«Nastupili na ruku i złamali try palcy, bili elektrošokieram u pach» — eks-palitviazień z supołki «Sajuz biełaruskaha nacyjanalnaha ščyta»

Uładzisłaŭ raspavioŭ «Viaśnie», jak pry zatrymańni jamu złamali palcy, a ŭ adździaleńni HUBAZiK bili elektrašokieram u pach. Jak jon u SIZA ad adčaju rezaŭ sabie vieny, jak palitviaźniaŭ sadziać u ŠIZA za vyvučeńnie zamiežnych movaŭ, a taksama, jak prachodziła apošniaja chvala pamiłavańnia.

U 2020 hodzie 17-hadovy Uładzisłaŭ vučyŭsia ŭ Słonimskim techničnym kaledžy na elektryka i padtrymlivaŭ Śviatłanu Cichanoŭskuju. Razam ź siabrami chłopiec pajechaŭ ź Ivacevičaŭ u Minsk na akcyju pratestu 9 žniŭnia, bo byŭ niazhodny z vynikami vybaraŭ: «Na toj momant ja jašče nie mieŭ prava hałasavać, ale pryjechaŭ padtrymać pratestoŭcaŭ i pakazać, što ja za Cichanoŭskuju».

Praz tydzień paśla ŭdziełu ŭ pratesnaj akcyi, pa darozie na vučobu da jaho padyšli supracoŭniki miascovaj milicyi i zaprasili sieści da ich u mašynu.

«Dzieści ŭspłyła fatahrafija z akcyi i tak jany mianie znajšli. Milicyjanty mnie pahražali administracyjnaj spravaj, kali ja znoŭ pajedu na pratesty ŭ Minsk. Jany znajšli ŭ maim telefonie, što ja byŭ u miascovaj supołcy ŭ padtrymku Cichanoŭskaj. Taksama praviali prafiłaktyčnuju razmovu z dyrektaram kaledža i ładzili prapahandysckija razmovy ŭ aktavaj zale, niby vybary byli sumlennyja, što nielha vychodzić na vulicy i treba padtrymlivać Łukašenku».

Paśla padziej 2020 hoda Uładzisłaŭ bolš nie prajaŭlaŭ pratesnaj aktyŭnaści. Ale paśla poŭnamaštabnaha ŭvarvańnia Rasii va Ukrainu jon źviazaŭsia ŭ Telegram z «Biełaruskim Hajunom» i płanam «Pieramoha» i prapanavaŭ im svaju dapamohu.

«Ja taki čałaviek, što kali ŭ majho susieda haryć dom, ja budu dapamahać tušyć, a nie hladzieć zboku. Ja pačaŭ zdymać rasiejskuju vajennuju techniku, jakaja ŭdzielničała ŭ vajnie. Jeździŭ zdymać u roznyja harady: u Bierastavicu, Słonim, Brest, Pinsk, Barysaŭ. Zdymaŭ, dzie jany bazujucca, dzie trenirujucca razam ź biełaruskimi vajskoŭcami. Hetyja videa zatym dasyłaŭ u «Biełaruski Hajun».

«Ja chacieŭ pakazać ukraincam, što nie ŭsie biełarusy padtrymlivajuć Rasiju»

U mai 2022 hoda Uładzisłaŭ ustupiŭ u zakrytuju supołku «Sajuz biełaruskaha nacyjanalnaha ščyta».

«Mianie tudy zaprasiŭ arhanizatar Aleh Dabrynioŭ, jaki ciapier za kratami. Jon ža prydumaŭ nazvu supołki. U supołcy my dzialilisia videarolikami rasijskaj vajennaj techniki, jakija taksama dasyłali ŭ «Biełaruski Hajun». Abmiarkoŭvali, što budzie, kali rasijskija vojski zojduć na terytoryju Biełarusi i jak my budziem im supraćstajać — vieści partyzanskuju vajnu. My płanavali adbirać zbroju ŭ milicyjantaŭ, dzialilisia receptami kaktejlaŭ Mołatava. Abmiarkoŭvali, jak adklučać elektryčnaść na čyhuncy, kab spyniać ciahniki, jakija pieravoziać rasijskuju zbroju. Ale ŭsio, što my realna paśpieli zrabić — heta dasyłać videa z rasijskaj vajennaj technikaj i rasklejvać pa horadzie listoŭki».

