«Litva — zona kamfortu». Jak 21-hadovaja biełaruska biaspłatna vučycca ŭ techničnym univiersitecie i pracuje ŭ IT
Maryi — 21 hod, jana biełaruska i studentka Vilenskaha techničnaha ŭniviersiteta. A jašče Maryja voś užo paŭtara hoda pracuje ŭ miascovaj IT-kampanii. Devby.io raspytaŭ jaje pra toje, jak pastupić u litoŭskuju VNU biez apłaty i jak sumiaščać pracu z vučobaj.
«Mianie pryniali na prahramu, jakaja mianie cikaviła. I jana źviazanaja z IT»
— Adrazu paśla škoły ja pastupiła ŭ BDU na ekanamičny fakultet, ale ŭžo praz hod zabrała dakumienty i pierajechała ŭ Vilniu (jašče ŭ škole zdała IELTS).
Było niekalki varyjantaŭ, dzie vučycca, — ja padavałasia va ŭniviersitety ŭ roznych krainach i navat atrymała čatyry «ofiery». Tut, napeŭna, varta zaŭvažyć: samich VNU było niašmat, bo navat padavacca niatanna. Amal u kožnym univiersitecie jość registration fee — heta značyć, kab prosta padać zajaŭku, treba zapłacić kala 100 jeŭra. Tamu ja vielmi ŭvažliva vybirała VNU i prahramy.
Čamu ja ŭ vyniku zrabiła vybar na karyść Vilenskaha techničnaha ŭniviersiteta:
- tut mianie pryniali na prahramu, jakaja mianie cikaviła, i jana źviazanaja z IT, jak ja i chacieła pieršapačatkova;
- mnie zaćvierdzili finansavańnie navučańnia na 100%;
- plus maralny momant: pakolki Vilnia znachodzicca zusim niedaloka ad Minska, nie było adčuvańnia, što źjazdžaju kudyści «za trydzieviać ziamiel». Dziakujučy hetamu mnie było praściej vyrašycca na pierajezd.
Zrazumieła, siudy ž varta dadać, što pa zakančeńni vučoby ja atrymaju jeŭrapiejski dypłom. A taksama toje, što ŭ Litvie chutkimi tempami raście i raźvivajecca IT-supolnaść: siudy pierajechali niekatoryja biełaruskija kampanii, jość ofisy miascovych i mižnarodnych kampanij.
U mianie nie było znajomych u Litvie na toj momant, ale ja pačytała vodhuki ŭ internecie — i vyśvietliła, što tut možna pracavać padčas vučoby: heta było vielmi važna dla mianie.
«Pry roŭnych bałach zaličany budzie toj kandydat, u jakoha lepšaje matyvacyjnaje piśmo»
Nie viedaju, jak ciapier abituryjenty ź Biełarusi pierajazdžajuć u Litvu, ale jašče ŭ 2021 hodzie ŭsim spakojna adkryvali studenckuju vizu: dastatkova było zaprašalnaha piśma ad univiersiteta. Užo na miescy ja padałasia na dazvoł na žycharstva — i, u pryncypie, na hetym usio.
Ja pierajazdžała pa hrancie, jaki całkam pakryvaŭ košt majho navučańnia (ceny vyraśli, ciapier navučańnie pa majoj śpiecyjalnaści kaštuje 4,5 tysiačy jeŭra ŭ hod).
Kab pastupić u biełaruskuju VNU, treba zdać ispyty — i ciabie zaličać pa kolkaści nabranych bałaŭ. Kab ciabie pryniali va jeŭrapiejski ŭniviersitet, treba napisać matyvacyjny list i, mahčyma, jašče adzin — na stypiendyju (jak było ŭ mianie). Spatrebicca taksama prykłaści rekamiendacyjnyja listy ad vykładčykaŭ i ludziej, ź jakimi ty pracavaŭ abo ŭdzielničaŭ razam u jakich-niebudź prajektach.
Tak, vysoki bał atestata budzie mieć značeńnie, ale pry roŭnych bałach na prahramu budzie zaličany toj kandydat, u jakoha lepšaje matyvacyjnaje piśmo. Jany i sami kažuć: «Nam važny sam čałaviek, a nie ličby». Heta, z adnaho boku, robić praces pryjomu bolš subjektyŭnym, a z druhoha — tak usio ž pravilniej.
Jak ja ŭžo zhadvała, ja padavała dźvie asobnyja zajaŭki: adnu — na pastupleńnie, i druhuju — na stypiendyju. Vilenski techničny ŭniviersitet prapanoŭvaŭ dźvie opcyi: možna było padacca na stypiendyju ŭ 50% koštu navučańnia, a možna — na 100%.
Kankretna ŭ maim vypadku VNU pakryvaje tolki košt navučańnia — nijakich dadatkovych vypłat u vyhladzie stypiendyi ja nie atrymlivaju. Ale mnie pradastavili miesca ŭ internacie — i heta vydatna, uličvajučy, kolki kaštuje arandavać kvateru ŭ Vilni.
