Niemka Nadzin Łašuk razmaŭlaje ŭ minskich kramach pa-biełarusku, a dzieci rastuć u biełaruska-niamieckim dvuchmoŭi
U svaim pieršym intervju na biełaruskaj movie palitołah Nadzin Łašuk raskazvaje «Salidarnaści» pra dziaciej-bilinhvaŭ, adroźnieńni biełarusaŭ i niemcaŭ, a taksama pra błoh, jaki viała «miž siamjoj, dačaj i dysiertacyjaj».
Nadzin vyrasła ŭ Zachodniaj Hiermanii. Ale jašče sa škoły cikaviłasia Uschodniaj Jeŭropaj i ŭ jakaści treciaj zamiežnaj movy vučyła ruskuju. U 2006-m hodzie jana ŭpieršyniu pryjechała ŭ Minsk, dzie nieŭzabavie paznajomiłasia ź biełarusam Alaksiejem, budučym mužam.
Movaj znosin pamiž imi doŭhi čas była anhlijskaja. Jon admaŭlaŭsia razmaŭlać z Nadzin pa-rusku, choć movu jana viedała niadrenna. Tak u dziaŭčyny ź niamieckaha Essena źjaviŭsia mocny stymuł vyvučyć movu Kołasa, Kupały i Alaksieja Łašuka — jaje budučaha muža.
Biełaruskaja mova — most u siamiejnaje žyćcio
— Na dvare stajaŭ 2007-ty hod — znajści ŭ Minsku kursy biełaruskaj movy dla tych, chto jaje nikoli nie vučyŭ, było niaprosta, — pryhadvaje Nadzin. — Ale mnie pašancavała. Adnojčy ŭ ciahniku na Vilnius ja paznajomiłasia ź dziaŭčynaj, jakaja była vykładčycaj ruskaj i biełaruskaj moŭ jak zamiežnych. Jana zhadziłasia sa mnoj zajmacca.
Siońnia, słuchajučy biełaruskuju havorku Nadzin, možna zaśviedčyć — vučanicaj jana była starannaj. Adzinaje, što vydaje ŭ joj inšaziemku, heta akcent.
— Mnie siabry ŭ Biełarusi časta kažuć, što ja i vyhladaju, jak «svaja», — paśmichajecca niemka. — Zamiežnicaj ja adčuvaju siabie chiba, kali razmaŭlaju pa-biełarusku ŭ minskaj kramie. Časam navat prostaje pytańnie pra kavu, zadadzienaje pa-biełarusku, źbivaje pradaŭcoŭ z pantałyku. A voś u kniharniach mianie razumiejuć: značyć, nie ŭ akcencie sprava, a ŭ žadańni zrazumieć movu.
U siamji Alaksieja i Nadzin panuje dvuchmoŭje, ale nie kłasičnaja dla biełaruskaha vucha trasianka, a suisnavańnie pobač biełaruskaj i niamieckaj moŭ. Dzieci Łašukoŭ słuchajuć kazki jak na adnoj, tak i na druhoj movie.
— Ja źviartajusia da dziaciej pa-niamiecku, a muž — pa-biełarusku. I jany vydatna razumiejuć nas abodvuch, — adznačaje Nadzin. — Pamiž saboj z mužam my taksama havorym to na adnoj, to na druhoj movie. Muž vydatna razmaŭlaje pa-niamiecku.
Admietna, što ź imionami dla dziaciej Alaksiej i Nadzin vyznačylisia jašče da viasiella — «Kazimir» i «Paŭlina».
— Moj muž byŭ za tradycyjnyja biełaruskija imiony, da taho ž było važna, kab imiony lohka čytalisia ŭ abiedźviuch movach, — zaznačaje maci Kazimira i Paŭliny.
Siamja Łašukoŭ doŭhi čas nie mahła vyrašyć, u jakoj ź dźviuch krain jany buduć žyć. Siońnia vybar zrobleny na karyść radzimy Nadzin, ale jak zaŭvažaje jana sama, muž maryć ab tym, što kaliści siamja ŭsio ž vierniecca žyć u Biełaruś.
«Spačatku byŭ błoh, paśla — kniha»
Z momantu pierajezdu ŭ Minsk Nadzin Łašuk pačała vieści błoh pra žyćcio ŭ Biełarusi. Za 10 hadoŭ jana apisała ŭ im usio, što kaliści pieražyła sama i što siońnia praciahvaje pieražyvać jaje siamja. Ad viasiella, ciažarnaści i naradžeńnia pieršaha dziciaci da kulturnych adroźnieńniaŭ, adzieńnia i nacyjanalnaj kuchni dvuch narodaŭ.