Chłopiec vioŭ u tyktoku svoj kanał, dzie publikavaŭ roznyja videa na palityčnuju tematyku. Taksama siadzieŭ u čat-ruletcy, dzie razmaŭlaŭ pra palityku z ruskimi i ŭkraincami. Tam jaho zaŭvažyŭ Aleh Dabrynioŭ i zaprasiŭ u supołku SBNŠ. Na toj momant u supołcy było 35 čałaviek. Administrataram byŭ Bałachonaŭ Kirył, jaki ciapier taksama za kratami, kaža surazmoŭca.

«Ja chacieŭ pakazać ukraincam, što nie ŭsie biełarusy padtrymlivajuć Rasiju. Ciapier biełarusy dla bolšaści varožyja. Ja chacieŭ dakazać, što my nie takija. Što jość my, volnyja biełarusy, a jość tyja, chto padtrymlivaje kramloŭski režym. Taksama jość biełarusy, jakija vajujuć na baku Ukrainy. Pra ŭsio heta ja vioŭ kanał u Tik-Tok, jaki dahetul dziejničaje».

Paśla ŭdziełu ŭ pratesnych akcyjach Uładzisłaŭ zabraŭ dakumienty z kaledžu i chacieŭ źjechać z krainy, ale jamu pryjšła pozva ŭ armiju. U kastryčniku 2022 hoda chłopca pryzvali ŭ 38-ju asobnuju desantna-šturmavuju bryhadu Bresta. Jak kaža surazmoŭca, u jahonaj čaści vajskoŭcy vielmi mała zajmalisia prafiesijnaj padrychtoŭkaj, a ŭ prafiesijnym sensie heta nie armija.

U vojsku Uładzisłaŭ praciahvaŭ pierapisvacca z SBNŠ, u navinach nie pisali pra pryznańnie ich supołki «ekstremisckaj». Napačatku listapada chłopcu patelefanavała maci i skazała, što ŭ jaho doma byŭ vobšuk, padčas jakoha va Uładzisłava vyniali ŭkrainskija hryŭni i ściah Ukrainy.

«Taksama ad maci ja daviedaŭsia, što mnie pradjavili abvinavačvańni pavodle č. 2 art. 130 (raspalvańnie inšaj sacyjalnaj varožaści) Kryminalnaha kodeksa. Tady mianie dapytvaŭ kamandzir čaści, maŭlaŭ, što ja takoje zrabiŭ».

«U našuju supołku było apieratyŭnaje ŭkaranieńnie». Zatrymańnie

Uładzisłava zatrymali ranicaj 15 listapada 2022 hoda, praz try tydni terminovaj słužby. Jon navat nie paśpieŭ pryniać prysiahu. Supracoŭniki AMAPa i HUBAZiKa ŭ poŭnym uzbrajeńni pryjechali pa chłopca prosta ŭ čaść.

«Za nami sačyli z 3 listapada 2022 hoda. Pra heta nam paźniej skazali na sudzie. U našuju supołku było apieratyŭnaje ŭkaranieńnie. Zatrymlivać usich pačali 5 listapada. Mianie zatrymali apošniaha. Taksama siłaviki naličyli ŭ mianie 130 kamientaroŭ u internecie. Ale paźniej na sudzie mnie heta nie pradjavili».

Uładzisłaŭ miarkuje, što hetyja abvinavačvańni, jak i ŭdzieł u pratesnaj akcyi ŭ 2020 hodzie, jamu chacieli pradjavić paźniej, kab praciahnuć jaho pieraśled.

«Mianie pakłali prosta na ziamlu, kali ja viartaŭsia sa stałovaj. Siłaviki nastupili mnie na ruku i złamali try palcy. Pieršaje, što jany ŭ mianie spytali: «Nu što, Słava Ukrainie?». Ja adkazaŭ stanoŭča, za heta atrymaŭ udar u hałavu. Siłaviki nazyvali mianie nacystam i madžachiedam». 

Pad Baranavičami na aŭtazapraŭcy Uładzisłava pierasadzili ŭ busik da siłavikoŭ z treciaha adździełu dziasiataha upraŭleńnia HUBAZiK.

«U busiku ŭ mianie pytali pra historyju Druhoj suśvietnaj vajny. A taksama ci pajedu ja «pi*dzić chachłoŭ» i ci pajdu słužyć u PVK «Vahnier». Ja adkazaŭ, što svaich zabivać nie pajdu. Siłaviki nazyvali ŭkraincaŭ nacystami».

Bili elektrašokieram u pach i zapisvali «pakajalnaje» videa

Chłopca pryvieźli ŭ Minsk tolki pozna nočču. Praz uvieś dzień jaho nie karmili, nie davali pić i nie vadzili ŭ prybiralniu.

