Добры чалавек можа быць выдатным творцам і прафесіяналам. Але бывае і так, што чалавек хоць да раны прыкладзі — а творчасць ягоная ўбогая. Ці, наадварот, творы таленавітыя — але чалавек невыносны. І з адоранымі творчымі людзьмі такая ўнутраная палярнасць здараецца, відаць, прапарцыйна яшчэ часцей, чым з «простымі» сярэднестатыстычнымі — бо сама іхняя натура танчэйшая, піша ў фэйсбуку гісторык Аляксандр Пашкевіч.
Днямі нашу супольнасць ускалыхнуў артыкул «Нашай Нівы» пра дзённікі народнага паэта Рыгора Барадуліна. Рэакцыя розная, у некаторых людзей і негатыўная — маўляў, як маглі замахнуцца на святое, на светлы вобраз і гэтак далей. Некага цягне і ў іншы бок — маўляў, калі Барадулін як чалавек такі і гэтакі, то значыць такія і вершы ягоныя. Незразумела за што дзесяцігоддзямі шанавалі і ўзносілі. Карацей, кіданне ў крайнасці.
Вядома, колькі людзей, столькі і думак, і права на ўласную мае кожны. Але я звярнуў увагу на тое, што сярод розных допісаў быў і такі, што дзённікі Барадуліна дагэтуль можна набыць у распаўсюднікаў, у якіх яны ёсць і не па адным асобніку. Між тым як апошнія з тамоў гэтых дзённікаў выйшлі не ўчора, а тры-пяць гадоў таму, і прытым, наколькі я ведаю, абсалютна мізэрным накладам — 50—70 асобнікаў (прачытаць іх можна і анлайн на «Камунікаце» тут і тут). І дагэтуль тыя некалькі дзясяткаў, максімум сотня асобнікаў не распрадаліся. То-бок прайшлі міма грамадства, нават міма той яго часткі, якая зрабіла з Барадуліна ў сваіх вачах куміра, а таму як бы па ідэі мусіла цікавіцца тым, што звязана з ім — у тым ліку і дзённікамі, якія звычайна даюць магчымасць зазірнуць углыб чалавека. Аднак жа мусіць як бы ў тэорыі і мусіла, а на практыцы аказалася, што асабісты свет дзядзькі Рыгора мала каму быў цікавы.
І сённяшняя «віна» аўтара «Нашай Нівы» толькі ў тым, што ён стаў адным з некалькіх дзясяткаў чалавек, які гэтыя выдадзеныя друкам матэрыялы здабыў, іх разгарнуў і ўважліва прачытаў. І адным з адзінак, калі ўвогуле не адзіны, хто падзяліўся сваімі ўражаннямі з шырокай грамадскасцю. То-бок фактычна зрабіў тое, чаго не ўдалося тым, хто рыхтаваў тэкст да друку і выдаваў яго — уключыў дзённікі ў абарачэнне і ў гісторыка-культурны кантэкст. Не варта было? А што варта рабіць з апублікаванымі тэкстамі — ігнорыць? Не думаю, што любыя кнігі выдаюцца дзеля гэтага. Калі яны выходзяць у свет, то ў ідэале мусяць выклікаць цікавасць, будзіць эмоцыі, выклікаць спрэчкі і розныя інтэрпрэтацыі.
Ну і кожны мае права, асабліва ў невялікіх паводле аб'ёму матэрыялах, звяртаць увагу і акцэнтаваць яе на тое, на што лічыць патрэбным сам, а не хтосьці, хто сябе лічыць на гэта чамусьці ўпаўнаважаным. Абсалютна нармальна, калі адзін пакажа адну грань шматграннай асобы, другі пакажа іншую, а трэці раскрые ў адным тэксце адразу некалькі, а то і ўсе грані. На здароўе, як той казаў. Пісаць, спрачацца і інтэрпрэтаваць не шкодна, гэта спрыяе інтэлектуальнай спеласці супольнасці. А вось грабавое маўчанне дзеля захавання чысціні белых паліто, наадварот, заганяе супольнасць у інтэлектуальнае балота.
Для таго ж, каб падобныя публікацыі не шакавалі, варта разумець адну простую рэч: творчыя таленты і прафесійныя дасягненні не заўсёды ходзяць парай з асабістымі чалавечымі якасцямі. Вядома, добры чалавек можа быць адначасова выдатным творцам і прафесіяналам, адно другога не выключае. А кепскі чалавек — адначасова кепскім творцам і прафесіяналам. Але бывае і так, што чалавек як такі хоць да раны прыкладзі — а творчасць ягоная ўбогая. Ці, наадварот, творы надзвычай таленавітыя — але чалавек у асабістых зносінах абсалютна невыносны. І з адоранымі творчымі людзьмі такая ўнутраная палярнасць здараецца, відаць, прапарцыйна яшчэ часцей, чым з «простымі» сярэднестатыстычнымі — бо сама іхняя натура танчэйшая.
Калі гэта разумець як дадзенасць — то тады і пры атрыманні інфы пра немаральнасць чалавека ў штодзённым жыцці рука не будзе цягнуцца да томіка з ягонымі раней любімымі вершамі, каб кінуць іх у распаленую печку. Трэба проста аддзяляць адно ад другога. І, вядома, не ствараць сабе куміраў.
Рыгор і Валянціна Барадуліны з дачкой Ілонай і ўнучкай Дамінікай. Фота Сяргея Шапрана
Дзённікі і запісы. Выпуск 9. 1998—2002 / Рыгор Барадулін; укладанне, прадмова Наталля Давыдзенка. — Смаленск: Інбелкульт, 2020. — 332 с.
Дзённікі і запісы. Выпуск 10. 2003—2006 / Рыгор Барадулін ; укладанне, прадмова Наталлі Давыдзенка. — Смаленск: Інбелкульт, 2020. — 312 с.
Дзённікі і запісы. Выпуск 11. 2007—2014 / Рыгор Барадулін ; укладанне, прадмова Наталлі Давыдзенка. — Смаленск: Інбелкульт, 2022. — 328 с.
Бедны, расчараваны — асабліва ў родных — і нікому непатрэбны. Злы дзённік Барадуліна дазваляе зазірнуць унутр генія
Валянціна Барадуліна: 53 гады разам з геніем — непрыхарошаныя ўспаміны
10 правілаў жыцця Рыгора Барадуліна
Як Быкаў стаў Быкавым: што зрабіла яго такім, якім ён быў — біяграфія
Уладзімір Караткевіч. Як яму ўдалося застацца несавецкім і не скурвіцца? Ён дорага заплаціў
Іван Шамякін: прававерны камуніст і беларускі патрыёт да мозгу касцей. Алкаголь, ідэйнасць, пасылкі з Масквы: як гэта магло спалучацца?
Рыгор Барадулін. Бацьку
10 вершаў Рыгора Барадуліна
Каментары