Chutka ŭ Vatykanie źbiarucca katalickija kardynały, kab abrać novaha Papu Rymskaha. Siarod ich nie budzie biełarusaŭ — našych suajčyńnikaŭ daŭno nie pavyšajuć da hetaha sanu. Apošnim katalickim kardynałam-biełarusam byŭ heta Kazimir Śviontak. Čamu tak?
Usiaho ciapier 252 kardynały z 94 krain. Bolš za ŭsio ich maje Italija (51), ale pa adnym kardynale jość i ad Słavienii, Rumynii, Banhładeša, Hviniei, Madahaskara, Efiopii i mnohich inšych krain. Bolšaść (149) byli pryznačany Francyskam, ale jość i tyja, kaho pavysili pry Bieniedykcie XVI i Janie Paŭłu II.
Kazimir Śviontak staŭ pieršym paśla 1798 hoda kardynałam na terytoryi Biełarusi. Jon atrymaŭ san kardynała ŭ 1994 hodzie ad Jana Paŭła II.
Śviontak pamior u 2011-m, i z taho času biełarusaŭ nie pavyšali da sana kardynałaŭ.
Relihijnaja ekśpiertka Natalla Vasilevič źviartaje ŭvahu, što treba mieć vialikija zasłuhi pierad Kaściołam, kab zrabicca kardynałam. Kazimira Śviontaka dobra viedaŭ Jan Pavieł II.
«Dla jaho kardynał Śviontak byŭ sapraŭdy śviedkam viery, čałaviekam, jaki prajšoŭ praz łahiery dziela svajoj viery. Jaho historyja, jaho pieraniesienyja pakuty i vyznaŭstva viery — heta, biezumoŭna, było važna, kali jaho pryznačali kardynałam».
Z Natallaj zhodny daśviedčany katalicki aktyvist, ź jakim my pahutaryli:
«U pryznačeńni kardynałaŭ apošniaje słova staić za papam. Kardynałaŭ vybirajuć nie dziela taho, kab uvažyć krainu ci miascovy kaścioł. Papy starajucca vybirać asobaŭ, jakija ŭnieśli vialiki ŭkład u raźvićcio Kaścioła, niejkich važnych dziejačaŭ.
Kaniešnie, jość dyjacezii, u jakich ich kiraŭnikoŭ tradycyjna nadzialajuć kardynalskaj hodnaściu. Adnak navat heta tradycyja nie źjaŭlajecca abaviazkovym praviłam, i heta pakazaŭ pantyfikat Franciška. Tamu nie isnuje takoha praviła, što kali ŭ Biełarusi byŭ kardynał Kazimir, to ŭžo tradycyjna kamuści ź biełarusaŭ buduć nadavać heta zvańnie».
Surazmoŭca źviartaje ŭvahu na toje, što kardynał Kazimir mieŭ doŭhaje i ciažkaje žyćcio — prajšoŭ «usio piekła savieckaj ateistyčnaj mašyny». Jan Pavieł II vielmi jaho pavažaŭ.
Kazimiru Śvionteku nadali san kardynała z nahody jaho 80-hodździa — kab adznačyć jaho viernaść Kaściołu. U toj čas razvaliŭsia SSSR, miascovy Kaścioł paŭstavaŭ jak fieniks z popiełu, i Śviontek, jaki prajšoŭ usio piekła savieckaj ateistyčnyj mašyny, byŭ simvałam.
«Ja b skazaŭ, što papa nie bačyŭ siarod našych biskupaŭ ci śviataroŭ niejkich vyklučnych ludziej, choć kožny, kaniečnie, vyklučny. I napeŭna, nie vielmi pryhoža było b skazać, što ŭ nas słabyja śviatary ci biskupy — kožny pa-svojmu ŭkładvajecca bolš ci mienš, jak i paŭsiul.
Choć razam z hetym, na maju dumku, Kaściołu ŭ Biełarusi siońnia nie chapaje svaich mocnych lidaraŭ. Situacyja składanaja, i być u joj mocnym, zachoŭvać lidarstva, być sapraŭdnym pastyram dla ŭsich — heta vielmi składanaja zadača, pa-čałaviečy nievykanalnaja».
Na dumku Natalli Vasilevič, siarod biełarusaŭ usio ž taki jość jašče adzin katalicki biskup, jaki moh by zrabicca kardynałam:
«Mnie zdajecca, što dla mitrapalita Tadevuša Kandrusieviča takoje pryznačeńnie było b całkam adekvatnym. Jon amal dasiahnuŭ 80-hadovaha ŭzrostu, moh by stać hanarovym kardynałam.
Mitrapalit Tadevuš pryśviaciŭ šmat času ŭmacavańniu Kaścioła ŭ Biełarusi i adradžeńniu Kaścioła ŭ Rasii, jaho apostalskija i pastyrskija pracy vielmi značnyja. Mahčyma, u jaho nie było nadta ciopłych stasunkaŭ z Francyskam».
Natalla dapuskaje, što novy papa moh by nadzialić bolš uvahi mitrapalitu Tadevušu.