«U adździaleńni HUBAZiK mianie dapytvaŭ śledčy, jaki nie pradstaviŭsia. U mianie doma znajšli fufajku, jakuju ja kaliści daŭno pryvioz z Ukrainy. Praz heta mnie stali kazać, niby ja źbiraŭsia jechać vajavać va Ukrainu, a ŭ Biełarusi źbiraŭsia ładzić terakty. Mnie pahražali, što daduć pažyćciovy termin. Siłaviki pačali mianie źbivać i kazać, kab usio raspaviadaŭ. A ja navat nie razumieŭ, u čym mianie abvinavačvajuć. Mnie kryčali pahrozy i abrazy prosta ŭ vucha, pravakavali. Ja nie maŭčaŭ i kazaŭ im u adkaz. Za heta mianie pačali bić pa nyrkach».

Uładzisłava pieraapranuli ŭ pamarančavuju koftu i paviali łastaŭkaj u inšy pakoj zapisvać «pakajalnaje» videa. Siłaviki ździekvalisia z chłopca i prymušali kazać chłuśniu. Niby jon pryniaŭ isłam i źjaŭlajecca madžachiedam, padtrymlivaje nacyjanalistyčnyja ŭkrainskija bataljony i źbirajecca jechać na vajnu.

«Spačatku jany kazali, kab ja paŭtaryŭ na kamieru ichnija słovy. Ja byŭ u vielmi šokavym stanie i nie moh zapomnić. Za heta jany mianie źbivali i śmiajalisia. Ja ŭžo prosta nie vytrymlivaŭ ad bolu. U vyniku siłaviki nabrali słovy dla videa na manitory, i ja ich začytvaŭ, stojačy ŭ kajdankach. U kancy videa ja musiŭ skazać: «Abiacaju być hodnym hramadzianinam Respubliki Biełaruś».

Jak raspaviadaje Uładzisłaŭ, za toje, što jon ad bolu nie moh ź pieršaha razu pračytać tekst dla «pakajalnaha» videa, supracoŭniki HUBAZiK niekalki razoŭ prymianiali elektrašokier. Bili ŭ rajon pachu, kab było balučaj.

«U mianie tam byli takija emocyi, što ad bolu až ślozy na vačach byli. Złamanyja palcy mocna apuchli. Ja nie moh ničoha jasna skazać i pačaŭ zaikacca».

Paźniej na sudzie chłopiec zajaviŭ, što pry zatrymańni jamu złamali palcy, a padčas dopytu bili pa nyrkach. Dziaržaŭny advakat, jakaja prysutničała pry źbićci Uładzisłava ŭ RUUSie, na sudovym pasiadžeńni skazała, što jaho nichto nie źbivaŭ, raspaviadaje surazmoŭca.

Try dni sa złamanymi palcami bieź lekavańnia

Nočču taho ž dnia Uładzisłava advieźli na Akreścina, dzie jon prabyŭ troje sutak. Tam chłopcu pradjavili abvinavačvańni, ale vinu jon na toj momant nie pryznaŭ. Uładzisłaŭ siadzieŭ u kamiery № 6, kudy zvyčajna sadžajuć palityčnych. Heta maleńkaje adnamiesnaje pamiaškańnie, ale razam z Uładzisłavam u kamiery znachodzilisia 12 viaźniaŭ.

«Tam niemahčyma było ni spać, ni pajeści. Padčas snu my kłalisia, jak damino. Adzin čałaviek spaŭ siedziačy ŭ kreśle. Jašče adzin uvohule stajaŭ. Paźniej my ź imi mianialisia miescami.

Jak mnie raspaviali padčas śledstva paśla majho zatrymańnia, z 35 udzielnikaŭ hrupy siłaviki zatrymali 17 čałaviek. U hrupie było dva administratary — Aleh i Kirył. Alaksandr Rukojć i ja byli aktyŭnymi ŭdzielnikami supołki. Tamu našyja čatyry kryminalnyja spravy vyłučyli ŭ asobnuju vytvorčaść. Taksama administrataram byŭ Mikita Bruj, ale jahonuju spravu razhladali asobna ad našaj».

Try dni z momantu zatrymańnia Uładzisłaŭ pravioŭ sa złamanymi palcami biez anijakaj miedyčnaj dapamohi. U jaho mocna apuchła ruka i ŭzduŭsia žyvot.

«Pavieł Biełavus pisaŭ mnie malavy na biełaruskaj movie»

«Tolki kali mianie pieraviali na Vaładarku, mnie narešcie dapamahli. Tam byŭ małady doktar, jaki nakłaŭ mnie šynu. Jon dobra staviŭsia da ŭsich palityčnych. Jak mnie paźniej raspaviali, jon skončyŭ žyćcio samahubstvam».

Jak raspaviadaje surazmoŭca, jaho źmiaścili ŭ «dobruju kamieru», dzie byli pryjaznyja sukamierniki. Ale ŭ kamiery nie chapała łožkaŭ i Uładzisłavu daviałosia spać prosta na stale.

«Mianie tam nazyvali «kriepiaŝij». Hetaj toj, kamu brakuje spalnaha miesca na łožku, i jon vymušany spać na padozie ci na stale».

U kamiery Uładzisłaŭ byŭ «darožnikam» — tym, chto adkazvaje za suviaź pamiž viaźniami ŭ roznych kamierach. Splecienyja ź nitak adzieńnia viaroŭki — darohi — praciahvajuć pamiž voknami kamier. Praź ich Uładzisłaŭ pieradavaŭ cydułki inšym palitźniavolenym. Tak, peŭny čas jon listavaŭsia z Paŭłam Biełavusam, jaki mocna padtrymlivaŭ chłopca svaim badziorym nastrojem i časam pieradavaŭ jamu paštoŭki. Za pracu «darožnikam» Uładzisłava šmatrazova adpraŭlali ŭ ŠIZA.

«Sukamierniki paraili napisać jamu, što, maŭlaŭ, Paša mianie padtrymaje. Jon pisaŭ mnie «malavy» na biełaruskaj movie i kazaŭ, što ŭsio budzie dobra».

«Ad bolu nie moh schadzić u prybiralniu»

Zimoju ŭ SIZA na Vaładarcy va Uładzisłava pačaŭ mocna baleć žyvot. Ad bolu chłopiec nie moh ani siadzieć, ani lažać. Lekar vydaŭ jamu tolki adnu tabletku, jakaja nie dapamahła. Urešcie, kali ŭsia kamiera pačała hučna aburacca, Uładzisłava zabrali na chutkaj dapamozie ŭ špital. Tam jamu dyjahnastavali zapaleńnie nyrak.

«Ad bolu ja nie moh narmalova schadzić u prybiralniu. Ale mianie nie špitalizavali, a viarnuli ŭ kamieru. Nijakaha asobnaha charčavańnia, ni dobraha lekavańnia. Mnie rabili niejkija ŭkoły i davali tabletki. Ale ŭsio adno, u kałoniju ja pajechaŭ z chvorymi nyrkami. I na volu vyjšaŭ razam z hetaj chvarobaj».

Ad adčaju Uładzisłaŭ kazaŭ nadziracielam, što kali jaho narmalna nie palečać, to jon budzie pisać skarhi ŭ AAN. U adkaz jamu tolki pahražali sutkami ŭ ŠIZA.

«Ciaham dvuch tydniaŭ ja rehularna pisaŭ zajavy, što ŭ mianie drenny psichičny stan, źjaviłasia depresija i mnie patrebny psichołah. Ale administracyja nijak nie reahavała. U SIZA pracavała maładaja pryhožaja psichołah Kryścina. Nahladčyki dumali, što ja pišu zajavy, kab prosta pahutaryć z pryhožaj dziaŭčynaj».

Surazmoŭca raspaviadaje, što jamu vypisali supakajalnyja tabletki, jakija Uładzisłaŭ źbiraŭ, kab paźniej pryniać adrazu vialikuju dozu i skončyć žyćcio samahubstvam. Taksama jon vymieńvaŭ na cyharety ŭ inšych viaźniaŭ tak zvanuju terapiju — tabletki dla chvorych na ŚNID. Pavodle słovaŭ Uładzisłava, hetyja tabletki majuć mocny rassłablajučy efiekt i ŭździejničajuć na son.

Terapija składajecca ź dźviuch tabletak. Błakitnuju treba pić ranicaj, a pierłamutravuju — pierad snom. Ad ich śniacca vielmi jaskravyja sny, jakija ty chočaš. Adna tabletka kaštavała dva pački cyharet. Paśla pryjomu terapii ja śniŭ, jak pravadyr aŭstralijskaha plemieni indziejcaŭ žaniŭ mianie na jahonaj dačce. A taksama, jak ja ŭ Minsku ŭ kajdankach źbiahaju ad milicyjantaŭ. Bo ja amal zaŭsiody dumaŭ pra pabieh».

Adnoj nočču Uładzisłaŭ parezaŭ sabie na ruce vieny i źjeŭ 8 štuk prychavanych tabletak. Sukamierniki adrazu vyklikali pradolnuju i chłopca advieźli da dziažurnaha lekara.

«Mianie viała maładaja pradolnaja Lera. Joj było niedzie 24 hady. U kabiniecie lekara, kali jana ŭbačyła maje parezanyja ruki, to pačała płakać».

Praź niekalki dzion chłopiec ačuniaŭ i jaho vyklikali da psichijatra. Tam jon skazaŭ, što biezvynikova pisaŭ šmat zajavaŭ na pryjom da psichołaha. Lekar adkazaŭ, što pra zajavy Uładzisłava nikomu kazać nielha, inačaj heta pryniasie škodu reputacyi psichijatra, raspaviadaje były palitviazień.

Uładzisłavu ŭ SIZA pisali šmat listoŭ padtrymki, ale nivodny jon nie atrymaŭ. Pierad samym etapam u kałoniju supracoŭniki izalatara pakazali chłopcu vialiki pačak karespandencyi na jaho imia. Adnojčy jamu nie addali charčovuju pieradaču, bo jana była nie ad svajakoŭ, a ad nieznajomaj žančyny.

«Tady ja jašče nie viedaŭ, što jość ludzi, jakija dapamahajuć palityčnym».

«Dumali, što daduć «chimiju» i adrazu źjedziem u Polšču»

U Minabłsudzie siomaha lipienia Uładzisłava Jefimoviča asudzili na 3,5 hady kałonii pavodle dvuch kryminalnych artykułaŭ: č. 3 art. 361-1 (stvareńnie ekstremisckaha farmavańnia abo ŭdzieł u im) i č. 1, 2 art. 361-4 (sadziejničańnie ekstremisckaj dziejnaści).

«My z chłopcami dumali, što nam daduć «chimiju» i my adrazu źjedziem u Polšču ci ŭ Litvu. A tut sudździa začytvaje prysud, što mnie try i šeść uzmocnienaha režymu. U mianie nul emocyj. Baćki adrazu pačali płakać. Ja skazaŭ kanvairu, kab my chutčej viartalisia ŭ SIZA. Kab tam spakojna ŭsio abdumać».

«Palityčnyja nie musiać žyć u kałonii lepiej za ŭsich»

Vosieńniu Uładzisłava pavieźli etapam u Mahiloŭskuju kałoniju, dzie pačałosia samaje składanaje, raspaviadaje chłopiec. Siarod 37 viaźniaŭ u etapie jon byŭ adziny palityčny. Inšyja viaźni śmiajalisia, što «palityčnyja skončylisia». Za bolš čym dva hady ŭ kałonii Uładzisłaŭ pravioŭ u štrafnym izalatary 45 sutak.

Užo na druhi dzień u kałonii na Uładzisłava pačali pisać raparty ab parušeńniach pa nadumanych pryčynach, kab uzmacnić na jaho cisk. Režymnik pa proźvišču Łukjancaŭ skazaŭ Uładzisłavu, što «palityčnyja nie musiać žyć u kałonii lepiej za ŭsich».

«U raparcie było napisana, niby ŭ mianie nie supadaje opis rečaŭ z tymi, jakija nasamreč maju. Ja pryvioz z saboju 10 błokaŭ cyharet. Łukjancaŭ nazvaŭ mianie baryhaj, skazaŭ, što heta dla mianie vielmi šmat i zabraŭ u mianie 4 błoki. Taksama ŭ mianie zabrali malunki i paštoŭki. Navat krasoŭki adabrali».

Načalnik kałonii kazaŭ Uładzisłavu, što toj «pajšoŭ suprać baćki i zdradziŭ radzimie», i pazbaviŭ jaho pieradačy. A na trecija sutki adpraviŭ chłopca na piać sutak u ŠIZA.

«Dniavalny pravakavaŭ mianie na bojku. Jon mnie skazaŭ: «Ja vas bčbšnikaŭ nienavidžu. Zaraz tabie ŭja*u». Ja jamu adkazaŭ: «Biej». Jon adrazu paklikaŭ opiera, mianie pastavili na raściažku i adpravili za heta ŭ ŠIZA».

Palityčnym u kałonii zabaraniali naviedvać spartovyja siekcyi, hulać u futboł i chadzić na koŭzanku. Adzinaje, kudy było možna — u carkvu i biblijateku.

U kałonii pieryjadyčna ładzili muzyčnyja kancerty. Jak kaža Uładzisłaŭ, «śpiavali ludzi z voli». Taksama ŭ vystupach prymali ŭdzieł i sami viaźni. Pryjazdžali artysty z roznych kulturnickich ustanovaŭ, jakija śpiavali i hrali na muzyčnych instrumientach.

«Tolki na Dzień zasnavańnia kałonii palityčnych prymusova vadzili na kancerty».

