«Твар ПВТ» Кірыл Залескі стаў міністрам. Што пра яго вядома?

У структуры парку Залескі быў з 2018 года. Пасля таго, як адміністрацыя ПВТ ператварылася ў «сакратарыят Назіральнай рады ПВТ» (2023), з намесніка дырэктара ён ператварыўся ў намесніка начальніка. А ў апошнія гады дэ-факта прадстаўляў Парк у публічнай прасторы: даваў інтэрв'ю, з'яўляўся на мерапрыемствах.

Кірыл Залескі нарадзіўся ў 1980 годзе ў Мінску. У 2002 годзе скончыў Маскоўскі дзяржаўны інстытут міжнародных адносін (па спецыяльнасці «міжнародныя адносіны») МЗС Расіі.

У 2002-2008 працаваў трэцім сакратаром, другім сакратаром пасольства Беларусі ў Паўднёвай Карэі. У 2008-2011 быў першым сакратаром, дарадцам аддзела Азіі ў МЗС Беларусі. У 2011-2016 — дарадца пасольства Беларусі ў Паўднёвай Карэі. У 2016-2018 — начальнік аддзела Афрыкі, намеснік начальніка ўпраўлення Афрыкі і Блізкага Усходу МЗС.

2018-2023 — начальнік аддзела грамадскай інфармацыі і міжнароднага супрацоўніцтва, намеснік дырэктара дзяржустановы «Адміністрацыя Парку высокіх тэхналогій». З 2023 года па 3 сакавіка 2025 года — намеснік начальніка дзяржустановы «Сакратарыят назіральнай рады Парку высокіх тэхналогій».

З 3 сакавіка 2025 года — міністр сувязі і інфарматызацыі Беларусі.

Вось чым Кірыл Залескі адзначыўся ў апошнія гады як «спікер ПВТ».

Пасылаў прымірэнчыя сігналы — здаецца, усім бакам

У лістападзе 2022 года Лукашэнка правёў нараду з кіраўніцтвам ПВТ з нагоды перспектыў развіцця парку. Фон быў трывожным: праз вайну ва Украіне здарылася новая магутная хваля рэлакацыі айцішнікаў, з Беларусі і ПВТ пайшлі дзясяткі кампаній, у тым ліку замежных, і выехалі за мяжу тысячы спецыялістаў.

Па выніках размовы з Лукашэнкам Кірыл Залескі супакоіў усіх, заявіўшы, што «рэжым функцыянавання ПВТ не мяняецца», а адток айцішнікаў на самай справе «не такі вялікі, як пра гэта прынята казаць у прэсе». І наогул пара перагарнуць старонку і працаваць далей.

«З 2020 года наш ІТ-сектар, нашыя айцішнікі пабывалі ў розных сітуацыях. Большасць шматтысячнай арміі айцішнікаў працавалі на эканамічны дабрабыт нашай краіны. Вядома, былі і тыя, хто праявіў сябе не з самага добрага боку, унёс свой уклад у разбурэнне, у дэструктыўныя працэсы. Сёння мы зыходзім з таго, што гэтую старонку перагортваем і працягваем працаваць на стварэнне, на ўмацаванне эканамічнай моцы нашай дзяржавы».

Адвакатаваў ільготы ПВТ

Кірыл Залескі тлумачыў, чаму льготны падатковы рэжым ПВТ важны для ІТ, а ІТ — для эканомікі.

«У сярэднім па нашай краіне доля матэрыяльных выдаткаў у сабекошце тавараў, работ і паслуг складае больш за 60%, а выдаткі на аплату працы — менш за 20%. А ў вытворчасці ІТ-прадукту ў сярэднім па ПВТ аплата працы фарміруе каля 80% сабекошту, а матэрыяльныя выдаткі не перавышаюць 2%.

Вось і атрымліваецца, што для ІТ-бізнэсу ключавую ролю адыгрывае падатковая нагрузка менавіта на фонд аплаты працы. І гэтымі падаткамі ІТ-галіна сто разоў адбівае ўсе астатнія прэферэнцыі: сёння сярэдні айцішнік плаціць у чатыры разы больш падаходнага падатку, чым сярэдні заняты ў эканоміцы».

Аб'яўляў пазітыўныя трэнды

Айцішнікі вяртаюцца

У 2023 годзе айцішнікі працягвалі выязджаць з краіны, але ўжо не такімі тэмпамі. У пачатку года Кірыл Залескі заявіў пра тэндэнцыю вяртання айцішнікаў-рэлакантаў у Беларусь.

«Рэлакацыя сама па сабе (гэта значыць перасоўванне ІТ-спецыялістаў паміж офісамі сваёй карпарацыі ў розных краінах) існавала заўсёды. Яна існавала і да 2022 года, і да 2020… Цяпер мы бачым зусім выразную тэндэнцыю, што пры ўсіх вымушаных перасоўваннях нашых праграмістаў за межы краіны большасць з іх пры найменшай магчымасці вяртаецца на радзіму. Тут у іх дом, тут у іх годны ўзровень жыцця, адукацыі, медыцынскага абслугоўвання і гэтак далей.

