Akademiju KDB budujuć prosta na Załatahorskich mohiłkach. Ź ziamli dastajuć pareštki minčukoŭ, jakich tut chavali sotni hadoŭ
U hetym miescy zabaroniena budavać adrazu dvuma zakonami.
Jak paviedamlaje vydańnie katolik.life, pry ryćci katłavanu pad novabudoŭlu byli parušany pachavańni na katalickim mohilniku kala kaścioła Śviatoj Trojcy na staličnaj Załatoj Horcy.
Budaŭnikam traplałasia šmat čałaviečych kaściej, jakija byli sabranyja i pieradadzienyja na ekśpiertyzu, praviadzieńnie jakoj patrabuje zakon pry adšukańni čałaviečych pareštkaŭ. Adnak inšyja zakony tut, vidać, pierastali dziejničać.
U parafii pačali asablivuju malitvu, ab čym śviedčać štotydniovyja abjavy: «Kab pareštki našych prodkaŭ, pachavanych na Załatahorskich mohiłkach, nie byli źniščanyja».
Mohiłki z dvuchsothadovaj historyjaj
Katalickija mohiłki źjavilisia ŭ hetym miescy ŭ kancy XVIII stahodździa. U 1840‑ia hady ich terytoryja była značna pašyrana, a paśla epidemij chalery 1848 i 1853 hh. na adasoblenym placy źjavilisia chalernyja mohiłki. Mohiłki byli zakrytyja tolki paśla 1920 hoda, ale ŭ čas vajny na karotki čas pachavańni adnavilisia.
U paślavajenny čas u Minsku i inšych bujnych haradach była źniščana bolšaść starych mohiłak, na jakich zvyčajna ŭźnikali skviery. Adnak źniščeńnie mohiłak praduhledžvała tolki znos kryžoŭ, nadmahillaŭ, kaplic i aharodžaŭ — bačnych elemientaŭ histaryčnych pachavańniaŭ, ale nie tyčyłasia ŭłasna pareštkaŭ, jakija zastajucca lažać u ziamli.
Pra heta śviedčać pastajannyja znachodki čałaviečych kostak pry rabotach na terytoryi byłych mohiłak, u tym liku na Jaŭrejskich i Luteranskich mohiłkach u Minsku ci na byłych Sabornych mohiłkach u Mahilovie.
Nie pravodzilisia pierapachavańni i na Załatahorskich mohiłkach, u 1980‑ia hady tam prosta źnieśli i vyvieźli nadmahilnyja plity, a ziamlu razraŭnavali. Častka pachavańniaŭ była źniščana pry pašyreńni vulicy Kazłova i budaŭnictvie ŭ pačatku 1970‑ch hadoŭ Pałaca mastactva, dla jakoha byŭ zryty pahorak. Ale bolšaja častka byłych mohiłak zastavałasia niezabudavanaj da našaha času.
Sakretnaja budoŭla KDB
Uźviadzieńnie novaha abjekta ŭ samym centry stalicy było praviedziena tak, kab jon zastaŭsia niezaŭvažanym, navat biez hramadskaha abmierkavańnia. Na sajcie administracyi Savieckaha rajona horada Minska jość tolki paviedamleńnie pra toje, što, zhodna z prajektam 1‑j čarhi abjekta «Uźviadzieńnie budynka šmatfunkcyjanalnaha pa vuł. Załataja Horka, 5 i 5a, u h. Minsku» vysiekuć 144 drevy i vydalać ceły hiektar travianoha pokryva.
Zakazčykam paznačana Upraŭleńnie kapitalnaha budaŭnictva Minharvykankama, a prajekciroŭščykam — Biełdziaržprajekt. Adnak niahledziačy na toje, što abjekt uzvodzicca dziaržaŭnaj arhanizacyjaj za biudžetnyja srodki, nijakich zakupak, źviazanych ź im, na adpaviednych partałach nie fihuruje. Adsutničaje ŭčastak, na jakim viadziecca budaŭnictva, i na Publičnaj kadastravaj karcie.
Na aerafotazdymkach, jakija vykanany dziaržaŭnym pradpryjemstvam BiełPSHAHP i jakija vykarystoŭvajucca ŭ jakaści padłožki ŭ Publičnaj kadastravaj karcie, amal usia terytoryja kvartała, uklučna z kaściołam i Pałacam mastactva zablurana, jak i inšyja abjekty siłavikoŭ.
Nie vyklučana, što heta źviazana z tym, što na hetym miescy stajała adna ź dźviuch minskich «hłušyłak», jakija ŭ savieckija hady śpiecyjalna hłušyli sihnały roznych zamiežnych radyjostancyj, što viaščali na terytoryju SSSR — vyška była razabranaja ŭ červieni hetaha hoda dziela novaha budaŭnictva.
Dziela budaŭnictva taksama była pierakryta vulica Čyrvanazorkavaja, ale infarmacyju ab zakryćci vulicy aficyjnyja krynicy nie padavali.
