Dva Chrysta na Savieckaj płoščy

Treba skazać, haradzienski Chrystos byŭ jaŭna maładziejšy ad biblejskaha.

U Horadni ŭpieršyniu adbyŭsia kryžovy šlach z udziełam samadziejnych aktoraŭ! Dla inšych krainaŭ heta nie navina, ale ŭ nas u vačach jašče piratechniki, jakija zakładajuć dynamit pad zvanicu, pad apsidu i pad Chrysta, jak planavałasia ŭ abkamach‑harkamach, dy ŭ inšych kiraŭničych ustanovach. Dziva što, kali kryžovy šlach spyniŭsia pobač ź miescam, dzie była ŭzarvanaja Fara Vitaŭta — jakraz nasuprać Katedry, dzie šlach zakončyŭsia.

Heta ŭ nas upieršyniu, a ŭ ich tam, dzie ź siarpami i mołatami butaforskimi daŭno nie haniajuć pad čyrvonymi ściahami stajać, zusim nie navina. Pamiatajecca, apynajusia za kalučym drotam, u sensie z volnaha ad kalučaha drotu boku, biaru ŭ šapiku śviežuju miascovuju hazetu, i jakraz jana paviedamlaje pra takuju teatralizavanuju pastanoŭku kryžovaha šlachu, pakazanuju studenckaj moładździu. Padumałasia tady: jak fajna, ale jak pa‑zamiežnamu, nie pa‑haradziensku…

A Chrystos haradzienski kryž mieŭ, jasna, palehčany, jaho trymali dva maładziony ŭ čornym, u maich kadrach suprać sonca składany cień: jany i kryž. Jany čakali jaho pierad leśvicaj z pahorka, dzie Bernardynski kaścioł staić, jon na samym vysokim miescy. Jon uziaŭ jaho i skrušna staŭ spuskacca, voś jon pierada mnoj, zusim u kadry. Za im rušyli stareńki ksiondz u sandalach, biskup, ludzi.

Potym u katedry ksiondz skazaŭ, što vielmi ŭsio atrymałasia dobra, na «staruŭcy», a histaryčny spektakl vymahaje sapraŭdy adpaviednych dekaracyj. Adnak nie zusim heta tak: spačatku ludzi za Chrystom prajšli pad tankam T‑34 z numaram «200», i ja zaŭvažyŭ, jak pad samym pastamentam išoŭ zamiežny henkonsuł. Pieršy raz Chrystos hrymnuŭsia la kniharni «Ranica», što ŭ chruščoŭcy. Heta było tak niečakana dla ŭsich, babulki zapłakali navat niekatoryja.

Adno dobra: ułady zrabili płošču piešachodnaj, niby admysłova dla katalickich šeściaŭ, vielmi zručna, nia treba prajezdnuju častku zajmać, ad adnaho vialikaha kaścioła da druhoha, samaha vialikaha. Što praŭda, šlach hety ŭzdoŭž chruščovačak pralahaje, ale «abłaharodžanych» za apošni čas. Nu j hučyć heta trahikamična: kryžovy šlach pa Savieckaj płoščy, ale kolki hadoŭ pa joj treba nakrucić, kab zakončyłasia savieckaja minuŭščyna?

Ničoha nia zrobiš, Katedralny kaścioł i statuja Chrysta na jaho vysokich uschodach — na Savieckaj mienavita płoščy. Chrystos na Savieckaj płoščy, cha‑cha, i jany čakajuć natoŭpy turystaŭ z baksami! Dy zahnivajcie vy ŭ svajoj ulubionaj savieckaści! U śviecie isnujuć Vatykan i Venecyja, Praha i Dubroŭnik, Vilnia, Krakaŭ, Ryha, Talin, dy Boža moj, jość kudy pajechać, na što pahladzieć, dzie nie marynujuć balšavickija moščy ź luboŭju.

Viadoma, što takija šeści, sapraŭdy relihijnyja, ale z teatralizavanaj častkaj, biezumoŭna pryciahvajuć turystaŭ. Ale našaje šeście, jano našaje, naš kryžovy šlach, jon naš mienavita, my nikomu jaho nie addamo, dyj nichto j nia voźmie, nichto. Treba pryznacca: nas vodziać pa balšavickamu rabstvu z radaściu, nia dziela taho, kab vybavić ź jaho, a kab jašče macniej ŭ im utryvalić. I tolki ŭdzieł u kryžovym šlachu dazvalaje krychu adasobicca choć u dušy, adčuć, što my takija ž samyja ludzi, jak inšyja, chryścijanie, tolki nas vyrvali z ahulnaj hramady, nas trymajuć, kab my nia bačyli volnaha śvietu, kab Eŭropa rodnaja była dla nas čužoj, čužynskaj, varožaj, jak vučyć skrynka. Za ŭzorvanuju Faru Vitaŭta jany nie pakajalisia…

Chrystos‑maładzion mieŭ apošniuju scenu ŭ samym utulnym miescy: pad ścianoj ź vialikim kryžam, a źvierchu — naš viadomy Chrystos, skulpturny, z kryžam na śpinie. Miesca vielmi soniečnaje, ciopłaje, jaho abstupili paŭkołam ludzi, heta była vuličnaja časovaja scena. Maładziony ŭ čornym pastavili kryž, Chrysta ŭkryžavali! Jany trymali jaho ruki, jakija jon uźniaŭ, kryžam, jon apuściŭ hałavu ŭ ciarncy, sam u pisiahahach z čyrvonaj tušy. Vierniki małalisia, uklenčyŭšy, śpiavali.

Apošniaja scena: Chrysta źniali z kryža, jon lažyć, jakści ŭvieś čyrvony. Ludzi čakajuć, što dalej? Ksiondz: chucieńka‑chucieńka, usie ŭ kaścioł, budzie «pšemuvienie» biskupa». I kali bolšaść, i fatohrafy padparadkavalisia, ksiondz zabiraje chłopca‑Chrysta, jaki bieź ciarnovaha vianka, ź vielmi čyrvonym ad tušy tvaram i ścipłaj uśmieškaj idzie prosta na mianie, a ja pamiataju, što na soncy nia moh prahledzieć kadry i što nie zastałosia nivodnaha. Što ž, dla mianie navat važniej apisać toje, što zdaryłasia za hetyja niekalki chvilaŭ, kali ja bačyŭ pierad saboj vydatny kadar, ale nia ŭźniaŭ ruku i nia pstryknuŭ, bo ŭražańnie, pieradadzienaje słovam, u hetym razie dla mianie važniejšaje, čymści zdymak, bo kudy jon mnie?

Ksiondz, Chrystos i dziaŭčyna z chłopcam, jakija ŭdzielničali ź im u scenach, jany ź dzieviatoŭskaj parafii, jak pamiataju ja, padychodziać da biełaha busa Ford, što pierad pabielenym vysoznym turemnym muram, rehistracyjny numar 3909, zdajecca, i siadajuć, Chrystu treba dobra vymycca, pierš tvar.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0