Nie ŭskładniajcie, Mikoła. Buhaj adkazvaje Dziadku

Z asałodaj pačytaŭ refleksiju Mikoły Dziadka «Čamu my prajhrali ŭ 2020 hodzie?», jakuju jon vynošvaŭ piać hadoŭ u samych nievynosnych umovach.

Tam šmat hłybokich cikavych nazirańniaŭ. Praŭda, ja baču pamyłku ŭ samoj pastanoŭcy pytańnia, «čamu my prajhrali».

Nie, my nie prajhrali. Byvajuć situacyi, kali katehoryi «projhryšu» i «vyjhryšu» nieprymianialnyja.

Ale pra heta budzie nižej. Spačatku — pryčyna.

U 1956 hodzie vienhram nie ŭdałosia vyrvacca z-pad savieckaha kantrolu — choć hramadstva było tatalna nieprychilnaje da kamunistyčnaj ułady i ŭziałosia za zbroju.

U 1968 hodzie čecham nie ŭdałosia ačałaviečyć sistemu — choć kurs na libieralizacyju ažyćciaŭlali ŭłady Čechasłavaččyny pry padtrymcy narodu.

U 1981 hodzie «Salidarnaść» nie zdoleła dabicca pieramien u Polščy — niahledziačy na masavuju padtrymku ŭnutry i z Zachadu.

U toj ža čas u 1988—2004 vyzvalilisia ŭsie: i vierujučaja Polšča, i ateistyčnaja Čechija; i Rumynija, dzie režym stajaŭ muram, i Bałharyja, jakoj kamfortna žyłosia pry staroj sistemie; i farmalna niezaležnyja krainy Uschodniaj Jeŭropy, i Bałtyja, pazbaŭlenaja suvierenitetu; i tyja, dzie revalucyi byli aksamitnyja, i tam, dzie stralali. Navat unutrana raskołataja Ukraina zdoleła ŭ 2004 hodzie dabicca sumlennaha padliku hałasoŭ.

Kali my sprabujem nakapać dziasiatak subjektyŭnych i abjektyŭnych pryčyn, čamu ŭ 2020 hodzie pieramieny nie adbylisia, my siabie mižvoli zahaniajem u śmiarotny hrech safistyki.

Pryčyna była adna: na toj momant Rasija była zamocnaju i bačyła ŭ lubych pieramienach u Biełarusi pahrozu svaim płanam. Tak, jak i ŭ Vienhryi-1956, Čechasłavaččynie-1968, Polščy-1980.

Jak stała jasna ŭ 2022-m, Maskva tady ŭžo była nie toje što rychtavaŭšy, a i płanavaŭšy pachod na Ukrainu, jaki, kali b byŭ pajšoŭ pa płanie, pieraros by ŭ pachod na Jeŭropu. I viadoma, nijaki prezident Babaryka i nijakaja prezidentka Cichanoŭskaja nie dazvolili b rasijskaj armii iści na Kijeŭ praź Biełaruś.

Usio astatniaje vynikała z hetaj prostaj i ciažkaj pryčyny: i toje, što siłaviki, jakija razumieli siłu Rasii, nie padtrymali narodu, i toje, što sam narod paźbiahaŭ siłavych dziejańniaŭ.

Usio stanie mahčymym dla Biełarusi, kali Rasija znoŭ asłabnie abo znoŭ pačnie inakš bačyć svaje nacyjanalnyja intaresy — pry ŭmovie, što my budziem nie durnyja.

U čym, Mikoła, ja kateharyčna z vami niazhodny, heta ŭ samoj pastanoŭcy pytańnia, «čamu my prajhrali». Niapravilna pastaŭlenaje pytańnie apryjory daje niapravilnyja adkazy.

Prajhrać možna, kali jość mahčymaść pieramahčy. Ale byvajuć situacyi, kali katehoryi «projhryš» i «vyjhryš» nieprymianialnyja. 2020 hod — adna z takich.

2020 hod pakazaŭ samim biełarusam i śvietu, što bolšaść biełarusaŭ choča inšych praviłaŭ hulni, choča demakratyi i niezaležnaści — da taho heta było daloka nie vidavočna. U hetym toj hod možna paraŭnać z epizodam «Salidarnaści» ŭ historyi Polščy: i ŭ tych było «samoograniczenie», i ŭ tych byŭ ščyry paryŭ, i było spadziavańnie, što matylok źmienić kurs płaniet. A jon i źmienić — my tolki nie viedajem, kali. 

My paroju ŭskładniajem tam, dzie ŭsio prosta. I časam naša schilnaść na ruku voraham biełaruščyny: jany razumiejuć, što nie mohuć narod pierakanać, tamu jany imknucca narod zabłytać.

Niemahčyma vynasić dzicia za try miesiacy i sfarmiravać darosłuju asobu za dzieviać hadoŭ. Jość pracesy, jakim treba čas.

U 2020‑m byŭ jašče nie čas, ale toj paryŭ byŭ nieabchodny, kab hety čas niekali nastaŭ.

«Segur que tomba, tomba, tomba, ben corcada deu ser ja», jak śpiavaŭ Ljuis Ljak u katałanskaj pieśni, jakaja praz polski varyjant stała biełaruskaj «Razbury turmy mury».

Dasłoŭna heta: «Adnaznačna, što ŭpadzie, upadzie, upadzie, bo całkam prahniŭ užo». A dokaz našaj siły i ŭ tym, što takija, jak Dziadok, nie złamalisia, i z takim impetam iznoŭ havorać i dziejničajuć.

• 73
• 5
• 4
• 8
• 0
• 0
• 0
• 5