Pry hetym, kaža Vasilevič, Vatykan uličvaje pazicyju Maskvy ŭ dačynieńni da Biełarusi:
«U miemuarach biskupa Daminika Hrušoŭskaha idzie havorka pra toje, jak jon chadziŭ da [pravasłaŭnaha] mitrapalita Fiłareta, i toj skazaŭ navat nie ŭźnimać pytańnie vizitu Papy Rymskaha [u Biełaruś]. Jon razumieŭ, što z Maskvy heta nie ŭchvalać.
Ale Vatykan tut, chutčej, dziejničaje situatyŭna, bačačy, što ciapier niama akna mahčymaściaŭ dla niepasrednych dziejańniaŭ [u Biełarusi], tamu takija dziejańni i nie pradprymajucca. Chacia, naprykład, Jan Pavieł II pryjazdžaŭ va Ukrainu, chacia i Maskva, i patryjarch Aleksij II tady byli suprać. Tym nie mienš jamu heta nie pieraškodziła».
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆŠpakoŭski pra saŭładalnika «Varhiejminha» Kacałapava: Prafinansavaŭ pratesty na 296 tysiač dalaraŭ2
Kamientary
Usio jak by i tak - kardynałami aby-kaho nie pryznačajuć, čałaviek musić prosta adpaviadać vysokim kryteryjam, a jahonaje pachodžańnie zusim nie važnaje. I kali biełarusy prosta niahiehłyja sami pa sabie - to na što narakać? Heta ŭ teoryi. Ale na praktycy my ž bačym, što ŭsio ci nie zusim tak, ci zusim nie tak.
Dziejnych kardynałaŭ u śviecie na hety momant nie tak i šmat, ale ŭ toj ža čas nie tak užo i mała - kala 250 čałaviek. Prytym kali pahladzieć na ich śpis, to vidać, što pryncyp, nibyta aby čałaviek byŭ charošy, a adkul jon - niavažna, zusim nie pracuje. Tak, histaryčna niepraparcyjna šmat italjancaŭ, vialikaje pradstaŭnictva bujnych krain, jakija źjaŭlajucca aporaj suśvietnaha katalicyzmu i znoŭ taki zasłužanyja ŭ jaho historyi. Heta zrazumieła. Ale ŭ toj ža čas my bačym, što značnaja častka kardynałaŭ - pa adnym-dva ad krainy, prytym heta pradstaŭnictva tonkim słojem razmazanaje pa ŭsim śviecie. Vidavočna prahladajecca tendencyja, što ŭ pryncypie dla luboj krainy, dzie jość choć by kolki-niebudź značnaja katalickaja hramada abo jakaja vyhladaje pierśpiektyŭnaj dla misijanierstva, praduhledžany svoj kardynał. Mienavita jak nacyjanalny pradstaŭnik, a nie jak hienijalny ŭ hłabalnym maštabie pastar, jaki vyjhraŭ pa svaich maralnych i prafiesijnych jakaściach suśvietnuju kankurencyju.
Ja, naturalna, nie admaŭlaju taho, što absalutna nieardynarnyja asoby mohuć naradžacca ŭsiudy, niezaležna ad etnasu, rasy i hramadzianstva. Ale, prabačcie, nie mahu pavieryć, što jany sinchronna i adnačasova źjaŭlajucca, umoŭna bieručy, u Paŭdniovym Sudanie, Łaosie, Mali, astravach Maŭrykij i Tonha, Papua - Novaj Hviniei i h. d. I što va ŭsich jeŭrapiejskich krainach, navat dastatkova drobnych, rehularna źjaŭlajucca katalickija hienii (pamre adzin - chutka pryznačajecca inšy), i tolki ŭ Biełarusi poŭnaja kadravaja zasucha dziesiacihodździami. I chacieli b pryznačyć - dy niama, maŭlaŭ, kaho, navat Kandrusievič ź jahonaj bijahrafijaj dy zasłuhami nijak nie ciahnuŭ. Nu, śmiešna i niedarečna ž, i jaŭna padvojenyja standarty.
Dumaju, pryčyna tut usio ž inšaja, i jana palityčnaja. Vatykan prosta choča siabravać i siabruje z Maskvoj i RPC, a dziela taho maksimalna idzie joj na sastupki, faktyčna pryznajučy jaje "kananičnuju terytoryju". Viadoma, prosta kinuć biełaruskich katalikoŭ na volu losu jon nie moža, dy i Maskva až takoha pakul nie vymahaje, prynamsi ŭ dačynieńni da ryma-katalictva - razumieje, što tak tut tołku nie dabjeŭšsia. Ale ŭsio ž trymaje biełarusaŭ u "nizkim statusie", kab nie hniavić lišni raz Pucina i Kiryła. Niezdarma ž i biskupy ź inšych katalickich dyjacezij na postsavieckaj prastory kardynałami nie pryznačajucca (za vyklučeńniem hreka-katalikoŭ z Ukrainy, ź jakimi asobnaja historyja). Nu, a Śviontaka pryznačyli ŭ inšych histaryčnych abstavinach, i papa tady byŭ inšy.