Jašče niadaŭna na hetym miescy była pustka, ale nieŭzabavie naviedvalniki zamka zmohuć prahulacca pa tych ža alejach, što i kniazi Radziviły.
Na terytoryi zamkavaha kompleksu ŭ Miry pačałasia realizacyja adnaho z samych ambitnych prajektaŭ apošnich hadoŭ — adnaŭleńnie histaryčnaha italjanskaha sadu, jaki isnavaŭ pry zamku ŭ XVIII stahodździ.
Jak paviedamiŭ dyrektar muzieja «Zamkavy kompleks «Mir» Alaksandr Łojka, prajekt realizujecca na płoščy kala 6 hiektaraŭ i stanie častkaj maštabnaha płana pa viartańni histaryčnaha abličča ŭsioj terytoryi kompleksu.
«10 hadoŭ navukoŭcy z usioj krainy viali źniasilvajučuju pracu pa stvareńni prajekta «italjanskaha» sadu. Było vyvučana mnostva dakumientaŭ, praviedzieny analiz łandšaftu Mirskaha zamka, jaki my majem siońnia. Akramia ŭznaŭleńnia taho sadu, jaki viadomy z historyi, buduć i niekatoryja novaŭviadzieńni», — skazaŭ Łojka.
Histaryčny kantekst
Sad byŭ zakładzieny naprykancy XVI — napačatku XVII stahodździa Mikałajem Kryštofam Radziviłam, viadomym pad mianuškaj «Sirotka». Jon staŭ častkaj vialikaha budaŭničaha prajekta pa pieratvareńni Mirskaha zamka ŭ mahnackuju rezidencyju.
Da našaha času sad nie zachavaŭsia, ale jaho apisańni majucca ŭ invientarnych dakumientach siaredziny XVIII stahodździa. U invientary za 1746 hod havorycca, što sad mieŭ hieamietryčnuju strukturu z 25 kvadrataŭ, u jakich raśli pładovyja drevy, harodnina i lekavyja raśliny. Taksama byli aranžareja, haspadarčyja pabudovy, dom sadoŭnika i try zialonyja alei, adna ź jakich była višniovaj.
U 1830 hodzie daroha na Stoŭbcy adsiekła sad ad zamka, što pryviało da jaho pastupovaha zaniapadu.
Što adnoviać
Pa słovach pradstaŭnikoŭ muzieja, u raspracoŭcy prajekta prymali ŭdzieł supracoŭniki Akademii navuk Biełarusi, Ministerstva kultury, a taksama biełaruskija architektary i historyki. Akramia vyvučeńnia biełaruskich krynic, analizavalisia jeŭrapiejskija ŭzory — italjanskija, francuzskija i hałandskija sady.
U vyniku było pryniata rašeńnie adnavić sad u vyhladzie, najbližejšym da stanu XVIII stahodździa — pieryjadu, pa jakim zachavałasia najbolš dakumientaŭ.
Raboty pa rekanstrukcyi pačalisia ŭ krasaviku 2024 hoda. Užo zavieršanyja asnoŭnyja padrychtoŭčyja etapy: prakładzieny inžyniernyja sietki, umacavana bierahavaja linija vadajoma, zroblena viertykalnaja płaniroŭka terytoryi, ustalavanyja apory dla žyvych špaler.
Aryhinalny «italjanski» sad praduhledžvaje peŭnuju płaniroŭku, jakaja abaviazkova pavinna być vytrymanaja. U pryvatnaści, sad pavinien raźmiaščacca prystupkami, a jaho pavierchnia budzie padzielena na nieskładanyja hieamietryčnyja formy z dapamohaj dyjahanalnych i pramych darožak. Abaviazkova pavinny być vadajom i fantan, akružanyja kvietnikami abo vybrukavanaj placoŭkaj. Forma kvietnikaŭ i samoha vadajoma — kruhłaja, avalnaja abo kvadratnaja.
Usia terytoryja budučaha sadu Mirskaha zamka budzie vyłučacca z navakolnaha łandšaftu lipavaj špaleraj i aharodžaj z hłohu, jakaja budzie dublavać jaje. Unutranuju kampazicyju sfarmirujuć z pładovych dreŭ i kustoŭja, taksama buduć vykarystany zialonyja nasadžeńni, što ŭzrastajuć pa vyšyni.
Akramia hetaha, u sadzie raźmieściać aranžareju z ekzatyčnymi raślinami i ŭstanoviać skulptury sučasnych aŭtaraŭ. Na ŭschodnim baku terytoryi źjavicca altanka ź vidam na sad.
Kali prajekt byŭ vyniesieny na hramadskaje abmierkavańnie, to adnoj z tem, jakaja vyklikała najbolšuju zaniepakojenaść, stała vysiečka 134 drevaŭ, jakija raśli na hetaj terytoryi.
«My rastłumačyli nasielnictvu, što ŭ vyniku na terytoryi haradskoha pasiołka Mir my vysadzim 1340 drevaŭ. To-bok, kampiensujem stratu ŭ dziesiacikratnym pamiery», — adznačyŭ Łojka.
Kali možna budzie pabačyć vyniki
Pa słovach dyrektara muzieja, asnoŭnyja budaŭničyja raboty płanujecca zaviaršyć u 2025 hodzie. Finansujecca rekanstrukcyja za košt ułasnych pazabiudžetnych srodkaŭ muzieja. Kožny turyst, jaki nabyvaje kvitok u muziej, uskosna ŭdzielničaje ŭ finansavańni prajekta.
Sioleta Mirski zamak adznačaje 25-hodździe ŭklučeńnia ŭ Śpis suśvietnaj spadčyny JUNIESKA, a ŭ 2027 hodzie jon budzie adznačać 500-hodździe z momantu zasnavańnia.
Adnak efiekt ad adnaŭleńnia histaryčnaha sadu budzie vidać tolki praź niekalki hadoŭ.
«Ubačyć sad va ŭsioj jaho vieličy možna budzie tolki praz try-čatyry hady, kali značna padrastuć drevy i kustoŭje», — udakładniŭ jon.
Vialikija płany na budučyniu
Paralelna z rekanstrukcyjaj italjanskaha sadu iduć prajektnyja raboty pa ŭznaŭleńni anhlijskaha piejzažnaha parku.
U 2023 hodzie ŭ kompleksie rekanstrujavali dambu, pabudavali novy most, adkryli siezonnaje kafe.
Dalejšaje raźvićcio ŭklučaje rekanstrukcyju pałaca Śviatapołk-Mirskich, fundamienty jakoha byli vyjaŭleny niekalki hadoŭ tamu. Častka budynka budzie addadziena pad muziej, inšaja — pad haścinicu na 40 numaroŭ.
«Kali ŭsie etapy restaŭracyi buduć zavieršany, našy hości zmohuć ubačyć Mirski zamak va ŭsioj jaho vieličy i pryhažości. Dziakujučy stvareńniu dadatkovych haściničnych numaroŭ my zmožam prymać u siabie jašče bolš naviedvalnikaŭ, jakija buduć nie tolki lubavacca hetymi histaryčnymi piejzažami, ale i kamfortna pražyvać na terytoryi zamka», — adznačyŭ Łojka.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆNie restaŭracyja, a paśmiešyšča. U Ružanach «zarestaŭravali» rezidencyju Sapiehaŭ
Navukoŭcy raskazali pra składanaści i pravakacyi pry restaŭracyi najstarejšaha chrama Biełarusi
U Žyrovicach staviać novyja pazałočanyja ikanastasy ŭ ruskim styli. Baročny ikanastas carkoŭniki śpisali ŭ muziej
U viežy Ščytoŭka Navahradskaha zamka źbirajucca zrabić muziej
Kamientary