Razhadka taho, što budujecca za Załatahorskim kaściołam, była dadziena ŭ vieraśni 2023 hoda, kali «Biełpoł» apublikavaŭ infarmacyju pra budaŭnictva novaha korpusa Akademii nacyjanalnaj biaśpieki, jakaja znachodzicca ŭ viedamstvie KDB Biełarusi. Na budaŭnictva korpusa, u jakim buduć navučalnyja, administracyjnyja i dapamožnyja pamiaškańni, a taksama internat na 150 miescaŭ, było vyłučana 20 miljonaŭ rubloŭ ź biudžetu.
Heta amal usia infarmacyja, dastupnaja pra novy budynak. Niama nijakaj infarmacyi ni pra kolkaść pavierchaŭ korpusa Akademii nacyjanalnaj biaśpieki, ni pra toje, jak jon budzie vyhladać.
Zhodna z pašpartam abjekta, raźmieščanym na budoŭli, prajekciroŭščykam užo vystupaje Minskprajekt, viadomy svaimi prajektami dla Łukašenki — ad Pałaca Niezaležnaści da sakretnych rezidencyj. Adnak kantaktnaj asobaj čamuści zastałasia hałoŭny inžynier prajekta Julija Sierada ź Biełdziaržprajekta.
Zhodna sa schiemaj ruchu transpartu na budoŭli, plama zabudovy — to-bok miesca, na jakim, ułasna, vyraście novy korpus, — zajmaje amal usiu terytoryju kvartała, volnuju ad zabudovy. Heta značyć, što značnaja jaho častka budzie pabudavanaja niepasredna na miescy katalickich mahił XVII—XX stahodździaŭ.
«Časam nie da zakonaŭ»
Naturalna, što budaŭnictva na miescy mohiłak zabaroniena nie tolki maralna-etyčnymi normami, ale i zakanadaŭstvam.
Tak, zhodna z zakonam «Ab pachavańni i pachavalnaj spravie», vykarystańnie terytoryi byłoha miesca pachavańnia paśla pieranosu dazvalajecca tolki pad zialonyja nasadžeńni pa zakančeńni dvaccaci hadoŭ z momantu jaho pieranosu. Uźviadzieńnie budynkaŭ i zbudavańniaŭ na hetaj terytoryi zabaraniajecca.
To-bok navat kali zaraz ekshumacyja pareštkaŭ minskich katalikoŭ adbyvajecca pavodle zakona, hetuju terytoryju nielha budzie vykarystoŭvać jašče dvaccać hadoŭ, a budavać na joj — uvohule nikoli.
Park, jaki chacieła zrabić parafija na miescy byłych mohiłak, adziny zakonny varyjant vykarystańnia hetaj terytoryi. Siońnia ŭžo vysadžanyja kusty i drevy daviałosia terminova pierasadžvać u tyja častki parku, jakija zastalisia za kaściołam, bo na ich nastupaje budoŭla KDB.
Heta nie adziny dakumient, jaki zabaraniaje budavać u hetym miescy. U 2018 hodzie Ministerstva kultury zaćvierdziła prajekt zon achovy dla šmatlikich historyka-kulturnych kaštoŭnaściej, jakija raźmiaščajucca ŭ kvartałach na rahu praśpiektu Niezaležnaści i vulicy Kazłova — kaścioła Śviatoj Trojcy (Śviatoha Rocha), žyłoj paślavajennaj zabudovy, Vajskovych mohiłak i budynka Biełdziaržfiłarmonii.
Zhodna z hetym dakumientam, učastak na rahu vulic Załataja Horka i Čyrvanazorkavaj, dzie ciapier viadziecca budaŭnictva navučalnaj ustanovy dla hebistaŭ, uvachodzić u achoŭnuju zonu, na jakoj «zabaraniajecca budaŭnictva budynkaŭ i zbudavańniaŭ». Asobna vyłučanyja byłyja katalickija Załatahorskija mohiłki, u miežach jakich zabaroniena navat prakładka inžyniernych kamunikacyj.
Tym nie mienš ništo z hetaha nie pieraškodziła KDB pačać budaŭnictva ŭ hetym miescy. Biełaruskija čynoŭniki i prajekciroŭščyki praciahvajuć prytrymlivacca mierkavańnia svaich savieckich papiarednikaŭ, što kali nie bačna nadmahillaŭ, to niama i mohiłak. Ale jany jość.
Heta sotni, a moža i tysiačy pareštkaŭ ludziej, čyje imiony ścierli savieckija buldoziery. Heta prodki mnohich biełarusaŭ, što žyvuć ciapier — ich mahiły buduć iznoŭ parušanyja i razburanyja.
Ale ŭ hetym jość peŭny simvalizm: spadčyńniki arhanizacyi, što vyrasła na kaściach biełarusaŭ, pieramołatych stalinskimi represijami, ciapier uzvodziać svaju vučelniu litaralna na kaściach — kab vučyć novyja pakaleńni, jak trymać biełaruski narod u strachu.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary