«Пакуль пашпарт дзейнічае». Эмігранты пра тое, ці не страшна ім адпраўляць у Беларусь дзяцей на летнія канікулы
Не ўсе беларускія эмігранты могуць бяспечна вярнуцца на радзіму, але многія адпраўляюць туды дзяцей на канікулы. Most спытаў беларусаў, якія жывуць у Польшчы, ці баяцца яны такіх паездак дзяцей і ці гатовыя паехаць з імі самі.
«Сумуе па беларускім марожаным»
Усе члены сям’і Раісы маюць польскае грамадзянства, у тым ліку 10-гадовая дачка Аліна. Тэрмін дзеяння беларускага пашпарта ў дзяўчынкі яшчэ не скончыўся, таму бацькі адпраўляюць яе на лета ў Беларусь — у госці да сваякоў.
— Там засталіся яе стрыечныя браты і сёстры, бабуля і дзядуля, — кажа беларуска. — Яна задаволеная, ёй там падабаецца. Яшчэ сумуе па беларускім марожаным;
Раіса і яе муж у Беларусь не ездзяць «з-за перасцярог», таму па Аліну прыязджае цётка. Пры выездзе з Польшчы дзяўчынка прад’яўляе польскі пашпарт, пры выездзе з Беларусі — беларускі пашпарт і дазвол на выезд.
— Дазвол на выезд мы зрабілі даўно: калі рабілі першы пашпарт і візу. Тады трэба было згода дваіх бацькоў. У пашпартным стале мы ад рукі запоўнілі заяву, што дазваляем выезд дзіцяці. Гэта было бясплатна, а [дазвол дзейнічае] да 18 гадоў, — узгадвае Раіса.
У гэтым годзе Аліна паехала ў Беларусь ужо другі раз.
— [Беларускі] пашпарт дзейнічае яшчэ два гады. Пакуль пашпарт дзейнічае — адпраўляем, а як далей будзе ездзіць — не ведаем, бо мы «неўязныя» і зрабіць ёй новы не зможам, — дзеліцца суразмоўца.
«Нідзе не засвяціліся»
Марына з мужам пераехалі ў Польшчу ў 2022 годзе — з пачаткам вайны ва Украіне. Тады мужчына працаваў ва ўкраінскай кампаніі з юрыдычнай асобай у Беларусі і, каб не страціць адзіны крыніцу даходу ў сям’і, не адмовіўся ад рэлакейшн.
Праз восем месяцаў пасля пераезду беларусы атрымалі віды на жыхарства і пачалі ездзіць у Беларусь па справах, а сваю дачку, шасцігадовую Меланію, сталі адпраўляць на канікулы да бабулі і дзядулі ў Беларусь. Па словах суразмоўцы, такая магчымасць значна змяншае фінансавую нагрузку на іх сям’ю.
— У польскіх дзіцячых садках, як і ў школах, ёсць канікулы. Можна, вядома, паспрабаваць запісацца ў дзяжурны садок, але гэта вельмі складана. Плюс стрэс для дзіцяці — новыя дзеці і выхавацелі, — кажа Марына. — А плаціць каля 4 тысяч злотых (1000 еўра) у месяц за дзіцячы лагер — гэта вельмі дорага. На гэтыя грошы ўсёй сям’ёй можна ў Турцыю злятаць. А бабуля з дзядулем хочуць бачыць унучку.
Запрашаць бацькоў у Польшчу на цэлы месяц для Марыны таксама не варыянт. Яна лічыць, што яны не змогуць ужыцца ў арандаванай кватэры плошчай 45 квадратных метраў. Да таго ж невядома, ці дадуць пажылым людзям візы.
Квіткі ў Беларусь і назад на дарослага і дзіця каштуюць прыкладна 700—800 злотых (да 400 еўра). Прыблізна столькі ж Марына з мужам выдзяляюць на ўтрыманне дачкі.
— Бацькі, вядома, адмаўляюцца, але мы ўсё адно настойваем, — дзеліцца беларуска.
Адпускаць дачку ў Беларусь Марына з мужам не баяцца.
— Мы хадзілі на пратэсты, але нідзе не засвяціліся. Нас не затрымлівалі. Мяжу мы ўжо столькі разоў пераходзілі, і ў нас ні тэлефоны не правяралі, нічога, — кажа яна. — У Польшчы на акцыі мы не ходзім. Каментарыі стараемся нідзе не пакідаць.
«Раптам заўтра пачнуць дыстанцыйна пазбаўляць бацькоўскіх правоў»
Дзіяна з мужам і сынам з’ехалі з Беларусі ў 2021 годзе — пасля вобшуку, затрымання і арышту на 15 сутак. У Польшчы муж і сын беларускі атрымалі пастаянныя віды на жыхарства па Карце паляка, а яна сама — міжнародную абарону.
Дзіця пары ходзіць у дзіцячы садок і ні разу пасля пераезду не быў на радзіме, як і бацькі. На думку Дыяны, хоць дзіця тут ні пры чым, адпраўляць яго ў Беларусь на канікулы небяспечна.
— Невядома, што ў іх у галовах. Сёння дзеці спакойна перасякаюць мяжу, а заўтра іх перастануць выпускаць, будуць забіраць у дзіцячыя дамы, а бацькоў пачнуць дыстанцыйна пазбаўляць бацькоўскіх правоў, бо тыя — экстрэмісты і тэрарысты, — разважае суразмоўца. — Перажываю, як сын будзе рэагаваць, калі вырасце. Але пакуль мы з мужам адказваем за яго і можам прымаць такія рашэнні, ён не будзе ездзіць у Беларусь, пакуль там нічога не зменіцца.
Бацькі беларусаў у Польшчу таксама не прыязджаюць: баяцца прыцягнуць да сябе ўвагу перасячэннем мяжы з Еўрасаюзам і асцерагаюцца страціць працу. Таму Дзіяна з мужам спраўляюцца сваімі сіламі.
— Увогуле мы ўжо прывыклі спраўляцца без старонняй дапамогі. Увесь год сын ходзіць у садок. Адзін летні месяц у садку — канікулы. На дзве тыдні муж бярэ адпачынак, а яшчэ дзве тыдні стараемся яго забаўляць, працуючы паралельна. Але гэта так жа, як калі ён дома, калі хварэе, — кажа дзяўчына. — У Польшчы можна запісваць дзяцей у дзіцячыя лагеры, і выбар іх — велізарны, але мы прытрымліваемся меркавання, што дзіцяці таксама патрэбны адпачынак — падурэць аднавіць сілы перад новым навучальным годам дома, у звыклым асяроддзі.
Каментары