Deficyt rysu ŭ Japonii staŭ vyklikam dla ŭradu napiaredadni parłamienckich vybaraŭ. Premjer užo zvolniŭ ministra sielskaj haspadarki, a dla zadavalnieńnia popytu ŭpieršyniu byli zadziejničany stratehičnyja zapasy.
U Biełarusi, dzie bulba ličycca nacyjanalnym praduktam i simvałam charčovaj stabilnaści, niadaŭni deficyt na palicach mahazinaŭ vyklikaŭ chvalu niezadavolenaści.
Ułady, adnak, uparta admaŭlali najaŭnaść prablemy. Prapahandysckija kanały aktyŭna prasoŭvali naratyŭ, što hramadzianie mohuć lohka zamianić bulbu inšymi praduktami — ad makarony da krup.
Dla aŭtarytarnaha režymu takija kryzisy nie ŭjaŭlajuć pahrozy. Inšaja sprava ŭ Japonii. Jak piša Financial Times, rost cen na rys u hetaj krainie stvaryŭ palityčny cisk na premjer-ministra Siheru Isiba napiaredadni parłamienckich vybraŭ, što adbuducca ŭ lipieni.
Čamu ŭźnik deficyt
Nasamreč Japonija nie zastałasia zusim biez rysu — zapasy ŭ krainie jość, ale jon staŭ niedastupnym dla mnohich praz vysokija ceny.
U 2024 hodzie košt 60-kiłahramovaha miaška rysu ŭźlacieŭ da rekordnych ¥26,400 ($184). Handlary pačali aktyŭna pavyšać ceny, a spažyŭcy i aptaviki — masava skuplać rys, stvarajučy deficyt na rynku. Niekatoryja aptaviki navat utrymlivajuć zapasy, kab padniać ceny jašče vyšej.
Analityki siarod pryčyn abvastreńnia kryzisu nazyvajuć jak słaby ŭradžaj 2023 hoda, tak i zakančeńnie doŭhaha pieryjadu deflacyi, što padšturchnuła roźničny handal da bolšaj hatoŭnaści pavyšać ceny.
Adnak asnoŭnaja pryčyna — u šmathadovaj palitycy dziaržaŭnaj abarony fiermieraŭ, jakaja pryviała da strukturnych prablem u ahrarnaj halinie.
Na praciahu dziesiacihodździaŭ japonski ŭrad metanakiravana padtrymlivaŭ vysokija ceny na rys, kab harantavać prybytkovaść drobnym fiermieram i atrymać ich palityčnuju padtrymku — asabliva ŭ sielskich rehijonach. Dla hetaha vykarystoŭvalisia strohija abmiežavańni na impart zamiežnaha rysu i prahrama set-aside, jakaja dziejničała da 2018 hoda i stymulavała vytvorcaŭ prosta nie siejać rys, kab štučna skaračać prapanovu i trymać ceny vysokimi.
Pavodle ekśpiertaŭ, ź jakimi parazmaŭlali žurnalisty FT, zamiest taho, kab zaachvočvać fiermieraŭ nie siejać rys, Japonija pavinna była pierajści na pramyja subsidyi, jak heta robiać mnohija inšyja krainy.
Kali b takaja reforma adbyłasia, fiermiery zmahli b nabyvać bolš ziamli, źnižać vydatki praz pašyreńnie maštabaŭ vytvorčaści i vyroščvać bolš rysu. U hetym vypadku Japonija mahła b stać suśvietnym eksparcioram jakasnaha rysu, a nie krainaj z darahim i deficytnym praduktam.
Niahledziačy na toje, što siońnia fiermiery składajuć mienš za 1% nasielnictva (u 1976 hodzie było 4,4%), jany zachoŭvajuć vielizarny palityčny ŭpłyŭ. Jak tłumačać ekśpierty ŭ artykule, heta źviazana z vybarčaj sistemaj Japonii, pavodle jakoj sielskija rehijony majuć pieravažnaje pradstaŭnictva ŭ parłamiencie. Mienavita tamu fiermierskaje łobi moža ŭzhadniać ahulnuju pazicyju i błakavać źmieny, jakija mahli b pahoršyć ich stanovišča.
Ale rost cen zakranuŭ miljony haradskich siemjaŭ i zrabiŭ inflacyju bolš šyrokaj palityčnaj prablemaj dla ŭrada.
Miery ŭrada: ad zapasaŭ da pierastanoŭki
Urad premjer-ministra Siheru Isiba apynuŭsia pad ciskam: spažyŭcy patrabujuć dastupnych cen na rys, a fiermiery — abarony svaich intaresaŭ. U lipieni ŭ Japonii adbuducca vybary ŭ vierchniuju pałatu parłamienta, i analityki ličać, što vyniki hetych vybaraŭ buduć u značnaj stupieni zaležać ad taho, nakolki hramadstva niezadavolena rostam cen — asabliva na rys.
Kab źmiakčyć kryzis, urad upieršyniu pa-za ramkami stychijnych biedstvaŭ adkryŭ dziaržaŭnyja stratehičnyja zapasy rysu. Častka hetych zapasaŭ pradajecca praź fiermierskija kaapieratyvy i śpiecyjalnyja kramy pa źnižanych cenach, ale abjomy abmiežavanyja. U vyniku ludzi vymušany hadzinami stajać u čerhach, i mnohim rysu nie chapaje.
U palityčnym płanie Isiba dziejničaje rašuča: jon zvolniŭ papiaredniaha ministra sielskaj haspadarki i pryznačyŭ Sindzira Kaidzumi, charyzmatyčnaha syna byłoha premjera Dziunjicira Kaidzumi, kab razabracca z kryzisam.
Akramia taho, stvorany śpiecyjalny kamitet u składzie ŭrada dla raspracoŭki reformaŭ u ahrarnym siektary. Abmiarkoŭvajecca pierachod da sistemy subsidyj, jakaja dazvoliła b fiermieram pavialičvać vytvorčaść i źnižać vydatki praz uzbujnieńnie haspadarak.
U toj ža čas palicy dla rysu ŭ kramach časta pustyja abo zapoŭnieny tolki častkova, a ŭ niekatorych źjavilisia šyldy z paradaj spažyŭcam z abmiežavanym biudžetam pierachodzić na bolš tannyja vuhlavody — chleb i makaronu.
Kamientary