U 2016-m na asnovie błoha była vypuščana kniha «Liebesgrüsse aus Minsk. Wo die Babuschka regiert und Heringe Pelzmäntel tragen» (bieł. «Sardečnyja vitańni ź Minska. Dzie [u siamji] kiruje babula i sieladcy nosiać šubu») nakładam u 12 tysiač asobnikaŭ.
U knihu, akramia vytrymak z błoha, uvajšli taksama recepty tradycyjnych biełaruskich straŭ, a taksama fotazdymki z žyćcia siamji Łašukoŭ u Biełarusi.
— Čytačy, jakija prychodzili na prezientacyju knihi ŭ Hiermanii, prosta ŭ zachapleńni, — uśmichajecca aŭtar. — Šmat chto paśla jaje pračytańnia choča ŭpieršyniu pryjechać u Biełaruś.
Kniha pra Biełaruś vydadzienaja pakul tolki pa-niamiecku, ale Nadzin abiacaje, što budzie kłapacicca i pra jaje pierakład na biełaruskuju movu.
— U Biełarusi pra knihu viadoma nie vielmi šmat, bo my jašče nie rabili joj rekłamu, — pryznajecca aŭtar. — Uvohule, ja była ździŭlenaja, kali ŭ Hiermanii na mianie vyjšaŭ litaraturny ahient i prapanavaŭ apublikavać maju pisaninu. Ale było pryjemna, što jamu spadabaŭsia moj błoh.
Da kaho padobnyja biełarusy?
Pryvodziačy vytrymki z knihi, Nadzin raskazvaje pra toje, što ŭ biełarusach ździviła jaje ŭ svoj čas najbolš.
— Niemcy, rychtujučysia da viasiella, amal za hod płanujuć datu viasiella, branirujuć restaran. A ŭ Minsku my z Alaksiejem pryjšli zamaŭlać restaran za dva (!) tydni da viasiella i restaran byŭ volny (!), — adznačaje Nadzin. — Ja časam i ŭ paniadziełak mahu spytać pra płany na niadzielu, ale muž sucišvaje: «Pačakaj, jašče treba dažyć».
Biełarusaŭ maładaja piśmieńnica nazyvaje prystojnymi i punktualnymi — «niemcami» Uschodniaj Jeŭropy. Asobnaje ŭražańnie zrabili na niemku i biełaruskija babuli:
— U Biełarusi rola babuli ŭ vychavańni ŭnukaŭ časta našmat bolšaja, čym u Hiermanii. Časta byvaje tak, što babula navat pierajazdžaje ŭ siamju, dzie čakajuć dzicia. Biełaruskija babuli ličać siabie vielmi kampietentnymi ŭ spravach unukaŭ.
Nadzin adznačaje, što, niahledziačy na adukacyju palitołaha, u Biełarusi pracu pa śpiecyjalnaści joj znajści było b nie tak lohka.
— Ja mahła b być ułasnym karespandentam jakojści niamieckaj haziety, ale, na žal, u Biełarusi niama niamieckich žurnalistaŭ — usie jany pracujuć z Maskvy, — paciskaje plačyma palitołah.
Maładaja piśmieńnica pryznajecca, što kaliści chacieła pisać dysiertacyju pra biełaruskija ahrasiadziby i navat jaje pačała. Ale, budučy ciažarnaj, vyrašyła nie praciahvać.
— Ja nie zusim navukoviec, tamu sproba dysiertacyi ŭžo ŭ minułym. Ale ja vielmi chacieła b mieć svaju siadzibu, kab zajmacca jaje ŭładkavańniem. Moj śviokr kiruje spłavami pa r. Naračancy — budzie što prapanavać turystam budučaj siadziby, — uśmichajecca Nadzin.
Naprykancy ja znoŭ viartajusia da razmovy ab dzieciach. Dzieciach-bilinhvach ź siamji Łašukoŭ.
— My z mužam nie zahadvajem ich budučyniu, — kaža Nadzin. — Jany vyrastuć i sami vybieruć svoj šlach. Važna adnak, kab jany žyli ź dźviumia kulturami, jakija jość u ich baćkoŭ. Mieli niamieckuju i biełaruskuju dušu. U mianie, dumaju, biełaruskaja duša ŭžo źjaviłasia — u Biełarusi ja adčuvaju siabie jak doma.
Ciapier čytajuć
Pamior palitviazień Valancin Štermier. «Ledź chadziŭ paśla insultu — a jaho kinuli ŭ ŠIZA»7
Kamientary