«Poŭny pierachod» ci «razmaŭlaju pa-biełarusku nie ŭvieś čas»? Jakaja taktyka biełarusizacyi pravilnaja
«Ja biełarus i maja rodnaja mova biełaruskaja. Heta nie značycca, što ja razmaŭlaju na joj uvieś čas. Pakul što nie, — raskazvaje ŭ pačatku videa čempijon śvietu pa tajskim boksie Vital Hurkoŭ i dadaje. — Ale heta značycca, što ja viedaju rodnuju movu i starajusia palapšać svaje viedy».
Blizkija dumki vykazvajuć i niekatoryja z hierojaŭ videa.
«Kali da mianie źviartajucca, to adkazvaju pa-biełarusku».
«Pa-biełarusku razmaŭlaju pieravažna ź siabrami».
«Pa-biełarusku ja razmaŭlaju ŭ asnoŭnym ź biełaruskamoŭnymi».
I tolki adzin kaža: «Biełaruskija pčoły razumiejuć tolki pa-biełarusku».
Dla majho pakaleńnia ŭ 90-ja pryncypam byŭ POŬNY PIERACHOD. Razmaŭlać TOLKI PA-BIEŁARUSKU ź nieznajomymi ludźmi — heta my ličyli hałoŭnym. Bo tołku što my havorym pa-svojmu sa svaimi? Ad hetaha kolkaść svaich budzie pamnažacca pavoli, mierkavali my.
U 1990-ja inšym byŭ kantekst. Tady ŭ vioskach i staršyja ludzi ŭ haradach nie havaryli pa-rasiejsku. Ciapier telebačańnie viosku zrusačyła. Praŭda, zatoje ŭ Minsku kolkaść pryncypova biełaruskamoŭnych navat vyrasła.
Słovy Hurkova i jahonych siabroŭ vynikajuć z realnaj situacyi siońniašniaha Minska. Navat takaja taktyka — dla kahości niedasiažny maksimum.
U toj ža čas jość inšyja paśpiachovyja asoby, jakija vystupajuć z maksimalisckaj prahramaj. Jany havorać pa-biełarusku skroź i patrabujuć biełaruskamoŭnaj opcyi jak abaviazkovaj.
Heta daje plon: biełaruskamoŭnaja viersija sajta čyhunki, biełaruskamoŭnaja mahčymaść zamoŭ u Vełkamie, pravy kiroŭcy pa-biełarusku dla ŭsich achvotnych u miežach zvykłaj pracedury.
Časam praźmiernaja patrabavalnaść pryvodzić da kanfliktaŭ, jak u minskaj himnazii №4.
«Heta nie značycca, što ja razmaŭlaju na joj uvieś čas. Pakul što nie», — taki pamiarkoŭny padychod strachuje ad pierachlostaŭ. Jon adzina mahčymy dla tych, chto ŭ svajoj movie nie ŭpeŭnieny. I, asabliva važnaje pytańnie, jak usprymuć tvaju movu ŭ tvaim pracoŭnym kalektyvie? Praściej tym, chto prychodzić biełaruskamoŭnym prosta z univiera, na pieršaje ž pracoŭnaje miesca. Dalej usio pa iniercyi. Kali ž ty spačatku pastaviŭ siabie rasiejskamoŭnym, tabie ciažej matyvavać siabie na pieraklučeńnie paźniej.
U toj ža čas u niekaha jon maje vynikam pastupovuju «admovu ad movy». Heta jak z kureńniem. Kali ja skazaŭ sabie «ŭsio, bolš nie dakranajusia da cyharety», jano spracoŭvaje. A kali «nie, usio ž pa pary cyharet u dzień spačatku, a paśla tolki całkam kinu», to heta zvyčajna ničoha nie daje.
Moj kaleha Arciom kaža, što jon spačatku pierajšoŭ na movu tolki Ukantakcie i tolki potym havaryć pačaŭ.
Sam ja trymajusia dumki, što tolki «poŭny pierachod» i «z usimi nieznajomymi — pa-biełarusku» daje efiekt.
Ale ŭ cełym pytańnie dla mianie adkrytaje: jakaja taktyka na siońnia apraŭdanaja i realistyčnaja? Pišycie ŭ kamientach tut i abmiarkoŭvajcie ŭ sacsietkach.
Ciapier čytajuć
Pamior palitviazień Valancin Štermier. «Ledź chadziŭ paśla insultu — a jaho kinuli ŭ ŠIZA»7
Kamientary