Daśledavańnie: achviarami rekordnaj śpioki ŭ Jeŭropie z pačatku leta mahli stać da 2300 čałaviek
U 2025 hodzie Zachodniaja Jeŭropa pieražyła samy haračy červień za ŭsiu historyju nazirańniaŭ.
Chvala ekstremalnaj śpioki ŭ Jeŭropie, jakaja pajšła na spad na minułym tydni, mahła stać pryčynaj zaŭčasnaj śmierci kala 2300 čałaviek, vynikaje ź blic-analizu brytanskich navukoŭcaŭ z King's College i Łondanskaj škoły trapičnaj miedycyny, piša Bi-bi-si.
Miž tym Jeŭrapiejskaja mieteasłužba Copernicus paviedamiła ŭ sieradu, što ŭ 2025 hodzie Zachodniaja Jeŭropa pieražyła samy haračy červień za ŭsiu historyju nazirańniaŭ.
U daśledavańni byli praanalizavanyja danyja pa 12 haradach (uklučajučy Barsiełonu, Madryd, Łondan i Miłan), dzie źmiena klimatu pryviała da pavyšeńnia tempieratury na čatyry hradusy pa Celsii na praciahu 10 dzion śpioki; u niekatorych krainach Zachodniaj Jeŭropy tempieratura pieravyšała 40 hradusaŭ.
Z 2300 zaŭčasnych śmierciaŭ kala 1500, jak ličać daśledčyki, byli źviazanyja ź źmienaj klimatu, jaki pahoršyła śpioka. Heta ŭžo nie pieršaje daśledavańnie, jakoje źviazvaje haračaje nadvorje z pavyšanym ryzykaj śmiarotnaści: pavodle danych jeŭrapiejskich instytutaŭ achovy zdaroŭja, u Jeŭropie ŭ 2022 hodzie z-za źniasilvajučaj śpioki mahli zahinuć da 61 tys. čałaviek.
Kab acanić rolu źmieny klimatu, navukoŭcy paraŭnali realnuju intensiŭnaść anamalnaj śpioki z madellu śvietu, dzie paciapleńnie nie było vyklikana spalvańniem vialikaj kolkaści vykapniovaha paliva. Vykarystoŭvajučy histaryčnyja mietearałahičnyja danyja, jany pryjšli da vysnovy, što anamalnaja śpiakota «była b na 2—4 hradusy nižejšaj» biez antrapahiennaj źmieny klimatu va ŭsich 12 daśledavanych haradach, akramia adnaho.
Dadatkovyja hradusy značna pavysili ryzyku ŭ hetych haradach z ahulnaj kolkaściu nasielnictva bolš za 30 miljonaŭ čałaviek, uklučajučy takija bujnyja stalicy, jak Paryž, Łondan i Madryd.
Navukoŭcy taksama vykarystoŭvali pracoŭnyja epidemijałahičnyja madeli i histaryčnyja danyja pra śmiarotnaść dla acenki kolkaści zahinułych, uličvajučy i takija faktary, jak paharšeńnie ŭžo najaŭnych zachvorvańniaŭ u suviazi z uździejańniem vysokich tempieratur.
Pry hetym jany padkreślivajuć, što karystalisia recenzavanymi mietadami daśledavańnia dla chutkaha vyznačeńnia mierkavanaj kolkaści zahinułych, pakolki bolšaść śmierciaŭ, źviazanych sa śpiokaj, aficyjna nie rehistrujucca, a niekatoryja ŭrady nie publikujuć hetyja danyja.
«Źmiena klimatu zrabiła jaho značna haračejšym, čym jano mahło b być, što, u svaju čarhu, robić jaho značna bolš niebiaśpiečnym, — padkreślivaje adzin z aŭtaraŭ daśledavańnia, doktar Ben Kłark ź Impierskaha kaledža Łondana. — Heta pryvodzić da taho, što peŭnyja hrupy ludziej akazvajucca ŭ bolš niebiaśpiečnaj zonie. Dla niekatorych ludziej heta prosta ciopłaje i dobraje nadvorje, ale dla značnaj častki nasielnictva jano stanovicca niebiaśpiečnym».
Śpiakota asabliva niebiaśpiečnaja dla pažyłych ludziej, chvorych, maleńkich dziaciej, tych, chto pracuje na adkrytym pavietry, i ŭsich, chto padviarhajecca doŭhamu ŭździejańniu vysokich tempieratur.
Uździejańnie śpioki na zdaroŭje paharšajecca ŭ haradach, dzie ciapło pahłynajecca asfaltam i pavierchniami budynkaŭ, robiačy haradskija rajony značna haračejšymi.
Jak adznačaje mieteasłužba Copernicus, padčas chvali śpioki na bolšaj častcy poŭdnia Jeŭropy nazirałasia tak zvanaja «trapičnaja noč», kali načnyja tempieratury nie apuskalisia dastatkova nizka, kab čałaviečy arhanizm moh adnavicca.
«Pavyšeńnie tempieratury padčas anamalnaj śpioki ŭsiaho na dva—čatyry hradusy moža aznačać roźnicu pamiž žyćciom i śmierciu dla tysiač ludziej, — ličyć vykładčyk Impierskaha kaledža Łondana Haryfałas Kanstancinudzis. — Voś čamu anamalnuju śpiakotu nazyvajuć cichim zabojcam. Bolšaść śmierciaŭ, źviazanych sa śpiokaj, adbyvajucca doma i ŭ balnicach, udalečyni ad vačej hramadskaści, i pra ich redka paviedamlajuć».
Kamientary