Biełarus, jaki skaryŭ Google i Facebook: «U ZŠA Azaranku viedajuć lepš za Łukašenku»
Prahramist Ihar Machaniok viadomy dziakujučy svajoj pracy ŭ Google, investycyjam u biełaruskija startapy i hulnioj u «Što? Dzie? Kali?». Niadaŭna Ihar źmianiŭ pracu ŭ Google na inšuju — ciapier jon pracuje ŭ Facebook.
Prahramist Ihar Machaniok viadomy ŭ Biełarusi dziakujučy svajoj pracy ŭ Google, investycyjam u biełaruskija startapy i hulnioj u «Što? Dzie? Kali?». Niadaŭna Ihar źmianiŭ pracu ŭ Google na inšuju — ciapier jon pracuje ŭ Facebook.
Prašu jaho raspavieści krychu pra novaje miesca pracy, ale pakul Ihar admaŭlajecca — kaža, što zanadta mała tam pracuje i nia maje pakul dazvołu davać interviju pra kampaniju. Zasiarodžvajemsia na Google.
«Rasiejcaŭ tut ličać ruskaj mafijaj, a biełarusy lubiać spračacca»
— Čamu ty vyrašyŭ źmianić Google na Facebook? Ci ŭ ciabie zastałasia taja ž pasada, jak i raniej?
— Tak, ja zastaŭsia na svajoj ža pasadzie — ja prahramist prahramnaha zabieśpiačeńnia. Čamu źmianiŭ pracu? Mnie vielmi padabajecca misija Facebook — abjadnoŭvać ludziej i dapamahać im kamunikavać. Ja vielmi pavažaju Marka Cukierberha. Pradukty Fejsbuka mnie vielmi blizkija — sam Facebook, Instagram, WhatsApp. I paśla vaśmi hadoŭ užo było cikava źmianić abstanoŭku, vyjści z zony kamfortu.
— Abodva tvaje miescy pracy — viadomyja mižnarodnyja kampanii-hihanty. Jak ty ličyš, ci dla biełarusa heta sapraŭdy niemahčyma abo vielmi ciažka — atrymać pracu ŭ Google ci Facebook?
— Ja viedaju jak minimum niekalki dziasiatkaŭ biełarusaŭ, jakija pracujuć u Google, tamu niama ŭ hetym ničoha niemahčymaha. BDU FPMI (fakultet prykładnoj matematyki i infarmatyki BDU. — RS), jaki ja skončyŭ, — heta dastatkova dobraja baza dla taho, kab iści ŭ prahramnaje zabieśpiačeńnie. Viadoma, ź jakoha-niebudź Stenfardu trapić u Google lahčej, bo i ŭ sam universytet ciažej pastupić, i prahrama navučańnia tam inakš pabudavanaja. Ale hałoŭnaje, što ŭ Google ci Facebook ciažka trapić biez praktyčnaj padrychtoŭki, bo treba ŭmieć napisać kod, prydumać cełuju systemu. Tamu varta ŭžo štości ŭmieć. U Google biełarusy pracujuć u roznych sferach — ad prahramistaŭ da adździełu prodažu. A Facebook — kampanija mienšaja, tamu i biełarusaŭ tut mieniej, ale jany taksama pracujuć na roznych funkcyjach. Kali kazać pra maju pasadu, to dla inžyneraŭ patrabavańni ŭ Facebook takija ž, jak i ŭ Google.
— Ci skłałasia ŭ Google ci Facebook niejkaje mierkavańnie pra nas, stereatypy? Naprykład, što my vielmi pracavityja ci naadvarot?
— Ciažka skazać pra niejkija stereatypy mienavita pra biełarusaŭ. Amerykancy hrupujuć nas ź inšymi ŭschodnimi i centralnymi eŭrapiejcami. My ŭsie razam majem ahulnyja rysy. Naprykład, tyja ž palaki, rasiejcy, čechi značna bolš niepasrednyja ŭ svaich vykazvańniach, čym amerykancy, jakija vielmi aściarožnyja ŭ krytycy. Biełarusy taksama kažuć usio ŭ tvar. Aproč taho, usie hetyja narody bolš spračajucca, čym amerykancy.
