Litaratura33

Najbolšaja častka vydadzienych knih — pierakłady, dziciačaja litaratura ŭ vialikim kryzisie. Jakim byŭ litaraturny 2024-ty

Na padviadzieńni vynikaŭ 2024 hoda, jakoje zładziła Biełaruskaja Rada kultury, litaraturaznaŭca, hałoŭny redaktar sajtu bellit.info Cichan Čarniakievič paviedamiŭ, što sioleta jahony sajt adsačyŭ kala 140 vydańniaŭ «u roznych prajavach, žanrach i śpiecyfikach», što źjavilisia ŭ Biełarusi i pa-za miežami krainy. Na asnovie ich analizu akreślivajucca i tendencyi, piša Budzma.org.

Cichan Čarniakievič
 Cichan Čarniakievič. Fota: BRK

«Možna skazać, što biełaruskaja litaratura znachodzicca ŭ bolš-mienš zaŭvažnym stanie, tamu što aktaraŭ vielmi šmat, knih vychodzić nie adna, nie siem i nie dziesiać. U toj ža čas, kali hladzieć na mahčymaści pryvatnych vydaviectvaŭ Litvy, Polščy, Estonii, Łatvii, to, kaniečnie, našy nibyta fajnyja ličby hladziacca dosyć sumna ŭ paraŭnańni», — zaŭvažaje Cichan Čarniakievič.

Pierakłady

«Najbolšaja častka hetych knih — pierakłady, što naturalna, bo heta — suśvietnaja tendencyja, pierakładaŭ vychodzić bolš, čym aryhinalnaj litaratury.

35-40 knih vyjšła ŭ pierakładzie na biełaruskuju, jany sioleta majuć taki cikavy ŭchił u znakavyja knihi epasu, jaki nikoli jašče nie pierakładaŭsia na našu movu. Heta «Ilijada» Hamiera, «Epas pra Hilhamieša», epas majia «Popal-Vuch: Kniha Supolnaści i Rodu» (abodva pierakłady Lavona Barščeŭskaha), heta skandynaŭskija bałady (pierakład Jaŭhiena Papakula).

Bačym aryjentacyju na znakavyja imiony: Styvien Kinh, Džon R.R. Tołkin, Ahata Kryści, tut i nakłady bolšyja. Najbolšaja častka pierakładaŭ — z anhlijskaj movy, niamieckaj, polskaj, niekalki knih ź litoŭskaj, što vielmi fajna — u minułym hodzie była tolki adna. Rychtujucca jašče čatyry vydańni litoŭskich knih na nastupny hod», — raskazaŭ Cichan Čarniakievič.

 «Ilijada» Hamiera
Fota: Pradmova

Cikavaść da litoŭskaj litaratury Cichan Čarniakievič nazyvaje «absalutna naturalnaj», bo raniej susiedniaj litoŭskaj litaratury ŭ Biełarusi pierakładałasia vielmi mała, «ja dumaju, što heta jašče taki skarb, jaki da kanca niezrazumieły mnohim biełarusam».

U 2024 hodzie vyjšaŭ raman «Tuŭła» Jurhisa Kunčynasa ŭ pierakładzie Siarhieja Šupy, adzin z samych jaskravych tvoraŭ litoŭskaj litaratury XX stahodździa, a ŭ vydaviectvie «Pflaŭmbaŭm» vyjšaŭ raman Virhinii Kulvinskajcie «Jak ja była małaletkaj» u pierakładzie Siuzanny Paŭkšteły.

«Tuŭła» Jurhisa Kunčynasa

Suadnosiny prozy i paezii

Pa infarmacyi Cichana Čarniakieviča, prozy (15 knih) i ŭ minułym hodzie, i sioleta było mienš za paeziju (20 knih).

«Vialikija žanry patrabujuć bolšaj samaaddačy ad aŭtaraŭ. I my bačym peŭny kryzis u hetym płanie, bo ŭ Biełarusi padtrymka prozy nie vielmi vysokaja, dziaržaŭnyja vydaviectvy zbolšaha pieradrukoŭvajuć kłasiku, novyja knihi vychodziać vielmi redka, u tym liku tamu, što pryvatnych vydaviectvaŭ zastałosia vielmi mała.

Možna heta i pabačyć na prykładzie premii Ježy Hiedrojcia: było kaliści 50-60 knih, što padavalisia na ŭdzieł, ciapier hetaja ličba nie vyšej za 15 knih treci hod zapar. Heta kryzis, kaniečnie», — zaznačyŭ litaraturaznaŭca.

Alhierd Bacharevič, Siarhiej Dubaviec i Vinceś Mudroŭ vydali pa dźvie knihi kožny. U paezii zaŭvažnym zastavałasia vydaviectva Dźmitryja Strocava hochroth Minsk u Bierlinie, ź ich vydańniaŭ Čarniakievič vyłučaje knihu Siarhieja Pryłuckaha «Ničoha niastrašnaha» — aŭtara, jaki da pačatku vajny žyŭ u toj samaj Bučy.

Kniha Siarhieja Pryłuckaha «Ničoha niastrašnaha»

Ułasna biełaruskija vydańni

«Kali brać ułasna biełaruskija vydańni, to čverć paezii vyjšła ŭ Biełarusi. U prozie — tracina. Pierakłady — 50 na 50. Navukova-papularnych i non-fikšn vydańniaŭ krychu bolš vychodzić u Biełarusi — 12 z 22 knih.

