Ашвагандха, жэньшэнь, фулерэн… Таблеткі «для імунітэту» і «для мозгу»: што з гэтага рэальна працуе? Адказаў псіхіятр

Сёння многія людзі шукаюць лёгкі спосаб падтрымаць арганізм: палепшыць памяць, зняць трывогу, перастаць хварэць ці проста стаць больш адаптаванымі да жыццёвых цяжкасцей. Вытворцы ахвотна прапануюць рашэнне ў выглядзе адаптагенаў. Як тлумачыць Уладзімір Пікірэня, адаптагенамі ў нас звычайна называюць рэчывы, якія павінны дапамагаць арганізму адаптавацца да стрэсу і павышаць ахоўныя сілы.

Аднак на практыцы сітуацыя выглядае зусім інакш. Па словах доктара, за гучнымі заявамі вытворцаў часта стаіць адсутнасць доказаў, састарэлыя даследаванні або адкрытае шарлатанства. Большасць з гэтых сродкаў ён адносіць да катэгорыі «фуфламіцынаў» — лекаў, якія не працуюць.

Раслінныя імунастымулятары

Першай групай прэпаратаў, якія трапілі пад крытыку доктара, сталі папулярныя раслінныя сродкі: элеўтэракок (які часта называюць сібірскім жэньшэнем), уласна сам жэньшэнь і эхінацэя. Гэтыя дабаўкі традыцыйна рэкламуюць як магутныя стымулятары імунітэту.

Па словах Пікірэні, нягледзячы на салідную колькасць праведзеных даследаванняў, іх якасць пакідае жадаць лепшага, а вынікі — непераканаўчымі. Эксперт звяртае ўвагу на тое, што многія станоўчыя даследаванні жэньшэню і эхінацэі шчодра спансаруюцца кітайскім урадам, бо гэта частка іх традыцыйнай медыцыны і экспарту.

Як сцвярджае эксперт, вялікія агляды, якія ўключаюць толькі якасныя даныя, паказваюць, што сэнсу іх прымаць няма. Яны не паляпшаюць ні імунітэту, ні здольнасці змагацца са стрэсам, ні імавернасці захварэць на інфекцыйныя хваробы.

Яго парада простая: калі вам падабаецца смак — піце чай з гэтымі дабаўкамі, але разлічваць на лекавы ці прафілактычны эфект не варта.

Фулерэн

Сярод больш сучасных сінтэтычных сродкаў псіхіятр вылучыў фулерэн. Гэта адна з формаў вугляроду (падобная да алмазу ці графіту), які мае асаблівую крышталічную рашотку, падобную да футбольнага мяча. Апошнім часам яго актыўна прасоўваць як харчовы дадатак для аздараўлення.

Як заўважае доктар, з пункту гледжання хіміі фулерэн сапраўды добра прыцягвае і ўтрымлівае ваду. Таму ён можа быць карысны ў касметыцы, напрыклад, у крэмах для ўвільгатнення скуры. Але ў якасці харчовага дадатку, як даводзіць спецыяліст, фулерэн не мае нармальнай доказнай базы на людзях: няма клінічных даследаванняў, якія б паказвалі нейкі выразны эфект. Тым часам вытворцы нярэдка рэкламуюць іх як «цуда-сродак» для вывядзення «шлакаў».

Доктар сцвярджае: само паняцце «шлакі» да арганізма чалавека не адносіцца. Гэта не вытворчасць сталі, і ў медыцыне няма такой катэгорыі «зашлакаванасці». Таму калі вы бачыце ў апісанні прэпарату слова «шлакі» — гэта надзейны індыкатар таго, што, хутчэй за ўсё, перад вамі маркетынг, а доказаў эфектыўнасці няма.

Пра фулерэн існуе пэўная колькасць даследаванняў на клетачных культурах, на мышах і пацуках, але на чалавеку — не. Значыць, як даводзіць спецыяліст, казаць пра бяспечнасць і эфектыўнасць для людзей заўчасна.

Лекі для паляпшэння працы мозгу

Яшчэ адной вялікай групай адаптагенаў лічацца рэчывы, якія прапануюць «палепшыць функцыі мозгу». Галоўнае правіла тут, па словах Пікірэні, вельмі простае: калі напісана, што прэпарат — адаптаген і ён «паляпшае працу мозгу», то найчасцей гаворка ідзе пра сродак без рэальнага эфекту.

Няма ўвогуле «ўніверсальных» таблетак, якія б «узмацнялі мозг». Ёсць канкрэтныя лекі для канкрэтных захворванняў — напрыклад, для дэменцыі пры хваробе Альцгеймера. І гэта спецыфічныя прэпараты, якія не прадаюцца без рэцэпта.