Ale ja dakładna viedaju, što Google — heta kampanija, dzie biełarusaŭ ad rasiejcaŭ adroźnivajuć. Bo prosta ŭ horadzie z hetym mohuć być prablemy. Ja viedaju, što ŭ mianie dosyć mocny akcent, tamu šmat jakija amerykancy dumajuć, što ja rasiejec. A rasiejcaŭ tut ličać i ruskaj mafijaj, i zanadta hrubymi, i kažuć, što pracavać nia chočuć. Ale heta chutčej hlabalnyja stereatypy, jakich u Google niama. U Facebook ja pakul znajšoŭ kala tuzina biełarusaŭ. Ale pakul zanadta rana kazać pra niejkaje staŭleńnie da nas, stereatypy.
— Jak ty tłumačyš, što ty ź Biełarusi? Što tut pra nas viedajuć?
— Zdarajecca, što ludzi čuli pra Biełaruś dziakujučy sportu: chakieju, tenisu i Alimpijadzie. A bolšaść amerykancaŭ ničoha pra nas nia viedaje. Ale ź imi nakont hetaha prosta, bo jany cikaŭnyja, im lohka patłumačyć. Ja zvyčajna kažu: Biełaruś — heta ŭ Eŭropie, pobač z Polščaj ci Ŭkrainaj, pra jakuju tut usie viedajuć, darečy. Va ŭkraincaŭ navat da kryzisu było značna mienš prablemaŭ z nacyjanalnaj identyfikacyjaj. Ale tut jašče jość adna štuka, što amerykancy błytajuć nazvy i kažuć: «O, vy biełarašn! Heta hučyć jak rašn». Ja mušu tłumačyć, što ja Belarusian, a nie Belarussian.
— A Łukašenka?
— Amerykancy proźvišča Łukašenki nia viedajuć i nia čuli. Azarankuviedajuć, ale tolki kali sočać za sportam.
«Biełaruskaja mova ŭ Google budzie»
— Čym ty zajmaŭsia ŭ Google? Što mienavita ty stvaryŭ?
— U apošni čas ja pracavaŭ u prajekcie Google Maps. Ale časta źmieny, jakija my ŭnosim, niabačnyja ludziam. Naprykład, ja pracavaŭ nad prajektam, źviazanym z dyspłejnaj reklamaj. Dziakujučy hetamu pačała źjaŭlacca bolš tematyčnaja reklama. My taksama palepšyli pošuk u Play Store.
— Ty ŭzhadaŭ Google Maps. Pavodle jakich praviłaŭ vy vykarystoŭvajecie biełaruskuju łacinku? Čamu nazva miascovaści časam napisanaja pavodle praviłaŭ, a časam nie?
— Kab źmianić ci dapoŭnić mapy ŭ Google, jość admysłovy servis Google Map Maker, jon ža kartohraf. Ciapier jość davoli vialikaje kamjunici ŭ Biełarusi, jakoje zajmajecca palapšeńniem Google Maps. Da taho jak jaho zapuścili ŭ 2010 hodzie, mapa Biełarusi ŭvohule była «2 darohi i 6 haradoŭ». Ciapier ža valantery nazyvajuć harady i miastečki tak, jak im padajecca słušnym. Niama niejkaha adnaho praviła, bo zašmat praviłaŭ zvyčajna vielmi asłablajuć valanterski ruch. Viadoma, jość kamanda, jakaja sočyć za ŭzroŭniem i jakaściu. Ale jany sprabujuć rabić heta vielmi neŭtralna. I z łacinkavymi napisańniami zaŭsiody było ciažka ŭ Biełarusi: pahladzi na mienskaje metro ci drukavanyja mapy.
— Ci budzie biełaruskaja mova ŭ pryładach i navinach Google?
— Hetyja pytańni vielmi słušnyja, ja vielmi padtrymlivaju, što ty ich zadaješ. Ale ja nie adkazvaju za moŭnuju palityku kampanii. Z majho nieaficyjnaha punktu hledžańnia, heta ŭsio budzie, choć i adbyvajecca dosyć pavolna. Dla Google biełaruskaja mova — heta adna sa šmatlikich movaŭ śvietu. I jość śpis pryjarytetaŭ. Vyšej u hetym śpisie movy, na jakich bolš ludziej razmaŭlaje, jakich bolš ludziej patrabuje. Ja nieadnarazova padymaŭ hetaje pytańnie siarod roznych kamandaŭ u kampanii, kab pierakładali svaje pradukty na biełaruskuju movu. Ale resursy ŭ Google abmiežavanyja, tamu inšyja movy vyšej u pryjarytetach, čym biełaruskaja.
