Jak paśla 20 hadoŭ pracy ŭ IP abo pryvatnaj firmie možna zastacca bieź piensii? Akazvajecca, vielmi lohka
Mnohija IP i ich byłyja supracoŭniki, kali vychodziać na piensiju, sutykajucca z prablemaj. U adnych akazvajecca niedastatkova strachavoha stažu, kab vyjści ŭ adpačynak pa ŭzroście, a inšych čakaje tolki minimalnaja piensija. Tłumačym.
Ilustracyjny zdymak. Fota: «Naša Niva»
Jak i kolki treba pracavać, kab vyjści na piensiju?
U Biełarusi dla pryznačeńnia pracoŭnaj piensii pa ŭzroście z 2025 hoda nieabchodna mieć nie mienš za 20 hadoŭ strachavoha stažu.
Pad strachavym stažam majecca na ŭvazie toj pieryjad, kali vypłačvalisia abaviazkovyja strachavyja ŭznosy ŭ Fond sacyjalnaj abarony nasielnictva.
Pieryjad słužby ŭ vojsku (za vyklučeńniem terminovaj vajennaj słužby paśla 1 studzienia 2020 hoda), dzionnaha navučańnia ŭ VNU i znachodžańnia ŭ dekretnym adpačynku nie zaličvajecca ŭ strachavy staž — tolki ŭ pracoŭny.
Inšaja važnaja akaličnaść — pry vyličeńni stažu pracy paśla 1 lipienia 1998 hoda ŭličvajecca ŭzrovień zarobku, ź jakoha vypłačvalisia strachavyja ŭznosy. Kali ŭznosy vypłačanyja z zarobku, nižejšaha za minimalny, strachavy staž źmianšajuć z ulikam papraŭčaha kaeficyjenta.
Praz hetyja i inšyja akaličnaści mnohija biełarusy sutyknulisia z tym, što, dasiahnuŭšy piensijnaha ŭzrostu (58 hadoŭ dla žančyn i 63 dla mužčyn), vyjści na piensiju jany nie zmahli.
Naprykład, u čytački, jakaja kala 20 hadoŭ pracavała pradaŭcom u IP, vyjści na piensiju ŭ 58 nie atrymałasia. U jaje nie naźbirałasia 20 hadoŭ strachavoha stažu, choć jana i adpracavała bolš za 20 hadoŭ.
Jak tak adbyłosia?
Reč u tym, što siarod IP davoli raspaŭsiudžanaj była praktyka najmu supracoŭnikaŭ na 0,5 ci navat 0,25 staŭki, što ŭpłyvała na pamier zarpłaty «na papiery». Naprykład, pa stanie na 2025 hod minimalny zarobak u Biełarusi składaje 726 rubloŭ.
Kali supracoŭnik uładkavany na 0,5 staŭki, to zarpłata «na papiery» moža być usiaho 363 rubli. Z hetaj sumy i robiacca adličeńni ŭ FSAN, padatkovuju i piensijny fond.
Faktyčnaja zarpłata mahła być u niekalki razoŭ bolšaj, ale pakolki jana vydavałasia ŭ kanviercie, to nijakimi padatkami i ŭznosami nie abkładałasia.
Da momantu vychadu na piensiju taki status-kvo mnohim padavaŭsia całkam prymalnym.
0,5 staŭki — jašče nie prysud
Ale nie ŭsie ludzi, jakija pracujuć mienš, čym na staŭku, mohuć trapić u piensijnuju pastku.
Važnym zastajecca pamier zarpłaty. Naprykład, kali čałaviek pracuje na 0,5 staŭki, ale atrymlivaje za heta 1000 rubloŭ, to nijakich prablem u jaho nie budzie, i kožny hod, adpracavany na 0,5 staŭki, budzie całkam zaličvacca ŭ strachavy staž, bo zarpłata ŭ jaho vyšejšaja za minimalnuju, a značyć, pa linii FSAN iduć dastatkovyja adličeńni dla paŭnavartasnaha naličeńnia strachavoha stažu.
