Špacyr pa Horadni z Arłovym

Dalboh, jašče raz ździvicca, upadabać štości paŭtorna, chaj navat i ŭ reštkach staroj Horadni, badaj niemahčyma. Možna tolki nazirać toje, što adbyvajecca na vulicach, zvažać na źmieny: tratuary, bruk, fasady. Idziem pa Savieckaj, dzie niekalki miesiacaŭ tysiačy ludziej prabirajucca pamiž traktaraŭ, hruzavikoŭ, rabočych bryhadaŭ, stosaŭ plitki, bardziuraŭ, jakija ŭvieś čas piłujuć, cieraź jaminy narešcie. Zdavałasia b, usiaho tolki mianiajuć chodniki na bolš šykoŭnyja…

Tydzień nazad raptam pačali pažarnymi tempami darablać. Samy hałoŭny maje pryjechać, pajavilisia źviestki. Achova prybyła ŭ horad, kazali, placoŭku dla viertalota try dni vartavali. Nie pryjechaŭ: u stalicy cikaviej było, Marš byŭ, pahatoŭ Savieckuju tak i nie zakončyli .

Arłoŭ pytajecca: što, tak i zastałasia Savieckaj? Viedaješ, kali niekalki vulic pieranazvali, ja navat u kamisii hramadzkaj byŭ, abmiarkoŭvali histaryčnyja nazvy, varyjanty. Ale nakont jaje skazali: lubuju inšuju možacie brać, tolki Savieckuju nie čapajcie, heta — śviatoje.

A dzie tut dom, dzie žyŭ Bykaŭ? Pobač. La raniejšaha polskaha mahistratu, dzie abłasnaja redakcyja spačatku była. Značycca Bykaŭ žyŭ kala samaj pracy. Na druhim paviersie? Na druhim. Moj pryjaciel stary žurnalist, jak pamior Vasil Bykaŭ, chadziŭ tudy, dźviery adamknuli, jon parazmaŭlaŭ z tymi, chto tam ciapier žyŭ. Možna zaraz zrabić zdymak. Ciapier heta vuł. Vialikaja Trajeckaja, 28. Ja kažu: ubačyŭ adnojčy Bykava z unukam na Savieckaj, napiaredadni jak jon adjaždžaŭ kaliści u Finlandyju. Pacikaviŭsia, ci nia źjavicca ŭ jaho nastupnych tekstach Horadnia? Jon adkazaŭ, što nie.

Padychodzim da zamkavaj bramy z haradzienskimi śfinksami, i jon havoryć: viedaješ, akazvajecca, ja daŭno tut nia byŭ. Na ścianie dubovaja pamiatnaja šylda: zbrojnamu čynu Kaściuški. Pamiataju: jaje adkryli pry kancy vieraśnia, na 200‑ia ŭhodki. Było vielmi niezvyčajna, a ja ničoha tak i nie napisaŭ. Aproč publikacyi ŭ «Svabodzie»… Abaviazkova pahladzieć z zamkavaj hary na Nioman, na Kałožu.

Trapili na Zamkavuju, kali pobač stohadovaj pažarnaj viežy stajała mašyna z daŭhoj, ale składzienaj strałoj, u lulcy pracavaŭ čałaviek z «pieskastrujkaj», ačyščaŭ cahlanuju muroŭku. Vieža narešcie budzie dastupnaj dla naviednikaŭ, dla turystaŭ, lepš pozna, čym nikoli. Na Zamkavaj na kožnym domie ciapier šylda: «achoŭvajecca», navat na chruščoŭcy, na miescy jakoj na starych paštoŭkach nievysoki dom. Uspaminajem ahulnaha znajomaha, litaratara. U hetaj chruščoŭcy jon adnojčy pražyŭ častku zimy, pryjaždžaŭ sa svaimi knihami, emihranckimi taksama, z kamputaram, kažu ja. Ja jamu sprezentavaŭ niekalki emihranckich, zaŭvažaje Arłoŭ. Tak‑tak, jon havaryŭ mnie. Dyk voś: dni išli, a jon ničoha nie pisaŭ, ŭ padvorku jamu prabili koły ŭ mašynie. Ničoha nie atrymałasia. Da jaho na Zamkavaj piśmieńniki nie žyli, prynamsi ja nia čuŭ.

Jašče Arłoŭ abaviazkova chacieŭ zajści u Farny kaścioł. Statuja Chrysta, jaki sahnuŭsia pad kryžam. Za bramaj tolki zamianili ŭnutranyja vializnyja dźviery: śvietłaje dreva, śviežy lak, niečakanyja šyby, praź jakija turysty mohuć ahladać abrazy, kalony, statui, kali nia chočuć uvachodzić abo kab nie pieraškadžać udzielnikam nabaženstva.

Takoha piśmieńnika jak Arłoŭ u Horadni niama i nikoli nie było, jak ni dziŭna. Chacia tut jon usprymaŭsia b vielmi da miesca, zusim naturalna. Ale Arłoŭ piśmieńnik nie haradzienski i Horadnia jamu nia vielmi patrebnaja. Heta razumiejuć i miascovyja čytačy. Ja pacikaviŭsia ŭ adnaho, jakoha ramanu ab Horadni jon by čakaŭ ci žadaŭ, kab napisaŭ Arłoŭ? I hety maładzion adkazaŭ: nijakaha, ja spadziajusia, što heta z časam zrobiać svaje, haradzienskija piśmieńniki. Voś taki adkaz. Usim viadoma, što ŭ jaho jość svoj staražytny horad, jak, mahčyma, i pavinna być u kožnaha prazaika, navat kali jon nie pahłyblajecca ŭ historyju.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0