«Vielmi cikava było nazirać za ludźmi, što hladzieli na mianie, indusa, jaki razmaŭlaje pa-biełarusku»
Baćka Junisa Mira — ź Indyi, maci — ź Viciebska. U dziaviatym kłasie chłopcu strelnuła ŭ hałavu, što treba vyvučyć biełaruskuju movu. I jon vyvučyŭ! Dva hady Junis razmaŭlaŭ pa-biełarusku z usimi, akramia baćki. Chłopiec ihnaravaŭ kasyja pozirki, durackija pytańni, repliki kštałtu «nu voś, apazicyjanier znajšoŭsia…» i spyniŭsia tolki tady, kali zrazumieŭ, što movu viedaje dobra.
Junis Mir.
Junis pražyŭ u Viciebsku dziesiać hadoŭ, a paśla siamja pierajechała ŭ Minsk, i chłopiec pajšoŭ u staličnuju himnaziju №12. Usio jaho asiarodździe było ruskamoŭnym, ale dla Junisa heta nie mieła anijakaha značeńnia. Jamu było važna dakazać samomu sabie, što jon zdolny vyvučyć movu.
«Pa-pieršaje, mnie było cikava, jak heta budzie vyhladać. Pa-druhoje, ja chacieŭ vyvučyć druhuju movu. Pa-treciaje — daviedacca, čym naša kraina admietnaja, — raspaviadaje Junis. — Što mianie ŭraziła, kali ja pačaŭ razmaŭlać pa-biełarusku, — heta jak u Biełarusi staviacca da biełaruskaj movy. Kožny na mianie abaročvaŭsia, sprabavaŭ vypytać, čamu ja razmaŭlaju pa-biełarusku, bo maja źniešnaść krychu nie biełaruskaja. Kali ludzi daviedvalisia, jak mianie zavuć, jašče bolš ździŭlalisia».
Chutka Junis staŭ słavutaściu ŭ škole: ekzatyčnaja źniešnaść u spałučeńni ź biełaruskamoŭnaściu nie mahli nie pryciahnuć uvahu. Adnak adnadumcaŭ u hetaj spravie ŭ maładoha čałavieka nie znajšłosia: tolki adzin ź siabroŭ Junisa dva tydni razmaŭlaŭ ź im pa-biełarusku.
«Ale dla mianie heta nie było tak važna. Ja prosta chacieŭ dakazać sabie, što mahu heta zrabić, — zaznačaje chłopiec. — Staŭ cikavicca historyjaj, znajšoŭ pryčyny, čamu ŭ Biełarusi ciapier takaja zaležnaja situacyja. Cikaviŭsia Kreŭskaj unijaj, padjomam Rečy Paspalitaj, jaje padziełami, bo ja liču, što heta była mocnaja dziaržava. Vielmi cikava było daviedacca, što dziaržaŭnyja dakumienty drukavalisia na starabiełaruskaj movie».
Junis kaža, što dla taho, kab avałodać biełaruskaj movaj, dastatkova pačać čytać biełaruskija knihi. Ulubionaja Junisa — «Dzikaje palavańnie karala Stacha» Uładzimira Karatkieviča.
Baćki chłopca ŭspryniali žadańnie syna razmaŭlać pa-biełarusku ŭ štyki, paličyŭšy takija pamknieńni za revalucyjanierstva.
«Chacia na samoj spravie ja nie vyłučaŭ svajoj biełaruskaj movaj niejkija palityčnyja pohlady. Ja prosta chacieŭ razmaŭlać na movie. Ja nie liču, što biełaruskuju movu treba źviazvać z palitykaj. Mnie vielmi padabajecca mova sama pa sabie, tamu mnie i było cikava vyvučyć jaje», — tłumačyć Junis.
Dla jaho źviazvańnie biełaruskamoŭnaści z apazicyjaj było nie toje što kryŭdnym, a chutčej dziŭnym.
«Vielmi cikava było nazirać za ludźmi, što hladzieli na mianie, Junisa Mira, jaki razmaŭlaje pa-biełarusku. Možna skazać, heta byŭ taki ekśpierymient. I ja liču — paśpiachovy, bo ŭ mianie ciapier jość viedańnie biełaruskaj movy, jakoje dapamahaje ŭ vyvučeńni polskaj», — dadaje małady čałaviek.
Paśla zakančeńnia škoły Junis źjechaŭ u Polšču i ciapier zakančvaje pieršy kurs univiersiteta Łazarskaha, vyvučaje mižnarodnyja adnosiny.
U Indyi małady čałaviek byvaje amal što kožny hod, pryjazdžaje naviedać svajakoŭ. Razmaŭlaje ź imi pa-anhlijsku, a ciapier pačaŭ vučyć i chindzi.
«Indyja — vielmi kantrastnaja kraina, i mnie ŭ joj nie padabajecca ničoha, akramia pryrody. U Kašmiry, dzie naradziŭsia tata, nadzvyčaj pryhožyja hory, — kaža Junis. — I ŭ Biełarusi mnie taksama padabajecca pryroda: vielmi pryhožyja aziory, bahatyja lasy. Bolš, napeŭna, taksama ničoha nie padabajecca, tamu ja ciapier i nie žyvu ŭ Biełarusi. Ja nie baču tut takich pierśpiektyŭ, jakija mahu znajści, naprykład, u Jeŭropie. Tamu ja pierajechaŭ u Polšču, bo jana nie vielmi daloka ad Biełarusi, i baćki nie buduć za mianie chvalavacca. Chacia nasamreč, Varšava nie vielmi adroźnivajecca ad Minsku. Takaja ž šeraja, nie asabliva pryhožaja. U Polščy mnie padabajucca tolki ceny».
Kamientary