Tłumačycca heta tym, što navuka, humanitarystyka ŭ tym liku, maje instytucyi, jakija pracujuć u Biełarusi, jany majuć vydavieckija płany, navukoŭcy i non-fikšn aŭtary jašče jość u Biełarusi. Jany zaraz biaruć temy, jakija nie buduć pryciahvać uvahu kampietentnych orhanaŭ, bolš-mienš dazvolenyja temy, jakija mohuć prapuścić i dziaržaŭnaja, i drukarskaja (a jość užo pry kožnaj drukarni admysłovy čytač) cenzura.

Najbolš jarkija vydańni

Siarod najbolš jarkich vydańniaŭ, jakija pabačyli śviet u Biełarusi, Cichan Čarniakievič nazyvaje knihu miemuaraŭ pra Alesia Razanava — «Praź siabie — da Suśvietu», što vyjšła ŭ «Technałohii», knihu Hanny Sieviaryniec «Savieckaja Biełaruś pad redakcyjaj Michasia Čarota».

Z zamiežnych vydańniaŭ litaraturaznaŭca adznačaje albom pachavańniaŭ biełarusaŭ u śviecie «Kniha mohiłak» Natalli Hardzijenki i Lavona Jureviča, što vyjšaŭ u biełastockim «Kamunikacie», fotaalbom etnahrafičnaj ekśpiedycyi Vacłava Łastoŭskaha na Słuččynu i Mazyrščynu ŭ 1928 hodzie, jaki padrychtavali sumiesna vydaviectva Czabor Publishing i Skaryna Press.

«Kniha mohiłak» Natałli Hardzijenki i Lavona Jureviča

Šmatmoŭnaja litaratura

Litaraturaznaŭca taksama źviartaje ŭvahu na ŭsplosk vydańniaŭ šmatmoŭnaj litaratury Biełarusi: vyjšła kniha na paleskaj havorcy, na idyšy, vydaviectva «Mianie niama» zaniało nišu ruskamoŭnaj litaratury ŭ Biełarusi, tam vyjšła ŭžo 7 knih, napisanych ruskamoŭnymi biełaruskimi aŭtarami, vyjšli pierakłady ruskamoŭnaha piśmieńnika Sašy Filipienki.

Dziciačaja litaratura

A voś ź dziciačaj litaraturaj spravy nie vielmi. Niašmat vyjšła knih — 14 aryhinalnych i 7 pierakładnych.

«Bačna, što pierakłady niejak stali mienš padtrymlivacca. U pryvatnych vydaviectvach ich vychodzić vielmi mała. I heta taksama kryzisnaja źjava, tamu što darahaja papiera, darahoje vydańnie, plus dasiažnaść dziciačaj knihi dla tych ža mihrantaŭ pavinna być taksama nie na apošnim miescy, — kaža Cichan Čarniakievič. —

 Jość jašče što tut padtrymlivać, spadziajusia, u nastupnym hodzie situacyja źmienicca bo tut jaŭny niedachop, 14 knih svaich i 7 pierakładnych — heta vielmi mała. Dla dziaciej vidavočna treba bolš. Dziciačaja litaratura ŭ vialikim kryzisie».

Kamientary3

  • Noŭnejm
    20.12.2024
    Kali ciabie prycisnuć vialikim kamianiom, ci zasunuć u miech, u jakim amal niama pavietra, kab dychać, naŭradci ciabie heta natchnić na aktyŭnuju i vynikovuju tvorčaść..
  • Kołchozno-proletarskij raj
    21.12.2024
    Proletarijam knižki nie nužny.
  • Šłak
    25.12.2024
    Nivodnaj knižki pra zmahańnie

Ciapier čytajuć

U kadr znoŭ trapiła, jakim pamieram šryfta dla Łukašenki drukujuć vystupy, kab jon bačyŭ13

U kadr znoŭ trapiła, jakim pamieram šryfta dla Łukašenki drukujuć vystupy, kab jon bačyŭ

Usie naviny →
Usie naviny

«Šancy na spynieńnie ahniu roŭnyja nulu». ZŠA paviedamili Jeŭropie, što pieramovy z Pucinym zajšli ŭ tupik15

Pucin prapanavaŭ pabudavać u Biełarusi zavod pa vytvorčaści bieśpiłotnikaŭ3

Łukašenka zaklikaŭ nie zvažać na psichiku dziaciej tady, kali treba pravodzić prapahandu22

Pad Lepielem adbyłasia strašnaja avaryja sa śmiarotnym vynikam

«Pračytajcie jaje historyju». Łukašenku daviałosia apraŭdvacca pierad Pucinym za hieorhijeŭskija stužki11

Kiroŭcy byli ćviarozyja. Što viadoma pra avaryju aŭtobusa pad Varšavaj, u jakoj paciarpieŭ biełarus

Azaronak tak staraŭsia chutčej raschvalić Łukašenku, što śpiecham zapościŭ kramołu13

Tramp dapuściŭ, što moža pierajści na bok Ukrainy10

U biełaruskich haradach vystrojvajucca hihanckija čerhi na kancerty rasijskaha artysta Łazarava19

bolš čytanych navin
bolš łajkanych navin

U kadr znoŭ trapiła, jakim pamieram šryfta dla Łukašenki drukujuć vystupy, kab jon bačyŭ13

U kadr znoŭ trapiła, jakim pamieram šryfta dla Łukašenki drukujuć vystupy, kab jon bačyŭ

Hałoŭnaje
Usie naviny →

Zaŭvaha:

 

 

 

 

Zakryć Paviedamić