Я не ведаю ніводнага айцішніка, які б з задавальненнем выязджаў бы з краіны. Упэўнены, што ўсе яны пры першай жа магчымасці рана ці позна вернуцца дадому», — меркаваў тады яшчэ намеснік дырэктара ПВТ.

Невядома, якая колькасць айцішнікаў у выніку вярнулася ў Беларусь за апошнія тры гады. Вялікі рэсерч ІТ-2023 паказаў, што ўжо вярнуліся або збіраюцца гэта зрабіць найбліжэйшы час 5% удзельнікаў.

У той жа час кампаніі ПВТ страцілі, паводле ацэнак Залескага, каля 30% супрацоўнікаў. Калі яшчэ вясной 2022 года, па даных devby, у кампаніях парку працавала больш за 78 тысяч чалавек, то на бягучы момант ужо 56 тысяч.

Кампаніі ПВТ перафарматавалі экспарт ва ўмовах бана з боку Захаду

У 2023 годзе экспарт ПВТ на фоне адтоку кампаній з РБ, санкцый і адмовы многіх заходніх кампаній працаваць з Беларуссю абрынуўся на 33%, склаўшы 1,8 мільярда даляраў. Мяркуючы са звестак ПВТ, за мінулы год экспарт не ўпаў, але і не вырас, склаўшы тыя ж 1,8 мільярда даляраў.

Кірыл Залескі лічыць, што кампаніям парку ў новых умовах удалося перафарматаваць геаграфію экспарту ІТ-паслуг. Паводле яго слоў, калі раней на заходнія краіны прыпадала 85-90% экспарту ПВТ, то цяпер каля 60%. Пры гэтым вырасла доля іншых рынкаў. Так, доля краін СНД вырасла да 29-30%, доля азіяцкіх краін да 10%.

Па словах Залескага, «бізнэс падладжваецца і шукае новыя магчымасці ў іншых рэгіёнах, дзе працаваць у партнёрстве з Беларуссю не з'яўляецца праблемай».

А вось краіны, з прадстаўнікамі якіх у ПВТ пры ўдзеле Кірыла Залескага былі за апошні год дзелавыя кантакты для развіцця супрацоўніцтва: Расія, Казахстан, Катар, Аман, Філіпіны, Кітай, Сербія, Бразілія, Турцыя, В'етнам, Тайланд, Саудаўская Аравія.

ПВТ стаў больш арыентаваны на ўнутраны рынак

Беларускія ўлады не раз крытыкавалі рэзідэнтаў ПВТ за празмерную зацыкленасць на заходніх заказчыках і нежаданні працаваць на карысць беларускай эканомікі.

Па сцвярджэнні Кірыла Залескага, на сёння сітуацыя змянілася. ПВТ стаў больш арыентаваны на ўнутраны рынак. За мінулы год кампаніі парку атрымалі 25% усёй выручкі на ўнутраным рынку, 75% — на знешнім. Яшчэ ў 2022 годзе доля экспарту ў агульным аб'ёме выручкі ПВТ складала 90%.

Такім чынам, доля ўнутранага рынку ў даходах ПВТ вырасла ў 2,5 разы за тры гады.

Плануе «ўзмацніць карысць ІТ-сектара ўнутры краіны» і лічбавізаваць з розумам

Мяркуючы па ўсім, ужо на пасадзе міністра сувязі і інфарматызацыі Залескі збіраецца далей развіваць гэтую тэму.

«Нам трэба паглядзець, у якіх месцах нам трэба ўзмацніць карысць ІТ-сектара для вырашэння нейкіх надзённых практычных задач унутры краіны. Адпаведна, у гэтым кантэксце мы і будзем выбудоўваць далейшую працу».

А вось як Залескі бачыць мадэль аптымальнай лічбавізацыі Беларусі. Паводле яго слоў, «лічбавізацыя не павінна быць данінай модзе». Яна павінна паляпшаць эфектыўнасць эканомікі і спрашчаць жыццё грамадзян.

«Гэта справа дарагая, і, безумоўна, яе трэба ўкараняць з розумам. Яна не павінна быць данінай модзе, а быць выключна для інтарэсаў альбо нашых грамадзян, альбо эканомікі ў цэлым.

Яшчэ працуючы ў Парку высокіх тэхналогій, я прыводзіў у прыклад АРІП. Большасць з нас адвыклі хадзіць кудысьці, каб заплаціць нейкія штомесячныя плацяжы. Мы прывыклі, што ёсць АРІП, усё працуе хутка і па адным кліку.

На самай справе за стварэннем гэтай сістэмы і ўсіх іншых стаяла карпатлівая праца, велізарная праца. Думаю, што мы павінны будзем укараняць лічбавізацыю так, каб грамадзяне маглі ёю карыстацца і ўспрымаць як само сабой зразумелы атрыбут нашага штодзённага жыцця».

• 1
• 1
• 0
• 2
• 0
• 1
• 1
• 0