Viečaram paśla pravierak Ułazisłava i inšych palitviaźniaŭ adpraŭlali na narad u kuchniu čyścić bulbu.

«Toj bulby było vielmi šmat: 60 bakaŭ na 20 viaźniaŭ. My pačynali prykładna a 20 hadzinie. Byvała, što viartalisia tolki a piataj ranicy. Paśla adrazu padjom. Praŭda, paśla načnoha dziažurstva možna było spać da 16 hadziny. Ale ŭsio adno, tym, u kaho žoŭtyja birki «ekstremistaŭ», abaviazkova treba było pračynacca na abied».

U PK № 15 jość svajo ŭnutranaje telebačańnie z adnym kanałam «PK-15». Pa im pakazvajuć filmy i roznyja pieradačy. Uvieś kantent kantraluje supracoŭnik kałonii. Taksama jość naviny kałonii: u ich raspaviadajuć, kaho ź viaźniaŭ pamiłavali, a kaho adpravili ŭ ŠIZA. Pa hetym telebačańni pakazvali i Uładzisłava, kali jaho adpravili ŭ ŠIZA.

Ad choładu ŭ ŠIZA spaŭ pad batarejaj i atrymaŭ apioki cieła

U kamiery ŠIZA a 21 hadzinie adboj, a piataj padjom. Ciaham usiaho dnia nielha lažać. Za viaźniami uvieś čas nazirajuć praz kamiery videanazirańnia. Pastajanna hraje biełaruskaje radyjo, a ranicaj uklučajuć dziaržaŭny himn, raspaviadaje Uładzisłaŭ.

«Za miesiac da pamiłavańnia ŭ studzieni ja siadzieŭ u adzinočnaj kamiery ŠIZA. Było vielmi ciažka, dumaŭ, što źjedu z hłuzdu. Časam ja trochu razmaŭlaŭ sam z saboju, kab supakoicca. Taksama dapamahali rehularnyja adciskańni.

Zimoju ŭ kamiery było vielmi chałodna. Nie było navat majtkoŭ. Na mnie była tak zvanaja «ściaklaška» (forma dla viaźniaŭ u ŠIZA, jakaja zroblena z tonkaha sintetnyčnaha materyjału) i kiciel. Rułon tualetnaj papiery byŭ zamiest paduški, a ručnikom padčas snu ja nakryvaŭ hałavu, kab nie nadźmuła skraźniakom».

Praz pastajanny choład u ŠIZA Uładzisłaŭ časta pryciskaŭsia da mietaličnaj batarei. Adnojčy jon zasnuŭ kala jaje i atrymaŭ apioki druhoj stupieni na nahach i na jahadzicach. Na skury źjavilisia puchiry, jakija łopnuli i pačali hnaicca. Supracoŭniki svarylisia na Uładzisłava niby jon heta zrabiŭ admysłova, kab bolš nie traplać u štrafny izalatar.

«Kali ŭ kamiery ŠIZA padłoha była draŭlanaja, tam jašče bolš-mienš było ciopła. Ale paźniej pakłali kaflu i stała zusim nievynosna. Da taho ž tam uvieś čas skraźniak. Chacia b vydavali matrasy, kab było pa-čałaviečy. Jak tam adsiadzieć 15 sutak zapar, ja ŭvohule nie ŭjaŭlaju.

Adnojčy mianie vyklikaŭ major, apieratyŭnik 2, 11, 14 atradaŭ PK № 15 Arłoŭ Juryj Alaksandravič. Jon žorstka abychodzicca z palitviaźniami. Tady zatrymali jašče adnaho chłopca pa spravie «SBNŠ». Apieratyŭnik chacieŭ, kab ja raspavioŭ štości pra zatrymanaha chłopca. Ja jamu ničoha nie skazaŭ, za heta mianie čarhovy raz zakryli na niekalki sutak u ŠIZA».

Uładzisłaŭ čuŭ pra toje, što Navapołackaja kałonija № 1 ličycca ŭ Biełarusi ledź nie samaj žorstkaj. Ale, jak raspaviadaje chłopiec, u mahiloŭskaj PK № 15 jon uvieś čas žyŭ u atmaśfiery presinhu, strachu i zaznavaŭ ździeki z boku administracyi kałonii.

