«Minimalny zarobak doktara ŭ Polščy bolšy, čym ja mieła ŭ biełaruskim pryvatnym centry». Doktarka Markiełava — pra pracu ŭ polskaj balnicy i vyrab naturalnaj kaśmietyki
Iryna Markiełava — maci aktyvista Piatra Markiełava — pracavała ŭ Biełarusi doktarkaj-endaskapistkaj. U 2021 hodzie jaje zvolnili ź miedycynskaha centra «Łade» pa palityčnych matyvach. Doŭhi čas Iryna nie mahła znajści pracu pa śpiecyjalnaści, tamu zaniałasia svaim daŭnim chobi — vyrabam naturalnaj kaśmietyki. Ale paśla pierajezdu ŭ Polšču ŭ 2023 hodzie ŭsio ž vyrašyła viarnucca ŭ miedycynu. Jana raskazała «Našaj Nivie», čamu chobi nie stała pracaj, jak paćviardžała dypłom i što jaje ździŭlaje ŭ polskaj miedycynie.
Iryna Markiełava. Fota tut i dalej: asabisty archiŭ hieraini
«Kali samomu rabić kremy, to možna ŭličyć usie asablivaści skury»
Pieršy čas u emihracyi Iryna praciahvała zajmacca vyrabam naturalnaj kaśmietyki. Jana vyrablaje kremy, myła, hidrafilnyja alei dla źniaćcia makijažu.
Iryna znajšła ŭ Varšavie kursy pa stvareńni naturalnaj kaśmietyki, pajšła vučycca ŭ palicejalnuju škołu (heta nakštałt technikuma) pa śpiecyjalnaści «technik kaśmietyčnych pasłuh». Rabiła kremy pad zamovu.
«Asnova naturalnaj kaśmietyki — raślinnyja alei, jakija padobnyja da tych lipidaŭ, što vyrablaje skura. Jaje niemahčyma paraŭnoŭvać z kremami mas-markiet, asnova jakich — tak zvanyja minieralnyja alei (parafin abo vazielin). Jany nie źjaŭlajucca alejami pa chimičnaj struktury, zdolnyja tolki stvarać pleŭku na pavierchni skury. Hetaja pleŭka pieraškadžaje stracie vilhaci, skura vyhladaje hładkaj i ŭvilhotnienaj, ale na samaj spravie nie azdaraŭlajecca. Doŭhaterminovaje vykarystańnie takoj kaśmietyki moža parušyć naturalnyja pracesy ŭ skury, naprykład, skaracić vypracoŭku ŭłasnych lipidaŭ, što robić skuru zaležnaj ad źniešnich srodkaŭ».
Naturalnaja kaśmietyka daražejšaja za mas-markiet, ale nie patrabuje składanaha abstalavańnia.
«Dastatkova dźviuch chimičnych šklanak, mikrabłendara abo vienčyka dla kapučyna i vahaŭ. Naturalnyja, samarobnyja kremy chutka psujucca, tamu majuć mienšy termin prydatnaści i patrabujuć śpiecyjalnych umoŭ zachoŭvańnia, naprykład, u chaładzilniku. Uvohule, kali samomu rabić srodki dla dohladu, to možna ŭličvać asablivaści skury, alerhii, roznyja patreby skury letam i ŭzimku. Taksama zaŭsiody viedaješ, što i navošta dadaješ u taki srodak. Naprykład, možna nie dadavać zusim kansiervanty, kali niadoŭha zachoŭvać krem u chaładzilniku», — raskazvaje jana.
Naturalny dohlad za skuraj moža być zusim prosty, dzielicca Iryna. Naprykład, kali ŭ dałoni źmiašać aŭsianku z vadoj, atrymlivajecca miakki ačyščalny srodak, jaki dziejničaje dadatkova jak łahodny skrab.
Adnak pieratvaryć chobi ŭ stabilnuju spravu akazałasia składana, bo vialikaha popytu na naturalnuju kaśmietyku ŭ Polščy niama, tłumačyć žančyna.
Jaje muž Dźmitryj Markiełaŭ raniej pracavaŭ chirurham u Minskim navukova-praktyčnym centry chirurhii, transpłantałohii i hiematałohii. Paśla pierajezdu ŭ Polšču jon zdaŭ miedycynski ispyt dla paćviardžeńnia biełaruskaha dypłoma. Iryna vyrašyła taksama viarnucca ŭ miedycynu.
«Košt ispytu ŭ Biełastoku — kala 1000 dalaraŭ»
Praces paćviardžeńnia miedycynskaha dypłoma ŭ Polščy — doŭhi i składany. Pieršy etap — ispyt na polskaj movie, jaki achoplivaje ŭsiu prahramu miedycynskaha ŭniviersiteta.
«Pa sutnaści, heta nibyta ty znoŭ zdaješ ekzamien za ŭsie hady navučańnia. Jon achoplivaje ŭsiu miedycynu: ad piedyjatryi i chirurhii da anatomii, bijachimii i histałohii. Ja skončyła ŭniviersitet u 1996 hodzie, i tyja viedy šmat u čym stracili aktualnaść. Miedycyna pajšła napierad. Ja rychtavałasia da ekzamienu dzieviać miesiacaŭ. Nie pracavała ŭvohule, kožny dzień vučyłasia. Heta sapraŭdy byŭ ciažki pieryjad.
Z našaj hrupy ŭ Biełastoku zdali 10% ludziej. Košt ispytu ŭ Biełastoku — kala $1000. U asnoŭnym jaho zdajuć ukrainskija i biełaruskija lekary. Ja zdała ź pieršaha razu, chacia heta vielmi ciažki ekzamien, i pieršaja sproba časta pravalnaja dla mnohich», — kaža Iryna.
