.
Prajezd: kurs dalara vyras, ale košt prajezdu zastaŭsia raniejšy
Z hramadskaha transpartu ŭ Adesie jość tramvai, tralejbusy i nievialikija aŭtobusy (jak našy maršrutki ŭ Minsku). Košt prajezdu — 8 hryŭniaŭ (prykładna 0,20 dalara), na aŭtobusach-maršrutkach — 15 hryŭniaŭ (kala 0,45 dalara). Z pačatkam vajny kurs dalara pajšoŭ uvierch, ale cenaŭ na hramadski transpart urad nie padymaje.
Taksi tut taksama niedarahoje. U zvyčajny dzień prajechać pa centry — da 2 dalaraŭ. U piatnicu i subotu, kali pryjazdžaje šmat turystaŭ, taryfy, viadoma rastuć — u 2, a to i ŭ 3 razy. Tady ŭžo i ja zakočvaju vočy i kažu: «Panajechali…» (Śmiajecca.) Ale ŭ cełym ja spakojna karystajusia tut taksi, pa kišeni nie bje.
Mašynu ŭ Adesie nie kuplaju, tamu što jaje absalutna niama dzie parkavać. Plus paśla pačatku vajny byvajuć pieraboi ź bienzinam. Rasijanie adrazu raźbili ŭsie schoviščy, tamu navat byŭ pieryjad, kali paliva ŭ horadzie nie było zusim. Ciapier jaho dahetul pryvoziać naziemnym transpartam.
Šerynhavyja samakaty tut taksama jość. Cenaŭ ja nie viedaju, ale siabroŭka niejak kazała, što na taksi atrymlivajecca tańniej.
Pradukty: ceny nižejšyja, čym u Minsku, i prykładna jak u Varšavie
Niadaŭna ja była ŭ Varšavie i mahu skazać, što ceny praduktaŭ u Adesie supastaŭnyja z polskimi. U paraŭnańni ź Minskam — mocna tańniejšyja.
Pamiataju, jak tolki pryjechała, pajšła ŭ načnuju kramu, dzie ceny pa aznačeńni vyšejšyja, — a tam lažyć ćviatnaja kapusta tańniej, čym ja kuplała ŭ Minsku na aptovym rynku ŭ siezon!
Vielmi zaležyć ad taho, dzie kuplać: jość kramy daražejšyja, jość tańniejšyja. Samyja nizkija ceny na rynkach. Harodninu i sadavinu ŭ Adesu viazuć z Chiersona, ale z uradžajem tam ciapier prablemy, tamu što vyzvalenuju terytoryju pastajanna bambiać, a druhaja pałova vobłaści ŭsio jašče akupavanaja. Sioleta situacyja lepšaja, čym letaś, ale ŭsio roŭna niekatoryja pazicyi znajści składaniej — jany stali pryvaznymi.
Praktyčna va ŭsich kramach (navat u spalnych rajonach) možna znajści śviežaje miasa, indyčku pa canie kurycy, pierapiołku, trusa, dobry vybar ryby. A jašče ŭ Adesie nie viedajuć, što takoje zamarožanyja šampińjony. Jany prosta nie razumiejuć, navošta marozić pradukt, jaki i kaštuje niadoraha, i dastupny kruhły hod.
Voś prykłady cenaŭ z samaj darahoj sietki kram «La Silpo»: (to-bok heta maksimalnyja ceny ŭ horadzie):
- bahiet — 27,99 hryŭni (0,76 dalara),
- chleb ułasnaj vypiečki — ad 6,99 da 24,90 hryŭni (ad 0,19 da 0,67 dalara),
- małako — ad 23,19 da 43,99 hryŭni (ad 0,63 da 1,19 dalara),
- śmiatana — 40-43 hryŭni (1,08-1,16 dalara),
- miasa pierapiołki — 30,90 hryŭni za 100 h (0,84 dalara),
- roznyja častki trusa — ad 21 da 40 hryŭniaŭ za 100 h (ad 0,57 da 1,08 dalara),
- roznyja častki kurycy abo pieŭnia — ad 9 da 34 hryŭniaŭ za 100 h (ad 0,24 da 0,92 dalara),
- roznyja vidy śvininy — ad 17,30 da 29,90 hryŭni za 100 h (ad 0,47 da 0,81 dalara),
- marakuja — 149 hryŭniaŭ za štuku (4,04 dalara),
- hranat — 17,90 hryŭni za 100 h (0,48 dalara).
Zabavy: «Časam hladziš — jak byccam i niama vajny»
U pačatku vajny ŭ Adesie zakrylisia praktyčna ŭsie kaviarni i restarany. Niekatoryja ź ich tak i nie adkrylisia, inšyja pastupova adnavili pracu.
Prykładna z hetaha hoda ludzi ŭžo bolš-mienš prystasavalisia da situacyi, horad staŭ žyć svaim žyćciom. I ŭ apošni čas davoli časta stali adkryvacca novyja ŭstanovy, kramy. Časam hladziš — jak byccam i niama vajny. Ceny va ŭstanovach, darečy, mocna nižejšyja, čym u tym ža Kijevie.