Heta była pesymistyčnaja realnaść, ale voś krychu aptymistyčnaj budučyni. Google raście, zusim niadaŭna pačali zapuskać pradukty na inšych postsavieckich movach: kazachskaj, kirhiskaj, hruzinskaj, tamu budzie i biełaruskaja mova. Ale tut usio zaviazana na tym, jakaja častka nasielnictva vykarystoŭvaje tolki rodnuju movu. U Biełarusi — heta mienšaja častka nasielnictva. Viadoma, chtości sprabuje bačyć niejkija palityčnyja padychody, ale tut vyklučna praktyčny i biznesovy padychod.
— Ci aplikacyi Google biaśpiečnyja? Ci vydaje kampanija infarmacyju pra svaich karystalnikaŭ?
— Google vykarystoŭvaje va ŭsich praduktach šyfravańnie HTTPS. Heta značyć, što kali vy karystajeciesia poštaj Gmail, to infarmacyju pamiž vašym kamputaram i serveram Google niemahčyma pierachapić. Viadoma, kampanija nikomu infarmacyju nie pieradaje, tolki kali jość dakładny zapyt ad pravaachoŭnych orhanaŭ pa kankretnaj asobie. Jość GoogleTransparency Report, u jakim jość źviestki pa zapytach i pieradadzienaj infarmacyi. U Google kala sta miljonaŭ padpisčykaŭ, a lik karystalnikaŭ, pa jakich była vydadzienaja infarmacyja, idzie ŭsiaho na tysiačy. Ale zrazumieła, što Google musić padparadkoŭvacca zakonam, jak i lubaja inšaja internet-kampanija.
«Specyjalisty IT u Biełarusi tańniejšyja, čym u ZŠA»
— Čym Biełaruś cikavaja Google i inšym mižnarodnym kampanijam? Jak ličyš, ci z boku ŭładaŭ dastatkova dazvołu na raźvićcio biznesu?
— Ja naahuł nia baču tut uładnaha faktaru. Biznes i ekanomika ŭ Biełarusi raźvivajucca, stanoviacca technalahičnymi, bolš ludziej karystajucca internetam. Reklama z vuličnych biłbordaŭ pastupova pieramiaščajecca ŭ internet. Tamu Biełaruś — heta budučy bujny rynak reklamy, što i jość biznesam Google.
— Ale kali kazać pra Park vysokich technalohijaŭ u Biełarusi, to składajecca ŭražańnie, što heta niešta razreklamavanaje, ale małaefektyŭnaje.
— Park vysokich technalohijaŭ — heta arhanizacyja, jakaja sprabuje dapamahać biełaruskamu IT-biznesu. Jość, naprykład, ilhoty pa padatkach. U Biełarusi robiać biznes bujnyja IT-kampanii, jak EPAM, Wargaming. Ale ŭ apošnija hady źjaviłasia taksama šmat nievialikich kampanijaŭ, jakija dajuć pracu biełaruskim prahramistam, «ekspartujuć» svaje pradukty ci pasłuhi i atrymlivajuć ekspartnyja hrošy. Ja liču, što ŭ biełaruskim IT-biznesie ŭsio značna lepiej, čym 10 hadoŭ tamu. Naprykład, zarobki stali vyšejšyja.
— Ale heta naturalny praces, što raźvivajecca i rynak, i internet, i biznes. Zrazumieła, što ciapier lepš, čym 10 hadoŭ tamu. Ale jak ličyš, ci ŭsio ž u Biełarusi spryjalnyja ŭmovy dla raźvićcia biznesu?
— Jość svaje plusy i minusy. Samyja hałoŭnyja plusy dla adkryćcia IT-biznesu ŭ Biełarusi — heta vydatnyja specyjalisty. I ŭ ich u paraŭnańni z ZŠA davoli nizkija patrabavańni nakont zarobkaŭ. Tamu rabić biznes na hlabalny rynak ź Biełarusi našmat tańniej, čym u ZŠA.
«U Biełarusi mała pradprymalnickaha duchu»
— Ty taksama cikaviśsia biełaruskimi startapami. Nakolki jany perspektyŭnyja i ci jość startapy, jakija ty b moh adznačyć?
— Nie mahu skazać, što ja šmat zajmajusia biełaruskimi startapami. Niekalki hadoŭ tamu ja investavaŭ u startap Panda.doc, jaki robić aŭtamatyzacyju dakumentaŭ. Jość jašče niekalki biełaruskich startapaŭ, u jakich ja mentar, to bok dapamahaju paradami, ale nie investuju. Jany majuć padobnyja nazvy: SplitMetrics i MetricsCat. Abodva źviazanyja z analizam mabilnych aplikacyjaŭ i kolkaści ich karystalnikaŭ. Vielmi cikava, što ŭ Biełarusi źjavilisia dva takija startapy ŭ adnoj sfery. Jość vydatny startap Saytaxi, jaki robiać maje adnahrupniki z universytetu. Jany ŭžo paśpiachova zapuścili jaho ŭ Biełarusi i niekatorych inšych krainach. Heta kankurent Uber — systemy vykliku taksoŭki z mabilnaha.