Paśla tearetyčnaha ispytu nieabchodna prajści stažyroŭku — anałah biełaruskaj internatury.
«Zaviaršyŭšy jaje, možna pracavać doktaram, ale jašče bieź śpiecyjalizacyi, — tłumačyć jana. — Ja ŭžo prajšła nastryfikacyjny ekzamien, jaki paćviardžaje, što moj dypłom adpaviadaje polskim standartam. Ale kab pracavać doktaram, treba praciahvać — zdavać nastupnyja ispyty i prachodzić novyja etapy».
Jašče da pierajezdu siamja vyvučała polskuju movu, ale miedycynskaja leksika stała niečakanym vyklikam.
«Miedycynskaja polskaja — zusim inšaja sprava. Mnohija terminy nie z łacinskaj, a pierakładzieny na polskuju. Heta było dla mianie vialikim ździŭleńniem. Navat słovy, jakija ŭ nas ahulnapryniatyja na łacincy, u Polščy majuć svaje anałahi. Vykładčyca raskazvała, što miedycynskaja polskaja mova farmavałasia ŭ XIX stahodździ, kali Polšča ŭvachodziła ŭ skład Rasijskaj impieryi. Palaki nie chacieli, kab polskaja miedycynskaja terminałohija była padobnaja da rasijskaj.
Tamu tak stałasia, što «hastryt» pa-polsku — zapalenie błony śluzowej żołądka (zapaleńnie ślizistaj abałonki straŭnika), a «mieninhit» — zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zapaleńnie mazhavoj abałonki), — raskazvaje Iryna.
«Tam, dzie nie chapaje śpiecyjalistaŭ, biełarusaŭ moža być pałova kalektyvu»
Zaraz Iryna pracuje ŭ balnicy ŭ maleńkim polskim horadzie — anałah našaj rajonnaj balnicy. Pracuje pa časovym dazvole, jaki vydaje Ministerstva zdaroŭja Polščy. Jana zajmajecca endaskapičnymi daśledavańniami jak małodšy doktar pad nahladam polskaha śpiecyjalista.
«U Polščy niama asobnaj śpiecyjalnaści «endaskapist», heta dadatkovyja navyki dla hastraenterołahaŭ ci chirurhaŭ. Dla pracy ŭ vuzkich śpiecyjalizacyjach treba zdać jašče asobnyja ekzamieny i paćvierdzić prava zajmacca kankretnymi vidami miedycynskich pracedur. Muž taksama pracuje pa časovym dazvole, bo tak atrymlivaje bolšy zarobak. Kali b pajšoŭ na stažyroŭku, straciŭ by prava pracavać pa hetym dazvole. Jon vielmi dobra zarablaje: pracuje i ŭ špitali, i ŭ paliklinicy, i na dziažurstvach», — kaža jana.
U Polščy Iryna atrymlivaje minimalny zarobak doktara. Sumu jana nie nazyvaje, ale adznačaje, što hety bolš, čym było ŭ jaje «Łade».
Zhodna z aficyjnaj infarmacyjaj, daktary bieź śpiecyjalizacyi ŭ Polščy atrymlivajuć minimum 2300 dalaraŭ, sa śpiecyjalizacyjaj pieršaj i druhoj stupieni — minimum 2700 dalaraŭ.
«Miedycyna adroźnivajecca ad biełaruskaj. Tut nie robiać ničoha lišniaha. Spačatku ŭ mianie byŭ maleńki šok: kali ŭ Biełarusi ŭ špital pastupaje pacyjent z straŭnikava-kišačnym kryvaciokam, to adrazu robiać endaskapiju. I potym na praciahu lačeńnia jašče niekalki raz kantrol. Tut pacyjenta adrazu pačynajuć lačyć, a endaskapiju robiać, kali lekar pryjdzie na pracu. U adroźnieńnie ad Biełarusi, dzie pierad płanavaj apieracyjaj treba prajści masu abśledavańniaŭ, u Polščy doktar pryznačaje tolki toje, što sapraŭdy patrabujecca.
U našym špitali ź biełarusaŭ-daktaroŭ tolki my, ale ŭ inšych miescach, asabliva tam, dzie nie chapaje śpiecyjalistaŭ, ich moža być i pałova kalektyvu. Byvajuć miescy, dzie biełarusaŭ nie vielmi chočuć bačyć — u vialikich špitalach moža adčuvacca kankurencyja»,
— raskazvaje Iryna.
Adnak psichałahična šlach da intehracyi akazaŭsia niaprostym.
«Paśla apošniaha ekzamienu LEK (u pierakładzie na biełaruskuju rasšyfroŭvajecca jak miedycynski zaklučny ekzamien. — NN) mianie ŭpieršyniu nakryła depresija. Zdajecca, źjaviłasia niejkaja peŭnaść u budučyni, žyćcio nibyta naładžvajecca, ale ŭ niejki momant usio nakłałasia: stomlenaść ad napružanaj vučoby, čužoje asiarodździe, žyćcio na zdymnych kvaterach. I naviny z radzimy nie adpuskajuć».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆCiapier čytajuć
«Minimalny zarobak doktara ŭ Polščy bolšy, čym ja mieła ŭ biełaruskim pryvatnym centry». Doktarka Markiełava — pra pracu ŭ polskaj balnicy i vyrab naturalnaj kaśmietyki
Kamientary