Jahor Hajdar: Zakančeńnie epochi

Z hadami napisańnie niekrałohaŭ pieratvarajecca ŭ zvyčku. Biez dušeŭnaj patreby, bieź niejkaha ŭnutranaha šturška pra śmierć, kaniečnie, nie napišaš. Ale dla žurnalista śmierć inšaha čałavieka, navat mnostva ludziej — heta najpierš padzieja, a potym užo padstava dla žalu i spačuvańnia. Heta nazyvajecca prafiesijnym idyjatyzmam.

I ŭsio ž, pisać pra sychod čałavieka, jaki byŭ tvaim pahodkam, nadzvyčaj ciažka. Pieršaja reakcyja na śmierć Jahora Hajdara — šok. … Adarvaŭsia tromb, i nie stała čałavieka, jaki byŭ simvałam pieramien pačatku 90‑ch, simvałam ekanamičnych reformaŭ.

Nielha nie zhadać, što 24 listapada 2006 hoda, u toj samy dzień,

kali ŭ Łondanie pamior ad atručvańnia radyjektyŭnym pałonijem Alaksandr Litvinienka, u stalicy Irłandyi Dublinie byŭ špitalizavany z prykmietami mocnaha atručvańnia Jahor Hajdar.

Potym jon lekavaŭsia ŭ Maskvie, ale pryroda atručvańnia tak i nie była vyjaŭlena.

Miljony savieckich ludziej luta nienavidzieli Hajdara i jaho reformy. Nienavidziać, napeŭna, i ciapier. Ale bolšaść ludziej za hetyja vasiemnaccać hadoŭ paśla raspadu SSSR

paśpieli pieratvarycca z savieckich u narmalnych — rasiejcaŭ, biełarusaŭ, ukraincaŭ. I ŭ hetym taksama jość zasłuha Hajdara.

Pieršy i apošni raz u žyćci mnie daviałosia bačyć jaho vasiemnaccać hadoŭ tamu — u faje biełaruskaha Doma Urada, paśla padpisańnia Biełaviežskich pahadnieńniaŭ. Jon byŭ tady nie ŭ lepšaj formie, jak i inšyja dziaržaŭnyja mužy, što pryjechali ŭ Minsk ź Viskuloŭ, dzie adbyłosia padpisańnie histaryčnaha dakumienta. (Paśla byŭ, zrazumieła, bankiet i heta nie mahło nie adbicca na stanie jaho ŭdzielnikaŭ…) Achvotniej za inšych ź biełaruskimi žurnalistami tady razmaŭlaŭ Hienadź Burbulis. Ale i Hajdar, jaki tady byŭ vice‑premjeram, ministram ekanomiki i finansaŭ, pamiataju, dałučyŭsia da razmovy, staŭ tłumačyć, što budzie z rasijskaj ekanomikaj, z rublom, kazaŭ, što ŭ bližejšy čas buduć adpuščany ceny. Jon pradkazvaŭ, što zima 92‑ha budzie surovaj va ŭsich adnosinach. Tak jano i było.

Zapomniłasia i toje, jak prosta možna było padyjści tady dy vysokich kramloŭskich haściej, zadać im luboje pytańnie.

Bolš takoha nie było i nikoli ŭžo, dumaju, nie budzie.

Paźniej, za ŭvieś čas pierabyvańnia Hajdara na pasadzie premjera z kryŭdnaj prystaŭkaj «v.a.» (tak jamu pomściła saŭkovaja namienkłatura, jakaja akapałasia ŭ Dumie), nie pamiataju nivodnaj jaho sproby kamuści spadabacca, prahnucca, paabiacać niešta pryjemnaje, sprabavać razmaŭlać z narodam na «narodnaj movie». Časam jon padavaŭsia marsijaninam, jaki žyvie ŭ zavobłačnych vyšyniach ekanamičnaj teoryi i jakomu niama spravy da pakutaŭ prostych hramadzian.

Pierachod savieckaj administracyjnaj sistemy da kapitalistyčnaj ekanomiki nie moh być inšym, akramia jak žorstkim i biaźlitasnym.

Takim jon byŭ u Polščy pry Balcerovičy, u Čechasłavakii pry Kłaŭsie, u mnohich inšych sackrainach. Ale nidzie svabodzie — najpierš, ekanamičnaj, nie supraciŭlalisia tak jarasna, jak u Rasii. A kiraŭnictva Biełarusi supraciŭlajecca i dahetul.

Dva z pałovaj hoda tamu pamior pieršy prezident Rasiei Barys Jelcyn. Imia Hajdara nazaŭsiody źviazana ź imiem hetaha čałavieka.

Sychod abodvuch simvalizuje zakančeńnie refarmatarskaj epochi.

Vital Taras

Dzied Jahora Hajdara — udzielnik Hramadzianskaj vajny, piśmieńnik Arkadź Hajdar (Holikaŭ) zahinuŭ u 35 hadoŭ padčas Druhoj suśvietnaj pad Kanievam. Baćka — Cimur Hajdar (jaho imia było viadoma na ŭvieś Saviecki Sajuz, dziakujučy baćkavaj knizie «Cimur i jaho kamanda») słužyŭ na padvodnym fłocie, potym byŭ žurnalistam. Jon byŭ žanaty druhim šlubam na dačce viadomaha piśmieńnika Paŭła Bažova Aryjadnie. U ich naradzisia syn Jahor.

Jahor Hajdar u 1980‑m ustupiŭ u KPSS i zastavaŭsia ŭ partyi da 1991. U 1990 abaraniŭ doktarskuju dysiertacyju pa ekanomicy. Byŭ žanaty dvojčy. Ad pieršaha šlubu zastalisia dvoje dziaciej — Piotr i Maryja, jakaja ciapier pracuje va ŭradzie Kiraŭskaj vobłaści. Druhi raz Hajdar ažaniŭsia z dačkoj znakamitaha fantasta Arkadzia Struhackaha Maryjaj, jakaja naradziła jamu syna Paŭła. Jon usynaviŭ taksama jaje syna Ivana.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0