U Polščy na haryščy pryvatnaha doma znajšli dva aryhinały Bresckaj Biblii 1563 hoda
Redkija ekzemplary Biblii, nadrukavanaj u drukarni ŭ Breście na srodki Mikałaja Radziviła Čornaha, znajšli niedaloka ad Apole.
Na haryščy doma ŭ miascovaści Pokuj niepadaloku ad Apola ŭ kancy 2024 hoda znajšli dva aryhinalnyja ekzemplary Bieraściejskaj Biblii. Knihi byli vydadzieny ŭ 1563 hodzie dla pratestantaŭ u drukarni ŭ Breście na hrošy kanclera Vialikaha kniastva Litoŭskaha Mikałaja Radziviła Čornaha.
Dyrektar Dziaržaŭnaha archiva ŭ Apole doktar Słavamir Marchiel paćvierdziŭ, što heta aryhinały Biblii, datavanyja 1563 hodam. Z pryblizna tysiačy vydadzienych ekzemplaraŭ da našych dzion zachavałasia mienš za 140.
Bieraściejskaja, abo jak jaje jašče nazyvajuć Radziviłaŭskaja, Biblija — heta pieršy sučasny pierakład Śviatoha Pisańnia na polskuju movu i adzin ź pieršych poŭnych pierakładaŭ Biblii ŭ Jeŭropie novaha času. Heta šmatstaronkavy falijant z pradmovami, kamientaryjami i pradmietnym pakazalnikam. Niekalki zachavanych ekzemplaraŭ Radziviłaŭskaj Biblii znachodziacca ŭ Biełarusi: u biblijatecy Akademii navuk u Minsku, a taksama ŭ Bresckaj abłasnoj biblijatecy i Muziei historyi Bresta.
Na dumku śpiecyjalista pa starapolskaj litaratury, prafiesara Daryuša Chiempieraka z Univiersiteta Maryi Kiury-Składoŭskaj u Lublinie, prysutnaść knih, vydadzienych na terytoryi sučasnaj Biełarusi, u Vierchniaj Silezii maje histaryčnaje tłumačeńnie, infarmuje Radio ZET.
«Bieraściejskaja Biblija stała pieršym pierakładam Śviatoha Pisańnia na polskuju movu, pryznačanym dla pratestantaŭ, jakija vykarystoŭvajuć hetuju movu. Treba pamiatać, što asabistaje čytańnie Biblii źjaŭlajecca adnym z krajevuholnych kamianioŭ viery dla jevanhielikaŭ, tamu niepiśmiennaść ličyłasia hrachom.
Dla palakaŭ, jakija žyli ŭ Vierchniaj Silezii (heta značyć za miežami Rečy Paspalitaj) i vyznavali pratestantyzm, Bresckaja Biblija była adzinaj mahčymaściu adpaviadać hetamu patrabavańniu. Da taho ž jana była pierakładzienaja na cudoŭnuju polskuju movu, a nad jaje stvareńniem pracavała hrupa bibleistaŭ, jakija viedali try śviaščennyja movy. Siarod ich byli nie tolki teołahi, jakija sačyli za dakładnaściu pieradačy sensu, ale i paety, jakija ŭmieli pieradać jak «litaru», tak i «duch» aryhinała», — raspavioŭ prafiesar.
Bieraściejskaja Biblija była vielmi darahoj knihaj. Jaje košt aceńvaŭsia ŭ hadavuju zarpłatu słuhi taho času. Chutčej za ŭsio, znojdzienyja dva ekzemplary Biblii naležali polskim jevanhieličnym pastaram i pieradavalisia z pakaleńnia ŭ pakaleńnie.
Viadoma, što ŭ XIX stahodździ niedaloka ad miesca, dzie byli znojdzieny knihi, pracavała pratestanckaja škoła, dzie dzieci vučylisia na polskaj movie. Vierahodna, znojdzienyja ekzemplary Bieraściejskaj Biblii niejak źviazany z hetaj škołaj. Taksama isnuje vierahodnaść, što hetyja staradrukavanyja knihi byli častkaj kniažackaj biblijateki Vitenbierhaŭ, čyj pałac znachodziŭsia ŭ Pokui. Ale pakul heta tolki hipotezy, jakija jašče treba vyvučyć.
Abodva znojdzienyja ekzemplary byli nakiravany ŭ Katavicy, dzie ich padvierhli dezinfiekcyi i ŭziali ŭzory papiery dla mikrabijałahičnych daśledavańniaŭ. Knihi čakajuć šmatmiesiačnyja restaŭracyjnyja raboty.
Kamientary