Košt miesca ŭ internacie zaležyć:
- ad samoha internata — ich tut šmat, usie roznyja. A kali tabie raptam nie chopić miesca ŭ internacie pry tvaim univiersitecie, administracyja pradastavić miesca ŭ internacie inšaha VNU — tut heta narmalnaja praktyka;
- ad pakoja — chtości žyvie ŭdvuch u pakoi, u kahości pakoi raźličanyja na troch čałaviek.
Siaredni košt — 150-190 jeŭra ŭ miesiac, ja płaču 150. Tak, heta daražej, čym u Minsku, ale zdymać kvateru ŭ Vilni jašče daražej. Za «kamunałku» studenty nie płaciać — jana ŭžo ŭklučanaja.
«Nichto nie bačyć prablemy ŭ tym, što stažory — jašče studenty: jany hatovyja navučać»
Pytańnie, pracavać padčas vučoby ci nie, pierad mnoj navat nie stajała: ja razumieła, što pavinna pačać jak maha raniej. Znajści pracu atrymałasia ŭžo paśla pieršaha kursa. Da hetaha ŭ mianie byli stažyroŭki.
Studentaŭ hatovy brać jak kampanii ź biełaruskimi karaniami, tak i filijały mižnarodnych kampanij. I nichto nie bačyć prablemy ŭ tym, što stažory — jašče studenty: jany hatovyja navučać.
Ja vučusia na anhlijskaj movie. Nie mahu skazać, što adsutnaść u mianie litoŭskaj movy hraje vialikuju rolu: mnie ni razu nie admovili tolki tamu, što ja nie razmaŭlaju pa-litoŭsku.
Ja ŭ CV nie pakazvaju infarmacyju ab hramadzianstvie. Ja liču tak: kali ty znachodzišsia ŭ krainie i ŭ ciabie jość dazvoł na pracu tut, to, u pryncypie, asnoŭnaja prablema dla pracadaŭcy vyrašana.
«Nie patrabujuć siadzieć na 100% par. Hałoŭnaje — pakazvać, što ty realna vučyšsia i ŭsio zdaješ»
U majoj VNU navučalnaja nahruzka arhanizavana tak, što sumiaščać pracu z vučobaj realna.
Kali ja vučyłasia ŭ Biełarusi, vučoba zajmała ŭvieś moj čas — nie mahu ŭjavić, jak by ja mahła jašče i pracavać. A tut paśla pieršaha kursa lekcyj nie tak šmat, u ciabie ŭsio bolš praktyki, niejkich hrupavych prajektaŭ — pierad taboj staviać bolš realnych zadač.
Momant, jaki padabajecca: mnohija vykładčyki pracujuć pa śpiecyjalnaści, jakuju vykładajuć.
U cełym pierajezd siudy byŭ vielizarnaj mahčymaściu dla mianie. Litva stała zonaj kamfortu. Ale nie vyklučaju, što ŭ budučyni vybieru niešta jašče.
Ja nie raz čuła ad vykładčykaŭ: «Tak, my razumiejem, pasprabujem arhanizavać usio tak, kab usim było zručna» — hnutkaść u vučobie tut časta pracuje na damoŭlenaściach.
Niekatoryja vykładčyki sami prapanujuć zrabić svaje zaniatki dystancyjnymi. Časta ź imi možna damovicca ab pieranosie terminu zdačy prajekta abo ekzamienu, ab navučańni častkova anłajn. U ich značna bolš hnutki padychod, čym u biełaruskich VNU. Nichto nie patrabuje, kab ty siadzieŭ na 100% par. Hałoŭnaje — pakazvać, što ty sapraŭdy vučycca i ŭsio zdaješ — pry adkaznych adnosinach prablem nie budzie.
Jak pakazvaje vopyt — jak moj ułasny, tak i mnohich maich znajomych, pracadaŭca taksama razumieje, što studentu treba vučycca. Nie skažu, što studentam robiać pasłableńni, chutčej — iduć nasustrač. U ich zvyčajna dosyć hnutki pracoŭny hrafik.
Mnie, naprykład, u hetym płanie pašancavała: usie ŭsio razumiejuć, da mnohich rečaŭ staviacca łajalna.
Tak, viadoma, pracadaŭca čakaje adkaznaha staŭleńnia da pracy, ale jaho padtrymka adčuvajecca. I heta navat prosta maralna dapamahaje.
Ja mahu zabraniravać u kalendary 1,5 hadziny — i paznačyć, što ŭ mianie ŭ hety čas para, a potym viarnusia i dapracuju.
Časam moj pracoŭny dzień pačynajecca ŭ 7:00 — spačatku ja jedu na pracu, potym va ŭniviersitet, a zatym viartajusia ŭ ofis.