«Apieratyŭnik 10 i 13 atradaŭ Kiślakoŭ Dźmitryj Mikałajevič čamuści adrazu mianie nie ŭźlubiŭ i pastajanna źbivaŭ z užyvańniem elektrašokiera. Na katalickaje Rastvo i Novy hod mianie zakryli ŭ ŠIZA. A ja tady jakraz tort zrabiŭ, kab adśviatkavać. 31 śniežnia da mianie ŭ kamieru zachodzić režymnik i hety Kiślakoŭ. Jany pastavili mianie ŭ kalidory na raściažku, pačali bić pa nahach, kab ja ich šyrej rasstaviŭ. Skazali, što kali ŭpadu, to jany mianie pabjuć jašče macniej. A potym Kiślakoŭ kaža: «A čaho heta my siudy pryjšli. Z nadychodziačym ciabie». I udaryŭ mianie elektrašokieram».

«Za vyvučeńnie polskaj movy — 10 sutak ŠIZA»

Jak raspaviadaje Uładzisłaŭ, u mahiloŭskaj kałonii palitviaźniam niehałosna zabaroniena vyvučać polskuju, češskuju, łatyšskuju movy. A taksama ŭkrainskuju, bo heta «mova vorahaŭ». Pry hetym anhlijskuju vyvučać nie zabaroniena. Chłopiec mieŭ padručnik pa češskaj i polskaj movach i ciškom vučyŭsia. Na noč knihu sa sšytkam chavaŭ pad matrac. Adnojčy da Uładzisłava pryjšoŭ apieratyŭnik i skazaŭ addać padručnik. Surazmoŭca miarkuje, što chutčej za ŭsio jaho zdaŭ chtości z atradu. Za heta na nastupny dzień Uładzisłava adpravili ŭ ŠIZA na 10 sutak. Aficyjnaja nahoda — niby chłopiec nie pavitaŭsia naležnym čynam z supracoŭnikam administracyi.

«Apieratyŭnik mnie skazaŭ tady: «Napeŭna, chočaš śja*acca ŭ Polšču? A nu-ka skažy što-niebudź pa-polsku. Ty b jašče eśpieranta vyvučyŭ».

Surazmoŭca kaža, što jon nie adziny, kaho adpraŭlali ŭ ŠIZA za vyvučeńnie movaŭ. Tak, u siomym atradzie palitźniavoleny vyvučaŭ tureckuju movu. Jamu dapamahaŭ praktykavacca inšy viazień rodam z Tureččyny. Kali administracyja pra heta daviedałasia, to abodvuch adpravili ŭ ŠIZA, raspaviadaje Uładzisłaŭ.

U toj ža čas, u biblijatecy možna było brać padručniki pa vyvučeńni partuhalskaj, francuzskaj i inšych movaŭ. Ale kali padčas pravierki takija knihi znachodzili ŭ palitviaźniaŭ, to zabirali i viartali ŭ biblijateku.

«U kałonii byli kursy «JEŠKO». Možna było zapisacca i tabie prynosiać tečku z vučebnymi materyjałami. A ŭ kłubie na kampjutarach z dyskaŭ možna było słuchać aŭdyjozaniatki. Palityčnym heta ŭsio było zabaroniena. Tolki zvyčajnych viaźniaŭ puskali vučycca. Taksama nam nielha było vučycca ŭ «chabzie». «Suicydniki», «napadzieńnie na supracoŭnika» — im možna było. A nam «ekstremistam» z 10 prafulikam — nikudy nielha».

U kancy 2024 hoda ŭ biblijatecy praviali pravierku na najaŭnaść «ekstremisckaj litaratury» i niekatoryja knihi vyniali, raspaviadaje Uładzisłaŭ. 

«Chto tvoj prezident?». Pamiłavańnie

U kastryčniku 2024 hoda Uładzisłava vyklikali da administracyi kałonii pisać prašeńnie ab pamiłavańni.

«Ja zajšoŭ u kabiniet, a tam siadzieli hubazikaŭcy. Jany spytali, ci płanuju ja praciahvać pratesnuju dziejnaść. Zatym spytali: «Chto tvoj prezident?». Ja adkazaŭ, što Alaksandr Ryhoravič. Tady jany jašče pierapytali: «Nie Cichanoŭskaja?». Jany mnie dali padpisać chadajnictva ab pamiłavańni na imia Łukašenki. Tam ža treba było karotka apisać, za što mianie pasadzili ŭ turmu. Taksama hubazikaŭcy skazali, kab paśla pamiłavańnia ni ŭ jakim razie nie źviazvaŭsia z «Viasnoj». Nie telefanavaŭ i nie pisaŭ im».

Siłaviki zabrali papiery i źjechali, a chłopiec čakaŭ rašeńnia jašče try miesiacy. Za hety čas pa pamiłavańni ŭžo vyjšli niekalki inšych palitviaźniaŭ, ź jakimi Uładzisłaŭ padpisvaŭ chadajnictva. Chłopiec užo nie spadziavaŭsia na vyzvaleńnie, ale 20 studzienia 2025 hoda pa jaho pryjšoŭ dniavalny.