Letaś usie plažy byli zaminiravanyja, tamu turystaŭ było mała. U hetym siezonie pryjazdžała vielmi šmat narodu — u asnoŭnym z Kijeva i zachodnich abłaściej. Jechali navat tady, kali ŭzarvali Kachoŭskuju HES i mora było vielmi brudnaje (i zakrytaje dla kupańnia).
Niadaŭna Adesa śviatkavała svoj dzień naradžeńnia. Z hetaj nahody ŭ haradskim sadzie byŭ vialiki fiestyval piva, kancert i inšyja mierapryjemstvy. Adnavilisia kancerty, śpiektakli — usie kvitki zaŭsiody vykuplenyja. Pastanoŭki jość užo i pa biahučych padziejach.
Košt kvitkoŭ u teatr — prykładna ad 2,5 da 15 dalaraŭ, na kancert — ad 15 da 30 dalaraŭ maksimum. Adzinaje, da hetaha času dziejničaje kamiendanckaja hadzina: u 22:00 usia muzyka ŭ horadzie pavinna być vyklučanaja, u 23:00 — usie ŭstanovy začynienyja, a z 24:00 da 5:00 usie pavinny być pa damach. Da niadaŭniaha času ŭstanovy začynialisia da 22:00, a za parušeńni štrafavali.
Ja jašče chadžu ŭ dobry basiejn ź dźviuma saŭnami. Bieźlimitny abaniemient na miesiac tudy kaštuje 50 dalaraŭ.
Muziei, mastackija vystavy tut taksama jość, ale Adesa — ni razu nie kulturnaja stalica. Heta kurortny horad, kudy ludzi pryjazdžajuć adpačyvać, viesialicca, smačna jeści i vypivać. Adzinaje, što ŭ kłuby ciapier nie pachodziš, tamu što dyskateka da 22:00 — tak sabie historyja (śmiajecca).
A što tam z departacyjaj biełarusaŭ z Ukrainy?
Nasamreč usia hetaja historyja z departacyjaj była vielmi nadumanaj — prosta ludzi nie razabralisia ŭ zakonach. Pa praviłach, kali ty parušyŭ termin znachodžańnia, ty abaviazany vyjechać z krainy i znoŭku zajechać na inšych padstavach. Ale prablema była ŭ tym, što nazad biełarusaŭ mahli ŭžo nie ŭpuścić, — i mnohija kazali, što ich departavali, choć pa fakcie heta nie tak.
Plus paśla pačatku vajny da červienia 2022 hoda biełarusaŭ nie prymali ŭ mihracyjnaj słužbie, z-za čaho mnohija pierabrali termin znachodžańnia, — heta była asnoŭnaja prablema. I dahetul, na žal, mnohija žyvuć va Ukrainie nielehalna.
A jak situacyja z abstrełami?
Da ŭsiaho pryvykaješ. Raniej ja naohuł nie źviartała ŭvahi na pavietranyja tryvohi i spakojna spała doma. Adzin raz, praŭda, vielmi spałochałasia, kali rakieta prylacieła ŭ susiedni dom za 300 mietraŭ ad mianie. Ja pračnułasia ad uspyški, jakaja aśviaciła maju kvateru, va ŭpeŭnienaści, što vybje ŭsie maje vokny ŭ padłohu. Bałazie vokny akazalisia dobrymi i vystajali — škło pasypałasia tolki ŭ starym fondzie.
Ale i paśla hetaha spałochu ja prosta stała spuskacca ŭ bambaschovišča — i toje nie kožny raz. Ciapier vielmi dobra naładžanaje infarmavańnie ab abstrełach, jość šmat telehram-kanałaŭ, u jakich źjaŭlajecca aktualnaja infarmacyja, jaki snarad i dzie lacić. Dziakujučy hetamu možna nie reahavać na ŭsie tryvohi zapar — a tolki na tyja, jakija tyčacca niepasredna tvajho rajona.
Adziny minus — heta balistyka, jakaja vylataje i praktyčna adrazu prylataje. Ja paśpiavaju tolki ŭstać, dajści da lifta — i ŭžo dzieści vybuch. Tak što ja asabliva i nie parusia, hałoŭnaje — adyści ad voknaŭ. Ciapier my ŭžo navučylisia pa huku adroźnivać, jak daloka SPA. I kali heta dzieści za piać kiłamietraŭ ad ciabie — nu i dobra.
Prykładna tydzień tamu ja pračnułasia ad taho, što kala mianie pralacieła rakieta, — voś heta taksama było strašna. Choć jość takoje praviła, što rakieta lacić chutčej za chutkaść huku, tamu kali jana lacić na ciabie, to ty jaje nie pačuješ. A kali čuješ huk, značyć, jana ŭžo pralacieła mima. Ale ad viedańnia takoha, ščyra kažučy, nie lahčej.
Nu, a ŭ cełym niama ničoha bolš pastajannaha, čym časovaje. Tamu ja nie stroju niejkich doŭhaterminovych płanaŭ. Ciapier ja ŭ Adesie, mnie tut padabajecca. A jak dalej budzie, nichto nie viedaje.
Ja navat u niejkaj stupieni ŭdziačnaja padziejam u Biełarusi, praź jakija daviałosia pakinuć krainu. Jany nam pakazali, što my nie drevy, nie pryviazanyja da adnaho miesca, a ŭ luby momant možam źjechać, asimilavacca i dobra siabie adčuvać.
Kamientary