Tak byvaje ŭ tyja dni, kali ŭ mianie zdača łabaratornych rabot abo ekzamien. Pry ŭsim pry hetym nichto nie honić u ofis — u nas hibrydny hrafik, ale ja sama addaju pieravahu pracavać tam, tamu što heta kamfortniej, čym z domu (h.zn. z «internata»).
«Bolšaść zamiežnikaŭ pracuje z 2 kursa, kab da zakančeńnia było 1,5 hoda dośviedu»
Pierš čym znajści pracu, ja prajšła dźvie stažyroŭki. Pieršaja była apłatnaj — ja pracavała ŭ banku.
Druhaja nieapłatnaja — u kampanii ź biełaruskimi karaniami, ale jana była značna bližej da taho, z čym ja pracuju zaraz. I mnie sapraŭdy padabałasia — tady ja zrazumieła, što mnie chaciełasia b mienavita hetym zajmacca.
Viadoma, usio heta vielmi dapamahło, kali ja šukała pracu — tut taksama pry padačy na junior-pazicyi pažadana mieć choć minimalny vopyt.
Pracavać full-time u svajoj kampanii ja pačała ź lipienia 2023 hoda.
Praz 1,5 hoda ja vyrasła jak śpiecyjalist. Kali pieršy čas tabie niešta dajuć z aściarožnaściu: «Na, idzi pačytaj!»— to ź ciaham času zadačy stali ŭskładniacca, źjaviłasia bolš abaviazkaŭ i adkaznaści.
Viadoma, kampanija padtrymlivaje rost maich navykaŭ — i ŭ cełym dapamahaje ich pašyrać.
Hety hod u mianie apošni va ŭniviersitecie. I pakolki ŭ Litvie niama takoj pracedury, jak raźmierkavańnie paśla VNU, — dla mianie heta jašče i mahčymaść pracavać adrazu paśla taho, jak ja atrymaju dypłom.
Ja nie mahu kazać za studentaŭ-litoŭcaŭ, adnak bolšaść zamiežnikaŭ pracuje z druhoha kursa, kab da zakančeńnia ŭniviersiteta było jak minimum 1,5 hoda stabilnaha dośviedu ŭ kampanii(-jach).
Bo ŭ advarotnym vypadku ŭ adzin cudoŭny dzień ty źjedzieš ź internata — i ŭsio: treba płacić za zdymnuju kvateru, na niešta žyć, a na zarpłatu junior'a heta rabić vielmi składana.
Na jakija zarpłaty mohuć raźličvać junior'y biez vopytu? Ad 1400-1500 jeŭra gross, heta značyć «na ruki» — 850-900 jeŭra.
Maksimum, jaki ja sustrakała, — 2000 jeŭra da vyliku padatkaŭ.
Ale takich vakansij možna litaralna pieraličyć pa palcach, i patrapić tudy vielmi składana.
«Treba brać pa-maksimumu toje, što prapanuje ŭniviersitet, — spatrebicca»
Zaraz ja nie chadžu na sumoŭi, adnak saču za tendencyjami, kab razumieć, jakija navyki zapatrabavanyja na rynku, i ćviaroza siabie aceńvać. Ja chaču raści ŭ svajoj kampanii — mianie ŭ joj usio zadavalniaje.
Što da dalokich płanaŭ, to pavinna skazać, što ŭ cełym pierajezd siudy byŭ vielizarnaj mahčymaściu dla mianie.
Ja nie śpiašajusia niešta mianiać, pakul źbirajusia asieści tut. Dla mianie Litva stała zonaj kamfortu. Ale nie vyklučaju, što ŭ budučyni vybieru niešta jašče.
Ab kupli nieruchomaści i ipatecy ŭ Litvie ja nie dumała — u 21 mała chto pra heta zadumvajecca, mnie zdajecca. Spytajcie mianie pra heta hadoŭ praz 5.
Na zakančeńnie ja b jašče voś što chacieła skazać: navučajučysia ŭ jeŭrapiejskaj VNU, treba brać pa-maksimumu toje, što prapanuje tabie ŭniviersitet, — tamu što ŭsio heta tabie spatrebicca.
Praktyčna ŭvieś čas, što ja tut vučyłasia, u mianie byli stažyroŭki i praca, — ale niahledziačy na heta ja starałasia prymać udzieł u ŭniviersiteckich aktyŭnaściach.
Naprykład, ja ŭdzielničała ŭ mižnarodnym prajekcie siarod studentaŭ — my vyrašali zadačy dla biznesu, pieršy tydzień praviali ŭ Słavienii, potym niekalki miesiacaŭ pracavali dystancyjna z chłopcami z roznych univiersitetaŭ u roznych krainach, a zaklučny tydzień byŭ u Vilni. Taksama paśla treciaha kursa ja na tydzień jeździła pa stypiendyi Erasmus u letniuju škołu ŭ Partuhalii.
Vyjšaŭ na svabodu biełarus, jakoha ŭ svoj čas prysudzili da pažyćciovaha źniavoleńnia. Heta pieršy viadomy taki vypadak8
Kamientary