Ujavicie sabie pomnik Tadevušu Kaściušku ŭ centry Maskvy.
Čym uražvaje Londan, dyk heta kolkaściu pomnikaŭ. Takoje adčuvańnie, što amal što luby skveryk, luby łapik zialonaj zony navat na ŭskrajku horada dzieści maje ścipłuju statuju albo chacia b memaryjalnuju došku, pryśviečanuju jakomu-niebudź vybitnamu dziejaču: mecenatam, dziejačam kultury i aśvietnictva, vajskoŭcam, palitykam. Časam daloka nie suśvietna-viadomym, a časam i prosta takim, jakija prasłavilisia vyklučna ŭ svajoj miascovaści. Jak u nas pomniki Druhoj suśvietnaj, časta možna sutreć pomniki pahinułym u Pieršaj suśvietnaj vajnie, ź pieralikam zahinułych ziemlakoŭ.
Siła pomnikaŭ adčuvajecca ŭ ichnaj masavaści: ty sapraŭdy adčuvaješ siabie ŭ krainie z staražytnaj najbahataj historyjaj i vialikaj kulturaj. Pomniki - jašče adna reč, jakuju i biełarusam varta brać na ŭzbrajeńnie.
Ale brytancy pajšli jašče dalej za heta.
Ujavicie sabie, u centry Maskvy, skažam, pobač z Rumiancaŭskim-«Puškinskim» muzejem pastavili pomnik Symonu Petluru. Albo Karłu Hustaviču Manerhejmu ci Tadevušu Kaściušku. Składana namalavać sabie ŭ hałavie takuju karcinku na fonie taho, što «na jazykie» ŭ kramloŭskaha ahitpropa i «na umie» ŭ bolšaści rasiejcaŭ.
Miž tym u samym centry Londana staić pomnik nie aby kamu, a Džordžu Vašynhtonu, pieršamu prezydentu ZŠA, jaki kamandavaŭ amerykanskimi separatystami suprać brytanskich vojsk u vajnie za niezaležnaść. Pomnik hetamu čałavieku, padorany Londanu štatam Aryzona, staić na Trafalharskaj płoščy, pierad Nacyjanalnaj mastackaj halerejaj.
Niedalok adtul staić pomnik indyjskamu nacyjanalistu Mahatmie Handy, pry jakim Brytanskaja impieryja zhubiła dyjamient sa svajoj karony — Indyju.
Były burmistar Łondana lejbaryst Livinhstan kazaŭ: «Praz tysiaču hadoŭ ludzi buduć viedać, chto taki Mahatma Handy, u toj čas jak kab uzhadać, chto tyja dva [brytanskich] hienerały, kamu stajać pomniki na Trafalharskaj płoščy, treba zazirać u padručnik pa historyi." Pieršy lipienski tydzień, kali ZŠA śviatkavali Dzień niezaležnaści, byŭ «tydniem Ameryki» na BBC Radio 2.
Rasiejcu mahło b zdaścisia, što brytancy nia pamiatali, ad kaho atrymała niezaležnaść ZŠA i chto panios pramyja materyjalnyja straty ŭ vyniku atrymańnia imi niezaležnaści.
Ale na toje brytancy i nie rasiejcy, na toje brytanskaja zamiežnaja palityka — nie rasiejskaja.
Dla ŭschodnieeŭrapiejca heta karcina stvaraje dziŭnaje i dvaistaje ŭražańnie. Što heta — samaadmaŭleńnie ci mudraść?
Sonca brytanskaj imperyi zajšło, i byłyja kalonii dorać Londanu pomniki hierojam antybrytanskich vojn? Albo heta brytancy razumiejuć, što vielič čałavieka nie vyznačajecca tym, na čyim baku jon vajavaŭ,i što navat kali jon vajavaŭ suprać ich, ichny honar nia budzie pachisnuty ad prajavy pavahi da hodnaha praciŭnika, što ich pieramoh?
Pahatoŭ što Vašynhton i Handy dla Brytanii - heta nia toje, što Suvoraŭ ci Piotar I dla Biełarusi: jany nie byli zavajoŭnikami, ale naadvarot chacieli niezaležnaści dla svaich krainaŭ, adna ź jakich (ZŠA) potym zrabiłasia hałoŭnym chaŭruśnikam Brytanii.
Stavić pomniki svaim voraham i prymiracca z svaimi vorahami — heta vymahaje niejkaj asablivaj zrełaści i mudraści, jakoj nam jašče naležyć dasiahnuć.
Ciapier čytajuć
Doktarku Alenu Mikałajevu padčas vajny adpravili na Vaładarku za dapamohu habrejam — u XXI stahodździ tam ža apyniecca jaje praŭnučka Maryna Zołatava33
Kamientary