Śviet33

U Polščy na haryščy pryvatnaha doma znajšli dva aryhinały Bresckaj Biblii 1563 hoda

Redkija ekzemplary Biblii, nadrukavanaj u drukarni ŭ Breście na srodki Mikałaja Radziviła Čornaha, znajšli niedaloka ad Apole.

Bieraściejskaja Biblija, jakaja zachoŭvajecca ŭ biblijatecy Akademii navuk Biełarusi. Fota: Wikimedia Commons

Na haryščy doma ŭ miascovaści Pokuj niepadaloku ad Apola ŭ kancy 2024 hoda znajšli dva aryhinalnyja ekzemplary Bieraściejskaj Biblii. Knihi byli vydadzieny ŭ 1563 hodzie dla pratestantaŭ u drukarni ŭ Breście na hrošy kanclera Vialikaha kniastva Litoŭskaha Mikałaja Radziviła Čornaha. 

Dyrektar Dziaržaŭnaha archiva ŭ Apole doktar Słavamir Marchiel paćvierdziŭ, što heta aryhinały Biblii, datavanyja 1563 hodam. Z pryblizna tysiačy vydadzienych ekzemplaraŭ da našych dzion zachavałasia mienš za 140.

Bieraściejskaja, abo jak jaje jašče nazyvajuć Radziviłaŭskaja, Biblija — heta pieršy sučasny pierakład Śviatoha Pisańnia na polskuju movu i adzin ź pieršych poŭnych pierakładaŭ Biblii ŭ Jeŭropie novaha času. Heta šmatstaronkavy falijant z pradmovami, kamientaryjami i pradmietnym pakazalnikam. Niekalki zachavanych ekzemplaraŭ Radziviłaŭskaj Biblii znachodziacca ŭ Biełarusi: u biblijatecy Akademii navuk u Minsku, a taksama ŭ Bresckaj abłasnoj biblijatecy i Muziei historyi Bresta.

Na dumku śpiecyjalista pa starapolskaj litaratury, prafiesara Daryuša Chiempieraka z Univiersiteta Maryi Kiury-Składoŭskaj u Lublinie, prysutnaść knih, vydadzienych na terytoryi sučasnaj Biełarusi, u Vierchniaj Silezii maje histaryčnaje tłumačeńnie, infarmuje Radio ZET.

«Bieraściejskaja Biblija stała pieršym pierakładam Śviatoha Pisańnia na polskuju movu, pryznačanym dla pratestantaŭ, jakija vykarystoŭvajuć hetuju movu. Treba pamiatać, što asabistaje čytańnie Biblii źjaŭlajecca adnym z krajevuholnych kamianioŭ viery dla jevanhielikaŭ, tamu niepiśmiennaść ličyłasia hrachom.

Dla palakaŭ, jakija žyli ŭ Vierchniaj Silezii (heta značyć za miežami Rečy Paspalitaj) i vyznavali pratestantyzm, Bresckaja Biblija była adzinaj mahčymaściu adpaviadać hetamu patrabavańniu. Da taho ž jana była pierakładzienaja na cudoŭnuju polskuju movu, a nad jaje stvareńniem pracavała hrupa bibleistaŭ, jakija viedali try śviaščennyja movy. Siarod ich byli nie tolki teołahi, jakija sačyli za dakładnaściu pieradačy sensu, ale i paety, jakija ŭmieli pieradać jak «litaru», tak i «duch» aryhinała», — raspavioŭ prafiesar.

Bieraściejskaja Biblija była vielmi darahoj knihaj. Jaje košt aceńvaŭsia ŭ hadavuju zarpłatu słuhi taho času. Chutčej za ŭsio, znojdzienyja dva ekzemplary Biblii naležali polskim jevanhieličnym pastaram i pieradavalisia z pakaleńnia ŭ pakaleńnie.

Viadoma, što ŭ XIX stahodździ niedaloka ad miesca, dzie byli znojdzieny knihi, pracavała pratestanckaja škoła, dzie dzieci vučylisia na polskaj movie. Vierahodna, znojdzienyja ekzemplary Bieraściejskaj Biblii niejak źviazany z hetaj škołaj. Taksama isnuje vierahodnaść, što hetyja staradrukavanyja knihi byli častkaj kniažackaj biblijateki Vitenbierhaŭ, čyj pałac znachodziŭsia ŭ Pokui. Ale pakul heta tolki hipotezy, jakija jašče treba vyvučyć.

Abodva znojdzienyja ekzemplary byli nakiravany ŭ Katavicy, dzie ich padvierhli dezinfiekcyi i ŭziali ŭzory papiery dla mikrabijałahičnych daśledavańniaŭ. Knihi čakajuć šmatmiesiačnyja restaŭracyjnyja raboty.

Kamientary3

  • Historyk
    10.02.2025
    Papraŭcie, kali łaska, pieršuju ŭrezku paŭtłustym – Bieraściejskaja biblija nie źjaŭlajecca pieršym polskim pierakładam (pieršy paŭstaŭ stahodździe raniej, t.zv. Biblia królowej Zofii; darečy, Sofja hetaja vyvodzicca z Druckich i Halšanskich). Dalej pra heta pravilna kaža Chemperek – heta pieršy pierakład dla polskamoŭnych pratestantaŭ. Pa-druhoje, drukavany tvor – jon paŭstaje adrazu ŭ šmatlikich ekzemplarach, jon nia maje aryhinału. Aryhinał – heta pieršy zakončany ekzemplar dakumentu, jaki maje zvyčajna adzin asobnik (naprykład, aryhinał piśma, aryhinał kvitancyi, aryhinał pašpartu i h.d.)
  • Žvir
    10.02.2025
    Historyk, tut aryhinał, u sensie, što nie padrobka.
  • Hrynia
    10.02.2025
    Historyk, Biblija karalevy Sońki była pierakładam Staroha Zapavietu, a Bieraściejskaja -- Novaha. Usio adno heta nie pieršy pierakład na polskuju, pieršy vyjšaŭ niekalkimi hadami raniej. Ale pieršy z aryhinalnaj movy, a nie z łaciny.

Ciapier čytajuć

Śpiavačku Meryjem Hierasimienka na praciahu dvuch hadoŭ źbivaŭ muž40

Śpiavačku Meryjem Hierasimienka na praciahu dvuch hadoŭ źbivaŭ muž

Usie naviny →
Usie naviny

«Kava stanie raskošaj». Biełarusy šakavanyja cenami ŭ kramach16

«Apantanaści hieapalitykaj, jak u Rasii, u nas siońnia niama». Historyk parazvažaŭ, ci pieražyvuć biełarusy «russkij mir»16

Rubia patłumačyŭ zajavu Trampa pra zbroju dla Ukrainy za košt NATA

«Horad pracoŭnaj słavy 1941—1945». U Baranavičach adkryli manumient ź dziŭnaj nazvaj9

U Biełarusi i Rasii raspracujuć štučny intelekt z tradycyjnymi kaštoŭnaściami4

Asudzili za «sadziejańnie ekstremizmu» byłoha dyrektara škoły

Vučonyja znajšli ahromnistaje radovišča zołata, jakoje źmiaščaje 99,999% usiaho zołata płaniety8

U Polščy adbyłosia DTZ z aŭtobusam, poŭnym biełarusaŭ3

Makron zajaviŭ pra hatoŭnaść adpravić va Ukrainu 50 tysiač vajskoŭcaŭ6

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

Śpiavačku Meryjem Hierasimienka na praciahu dvuch hadoŭ źbivaŭ muž40

Śpiavačku Meryjem Hierasimienka na praciahu dvuch hadoŭ źbivaŭ muž

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić