Hłutamat natryju iznoŭ nabiraje papularnaść. Mahčyma, jano i niakiepska?

Jak piša National Geographic, hłutamat natryju, viadomy jak charčovaja dabaŭka Je621, byŭ upieršyniu vyłučany ŭ 1908 hodzie japonskim chimikam Kikunee Ikedaj z marskich vodaraściaŭ kombu. Jaho smak nie ŭpisvaŭsia ŭ kłasičnyja čatyry bazavyja hatunki — sałodki, salony, kisły i horki, — i nazvali jaho ŭmami.

Užo ŭ 1909 hodzie Ikedaj staŭ suzasnavalnikam kampanii Ajinomoto, jakaja pačała vytvorčaść hłutamatu natryju jak śpiecyi. Spačatku papularnaść jaho rasła va Uschodniaj i Paŭdniova-Uschodniaj Azii, dzie jaho stavili na stoł u restaranach pobač z sollu.

Paśla Druhoj suśvietnaj vajny pra hłutamat natryju daviedalisia i amierykancy: sałdaty, što viartalisia ź Japonii, adznačali, što tamtejšyja charčovyja pajki mieli bolš nasyčany smak. U 1940-ch hety inhredyjent pačali šyroka vykarystoŭvać u ZŠA.

Ad «cudoŭnaha parašku» da voraha hramadskaha zdaroŭja

U 1950-ja hłutamat natryju staŭ standartam u praduktach masavaj vytvorčaści — ad kansiervavanych supoŭ da zamarožanych straŭ. Adnak u 1968 hodzie situacyja źmianiłasia.

Amierykanski doktar Robiert Cho Man Kvok, uradženiec Kitaja, dasłaŭ u časopis New England Journal of Medicine list, u jakim apisvaŭ simptomy — zdranćvieńnie, słabaść, pačaščanaje sercabićcie — što ŭźnikli paśla ŭžyvańnia straŭ u kitajskim restaranie. Jon mierkavaŭ, što pryčynaj moh być hłutamat natryju, ale zhadvaŭ taksama sol i sojevy sous.

Paśla hetaha čytačy pačali masava dasyłać padobnyja śviedčańni, i ŭžo ŭ 1969 hodzie ŭ Science źjaviŭsia artykuł doktara-nieŭrołaha, jaki, choć i nie mieŭ dakładnaha navukovaha padmurku, nadaŭ hipotezie peŭnuju lehitymnaść.

Tak źjaviŭsia termin «sindrom kitajskaha restarana», jaki na dziesiacihodździ dyskredytavaŭ hłutamat natryju. Restarany pačali paznačać: «biez hłutamatu natryju». A ŭrad ZŠA razhledzieŭ pytańnie ab abmiežavańniach na vykarystańnie hetaj charčovaj dabaŭki.

Navuka suprać paniki

Na praciahu dziesiacihodździaŭ navuka nie zmahła paćvierdzić škodnaść hłutamatu natryju. Bolšaść aŭtarytetnych arhanizacyj — u tym liku Fiederalnaje ahienctva ZŠA pa kantroli za praduktami charčavańnia i lekami (FDA), Suśvietnaja arhanizacyja achovy zdaroŭja i Jeŭrapiejskaje ahienctva pa biaśpiecy charčovych praduktaŭ — pryznali hłutamat natryju biaśpiečnym pry zvyčajnym užyvańni.

FDA ŭ svaim analizie, apublikavanym u 1995 hodzie, adznačyła, što niama danych pra niejrataksičnaje ŭździejańnie hłutamatu natryju ŭ tych kolkaściach, u jakich jon vykarystoŭvajecca jak charčovaja dabaŭka.

Reabilitacyja hłutamatu natryju išła paralelna z navukovym pryznańniem umami. U 1980-ja bijachimik Kumika Ninomija, viadomaja jak «Mama Umami», pačała baraćbu za navukovuju lehitymizacyju hetaha smaku. Jana navukova abhruntavała, što smak umami maje ŭłasnyja receptary — hetak ža, jak sałodki, salony, kisły i horki.

Z udziełam Ajinomoto byŭ stvorany Infarmacyjny centr umami, a na pačatku XXI stahodździa niezaležnyja daśledčyki z ZŠA kančatkova paćvierdzili najaŭnaść receptaraŭ dla hłutamatu natryju. Heta adkryćcio źmianiła staŭleńnie da jaho siarod prafiesijnych povaraŭ i dyjetołahaŭ.

U apošnija hady Ajinomoto aktyŭna inviestavała ŭ aśvietnickija prahramy, supracoŭničała ź influensierami, a taksama nie paźbiahała adkrytaj kanfrantacyi.

U 2022 hodzie kampanija padała skarhu na Burger King u Brazilii, śćviardžajučy, što ich rekłama biespadstaŭna pradstaŭlaje hłutamat natryju jak škodny inhredyjent. Choć pieršapačatkova kampanija vyjhrała spravu, sud u vyniku pryznaŭ rekłamu zakonnaj u miežach svabody vykazvańnia.

Sučasnyja navukovyja arhumienty na karyść hłutamatu natryju spryjajuć šyrejšaj kulturnaj źmienie. Ludzi iznoŭ adkryvajuć dla siabie hety inhredyjent z sapraŭdnym entuzijazmam, ale važnuju rolu tut adyhryvaje i markietynhavaja stratehija kampanij. Kali pieraplatajucca identyčnaść, navuka i biznes, składana skazać, chto nasamreč vyznačaje tendencyi.

Siońnia šef-kuchary adkryta chvalać hłutamat natryju, błohiery i influjensiery pakazvajuć jaho ŭ svaich kulinarnych rolikach, a dyjetołahi rajać tym, chto choča pamienšyć kolkaść soli ŭ racyjonie, ale nie choča stračvać smak.

• 9
• 3
• 0
• 4
• 1
• 1
• 0
• 0