Jašče adnoj prablemaj dla tych, chto doŭhi čas pracavaŭ na IP, źjaŭlajecca toj fakt, što ŭ pieryjad z 1 studzienia 2008 hoda pa 21 maja 2014 hoda indyvidualnyja pradprymalniki mahli brać na pracu tolki ludziej ź liku blizkich svajakoŭ.
Z hetaj situacyi IP vychodzili pa-roznamu: niechta adkryvaŭ jurydyčnyja asoby, časam adkryvali IP na pradaŭca, a častka pakidała pradaŭca sabie ŭ pamočniki, jakija jurydyčna pracaŭładkavanymi nie byli, bo zakon zabaraniaŭ najmać ludziej z vulicy.
Jak vynik, praca na 0,5 staŭki plus 5 hadoŭ nieaficyjnaj pracy pryviali žančynu da taho, što ŭ jaje nie naźbirałasia 20 hadoŭ strachavoha stažu, patrebnaha dla vychadu na piensiju ŭ 58.
Chto jašče z pryvatnaha siektaru ŭ zonie ryzyki?
Ale pry vychadzie na piensiju rasčaroŭvajucca nie tolki tyja, chto pracavali na IP, ale i sami pradprymalniki.
Reč u tym, što biełaruskija IP mohuć rabić adličeńni ŭ FSAN u pamiery 35% nie ad faktyčnaha zarobku, a ad minimalnaha, jaki ciapier składaje 762 rubli (to-bok adličeńni ŭ fond — 267 rubloŭ na miesiac).
U vyniku atrymlivajecca, što IP, jaki na praciahu 20 hadoŭ robić tolki minimalnyja adličeńni ŭ FSAN, pry vychadzie na piensiju moža raźličvać tolki na minimalnuju pracoŭnuju piensiju pa ŭzroście — siońnia heta 460 rubloŭ. Što ŭ dva razy mienš za siaredniuju piensiju pa krainie — 932 rubli.
Pry hetym niavažna, nakolki vialikija padatki płaciŭ IP, bo na pamier piensii ŭpłyvajuć tolki adličeńni ŭ FSAN.
Z anałahičnaj situacyjaj pry vychadzie na piensiju sutykajucca i ŭłaśniki firm, jakija pryznačajuć sabie minimalny zarobak, a asnoŭny dachod ad viadzieńnia biznesu atrymlivajuć praz vyvad dyvidendaŭ. U vyniku navat ułaśnik firmy z dobrym dachodam moža atrymać 460 rubloŭ piensii.
Kamientary
Jany płociać 10% padatak ad dachodu.
Z hetych 10% idzie 60% u FSAN (na piensijny ŭniosak).
To bok 6% ad dachodu.
Kab išoŭ poŭny staž treba, kab hetaja suma była 29% ad minimałki.
29% ad 762 r = 221 r.
Dla hetaha padatak na profdachod treba zapłacić 368 r.
Dla hetaha dachod pavinien być 3680 r. u miesiac.
Dachod 3680 u miesiac
Padatak na profdachod 10% = 368 r. u miesiac.
Ź jaho 60% idzie u piensijny fond FSAN. 60% ad 368 r.= 220 r.
= 1 miesiac stažu. Za jaki budzie minimalnaja piensija.
Kali dachod u try razy mieńšy u samazaniataha, to ŭsio dzielim na 3.
Staž taksama. Za miesiac pracy zaličać 10 dniej strachavoha stažu.
A kab atrymać prava na piensiju treba 20 hadoŭ strachavoha stažu.
To bok samazaniatamu z dachodam 1220 rubloŭ u miesiac, kab nabrać 20 hadoŭ strachavoha stažu treba pracavać 60 hadoŭ. Paśla čaho jon atrymaje prava na piensiju.