— Ci jość u biełaruskich startapaŭ šaniec vyjści na hlabalny rynak i što dla hetaha treba? Što zrabić, kab ty investavaŭ u niejki biełaruski startap?
— Treba zrabić vydatny startap. Treba zrabić tak, kab ja pavieryŭ, što startap pavinien vyraści da miljarda dalaraŭ. Investaru cikavyja startapy, jakija mohuć stać vialikimi. Ź viadomych prykładaŭ — Twitter, Facebook, Uber, Google u svoj čas byli startapami.
Biełaruskim startapam treba zamachvacca na niešta vialikaje i pracavać, pracavać. Časta ludzi prapanoŭvajuć mnie idei, ale ja ŭ idei nie investuju. I heta hałoŭnaje adroźnieńnie Biełarusi ad ZŠA. U Biełarusi mała hetaha entrepreneurial spirit — pradprymalnickaha duchu, kali ludzi hatovyja ryzyknuć. A heta recept pośpiechu — treba kinuć svaju pracu, pazbavicca svajho zarobku i rabić full-time prajekt biaz hrošaj.
«U ZŠA płaciać nie za lajalnaść, a za toje, jak pracuješ»
— Čym adroźnivajucca amerykancy ad biełarusaŭ?
— Amerykancy vielmi adkrytyja, asabliva ŭ Ńju-Jorku. U ZŠA paŭsiul pačynajuć z taboj razmaŭlać. Staiš u čarzie — z taboj razmaŭlajuć, zapytvajucca, jak spravy. Jedzieš u lifcie — razmaŭlajuć. Heta tak dziŭna i ŭ pieršyja tydni šakuje. Ale heta toje, što dazvalaje ŭ ZŠA vielmi chutka vyśvietlić, što za čałaviek pobač. Heta lahčej, čym u Miensku, dzie možna najmać kvateru i nia viedać, chto žyvie pobač. Tut šmat pazytyvu: ludzi ŭśmichajucca, a kali razmaŭlajuć, to pra niešta dobraje.
Razam z tym amerykancy vielmi ceniać pryvatnuju prastoru kožnaha čałavieka. Z adnaho boku, jany rady parazmaŭlać. A ź inšaha, jany bajacca nadakučyć. Tamu na pytańnie «jak spravy» tut pryniata adkazvać, što ŭsio dobra. Ja viedaju, što jość taki štamp u postsavieckim hramadztvie, što kali adkazvaješ, što ŭsio dobra, to heta niejak niasłušna, falšyva. Zrazumieła, što va ŭsich jość prablemy: tut ludzi vielmi šmat pracujuć, u ich šmat stresu. Ale jany nie ciahajuć jaho za saboj i starajucca padtrymlivać dobry nastroj.
— Ty kažaš, što ludzi tut šmat pracujuć. Jak adroźnivajecca charaktar pracy?
— Tut usie razumiejuć, što ŭsiaho treba dasiahać samomu, nichto tabie ničoha nie pavinien i ŭsio moža skončycca ŭ luby momant. Tut razumiejuć, što kali ty pracuješ dobra, a paśla pierastaŭ dobra pracavać, to ciabie zvolniać, pryčym vielmi chutka. Heta just business. Płaciać za toje, jak ty pracuješ, a nie za toje, što ty lajalny pracaŭnik ci za toje, što ŭ ciabie jość svajak u kiraŭnictvie kampanii. Ludzi, jakija chočuć dasiahnuć bolej, čym u ich jość, bolej pracujuć. I jašče tut nia tak, što čałaviek pavinien adsiedzieć da šostaj viečara i pajści dadomu. Ja pracuju stolki, kolki adčuvaju siabie praduktyŭnym na pracy.
— Što dalej? Ci nie źbirajeśsia pierajaždžać u Kremnijevuju dalinu?
— Ja vielmi lublu Ńju-Jork. Hety horad — sapraŭdnaje pierakryžavańnie daroh. Usie siem miljardaŭ čałaviek u śviecie — i z kožnaj krainy tut znojdziecca chto-niebudź. Heta tak cikava.
Kamientary