Усе астатнія сродкі, што абяцаюць павысіць устойлівасць клетак да дэфіцыту кіслароду, паскорыць аднаўленне пасля інсульту або «падсілкаваць нейроны», у доказнай медыцыне не маюць пераканаўчага пацвярджэння.

Асобна Пікірэня спыніўся на леках з прыгожай назвай «ліяфілізаты» (накшталт картэксіну, цэрэбралізіну, актавегіну).

«Што пад гэтым хаваецца? Фільтраваны булён. Гэта літаральна булён з мазгоў свінні, каровы ці крыві маладых цялят. І гэтыя сродкі прапануюць нават не піць, а калоць у выглядзе ін'екцый», — абураецца эксперт.

Ён папярэджвае, што ніякіх доказаў іх эфектыўнасці няма. Больш за тое, гэта можа быць небяспечна. У многіх краінах такія прэпараты забароненыя з-за рызыкі прыённых хваробаў. Гэта група інфекцыйных захворванняў, якія пашкоджваюць мозг і з'яўляюцца на 100% смяротнымі. На думку доктара, нават мінімальная рызыка падхапіць такую хваробу праз ін'екцыю «булёну» не вартая таго, каб ужываць бескарысны прэпарат.

Павялічыць

Пірацэтам, ашвагандха, яжовік

Яшчэ вядомым сродкам, які павінен паляпшаць мазгавыя здольнасці, з’яўляецца пірацэтам. Як сцвярджае доктар, даследаванні 80— 90‑х гадоў не паказалі яго эфектыўнасці, таму цікавасць да прэпарату ў свеце знікла, і ён застаўся толькі на прасторах СНД. Больш за тое, вопыт паказвае, што ў пажылых людзей ён можа нават пагоршыць стан: узмацняць трывожнасць і выклікаць парушэнні сну.

Што тычыцца модных навінак накшталт індыйскай ашвагандхі ці грыба яжовіка грабеньчатага, то тут сітуацыя падобная. Даследаванні ашвагандхі праводзяцца пераважна ў Індыі (дзе гэта частка традыцыі), але добрых доказаў, што яна хоць чымсьці дапамагае, на жаль, няма.

Тое самае адбываецца і з грыбам яжовікам. Ёсць некалькі даследаванняў, якія паказалі, што ў ім могуць быць нейкія рэчывы з патэнцыяльна карысным эфектам, і магчыма, у будучыні гэтыя рэчывы стануць асновай для сінтэзу новых малекул. Але на гэты момант немагчыма сказаць, што ўжыванне гэтага грыба нешта паляпшае.

Як насамрэч дапамагчы мозгу?

Замест пошуку чароўнай таблеткі Уладзімір Пікірэня раіць трэніраваць мозг. Інтэлект працуе падобна да мышцаў: яго трэба нагружаць.

Доктар раіць заняцца тым, што нязвыкла для нашай галавы. Гуманітарыю ён раіць успомніць школьную матэматыку, тэхнару — пачытаць філасофію.

А яшчэ адзін з самых добрых крокаў для захавання яснасці розуму ў сталым узросце, як даводзіць спецыяліст, — адмова ад курэння. Гэта, паводле сучасных даных, адразу прыкладна ўдвая зніжае імавернасць развіцця хваробы Альцгеймера.

Адаптагены супраць стрэсу: што з імі не так

Вельмі вялікая колькасць адаптагенаў разлічана на тое, што яны нібыта дапамагаюць змагацца са стрэсам і трывожнасцю. Па словах псіхіятра, папулярныя прэпараты, такія, як афабазол і адаптол, маюць толькі лакальную вядомасць: яны не выкарыстоўваюцца нідзе ў свеце, акрамя нашага рэгіёна. Нармальных даследаванняў, якія пацвердзілі б іх эфектыўнасць і, галоўнае, бяспеку, проста не існуе.

Людзі часта звяртаюцца да іх, каб справіцца са складанымі сітуацыямі, але ў выніку толькі губляюць час, замест таго каб атрымаць сапраўды дзейснае лячэнне ў спецыяліста.

Таксама эксперт згадаў раслінныя заспакойваючыя (персен, нова-пасіт). Іх аснова — звычайныя травы, напрыклад, мята.

«Калі вам падабаецца смак гэтых раслін — піце танную гарбату з мятай. Гэта будзе не горшы эфект у плане змагання са стрэсам, чым купляць таблеткі», — раіць Пікірэня.

Завяршаючы тэму «антыстрэсавых адаптагенаў», Пікірэня ўзгадвае тэнатэн. Псіхіятр падкрэслівае, што гэта класічная гамеапатыя. Як вядома, гамеапатыя не змяшчае дзеючага рэчыва, таму працаваць яна не можа па вызначэнні, а ўсе станоўчыя водгукі тлумачацца эфектам плацэба.

• 6
• 1
• 1
• 0
• 1
• 1
• 0
• 1