«Dniom ja viartajusia sa stałoŭki, i tut mianie spyniaje dniavalny kłuba. Ja dumaŭ, što zaraz znoŭ budzie čarhovaje pakarańnie. Jon mianie pavioŭ da niejkaha pałkoŭnika, jaki pryjechaŭ z Departamientu vykanańnia pakarańniaŭ. Ja musiŭ napisać jamu adras, kudy nakirujusia pa vyzvaleńni. Zatym mnie skazali, što siońnia jedu damoŭ, i što ŭ mianie jość piać chvilinaŭ na zbory. Rašeńnie ab pamiłavańni było padpisanaje 17 studzienia, ale vypuścili mianie tolki 20».

Na składzie Uładzisłavu nie addali paštoŭki, u jakich byli napisanyja vieršy pa-ŭkrainsku. A taksama jahonyja malunki i rabočyja sšytki dla vyvučeńnia polskaj i češskaj movaŭ. Pierad samym vyzvaleńniem chłopca razam z tryma inšymi palitviaźniami, jakija taksama čakali pamiłavańnia, zakryli na try hadziny ŭ ŠIZA. Zatym źniavolenych vyvieli na KPP. Uładzisłavu skazali, što jon ciaham troch dzion musić stać na ŭlik u miascovaj milicyi.

«U milicyi mnie paviedamili, što ŭ mianie niama previentyŭnaha nahladu, ale jość prafiłaktyčnaje nazirańnie. Ja moh vyjazdžać za miežy Biełarusi da šaści miesiacaŭ, papiarednie napisaŭšy zajavu. Kab pajechać u inšy horad, taksama treba było pisać zajavu.

Kožny paniadziełak i čaćvier mnie treba było prychodzić na pravierku ŭ milicyju. Taksama mnie skazali, što ja ŭ ich na asobnym rachunku, tamu da mianie damoŭ u luby čas dnia mahli pryjazdžać z pravierkami. Jany praviarali moj smartfon, tamu ja zavioŭ asobny aparat admysłova dla takich pravierak.

Ciaham piaci hadoŭ ja musiŭ chadzić u milicyju na hetyja pravierki i abaviazkova ŭładkavacca na pracu. Kali nie ŭładkujusia, to pahražali, što daduć previentyŭny nahlad i adpraviać znoŭ na zonu».

«Adkryŭ vajeńnik i achranieŭ»

Pa vyzvaleńni Uładzisłaŭ pajechaŭ u vajenkamat zabirać vajenny bilet. Tam jon sutyknuŭsia ź biesparadkam i hrubymi pamyłkami ŭ svaich dakumientach. Chłopcu navat prydumali vajennuju śpiecyjalnaść.

«Adkryŭ vajeńnik i achranieŭ. U bilecie było napisana, niby ja hod słužyŭ u vojsku. Chacia ja prabyŭ u čaści tolki try tydni. Taksama tam było paznačana, niby ja pryniaŭ prysiahu i atrymaŭ śpiecyjalnaść «strałok»

Ale ja tolki adzin raz trymaŭ aŭtamat u rukach. Tolki kali ja im prynios dakumienty z suda, jany ŭsio vypravili. Kamisaryjat prosta abałdzieŭ. Jany pieršy raz takoje bačyli. Akazvajecca, čałaviek adnačasova siadzić i słužyć. Voś takaja Biełaruś, kraina dla žyćcia», — kaža były palitviazień.

Na voli Uładzisłaŭ sutyknuŭsia z dalejšym ciskam z boku siłavikoŭ. Da jaho damoŭ biez papiaredžańnia pryjazdžali siłaviki z pravierkami, a ŭ milicyi pahražali novym zatrymańniem. U vyniku jon vyrašyŭ źjechać z krainy.

«U Biełarusi u mianie ŭvieś čas byŭ niepakojny son. Ja pastajanna adčuvaŭ siabie ŭ niebiaśpiecy. Tam niama prava hołasu. Tut ja mahu spakojna łajkać, što chaču, pisać kamientary, vykazvacca. Na akcyi na Dzień voli ja narešcie zmoh padyjści da Śviatłany Cichanoŭskaj i abniać jaje. Tut ja sa svaimi», — dzielicca surazmoŭca.

Ciapier chłopiec znachodzicca ŭ Litvie i zajmajecca adnaŭleńniem zdaroŭja i adaptacyjaj u novym miescy.

• 4
• 0
• 2
• 2
• 1
• 12
• 10
• 1