«Kali mnie prylacić, ja hatovaja». Nasta Rahatko — pra seks-scenu ŭ svajoj knizie, prarasijskich svajakoŭ, Hajun i Matolku
Nasta Rahatko viadomaja adnym jak hałoŭnaja redaktarka Kyky.org, inšym — jak kiraŭnica kamunikacyj ofisa Śviatłany Cichanoŭskaj. Abiedźvie hetyja isnaści zastalisia ŭ minułym, chacia Nasta nie vyklučaje svajho viartańnia ŭ miedyja ci palityku, bo žyvie pa pryncypie «nikoli nie kažy nikoli».
Ale pahutaryli my ź joj u suviazi z vychadam debiutnaj, vielmi asabistaj knihi «Nasi z saboj». Pra scenu seksu, jakaja robić dyskamfortna čytačam-mužčynam, prarasijskich svajakoŭ, identyčnaść, hałoŭnuju pryčynu sychodu z Ofisa Cichanoŭskaj, tatuiroŭki i Antona Matolku — u našaj razmovie.
Nasta Rahatko naradziłasia ŭ Rasii (horad Novarasijsk), praviała dziacinstva va Ukrainie (horad Załatanoša) i vyrasła ŭ Biełarusi. U žniŭni 2020‑ha razam z redakcyjaj Kyky.org pakinuła Minsk paśla aryštu suzasnavalnika. Kyky paźniej pryznali ekstremisckim farmavańniem.
Vosieńniu 2020‑ha Nasta ŭ Vilni dałučyłasia da kamandy Śviatłany Cichanoŭskaj u jakaści kiraŭnika kamunikacyj. Paśla sychodu z Ofisa ŭ 2023 hodzie była suzasnavalnicaj ahienctva stratehičnych kamunikacyj StratcomLab. Žyvie ŭ Varšavie.
«Uvieś čas nazirałasia tendencyja prynizić maje ambicyi i pa nakładzie, i pa canie knihi»
«Naša Niva»: Amal miesiac tamu ty prezientavała debiutnuju knihu «Nasi z saboj» — druk užo adbiŭsia z prodažaŭ?
Nastaśsia Rahatko: Adbiŭsia vyklučna hoły druk, biez usiaho inšaha. Ale kniha kaštuje ŭdvaja daražej. Praŭda, kolki ja ŭ jaje ŭkłała i jaki tyraž my nadrukavali, pakul kazać nie chaču — płanuju pra ŭvieś finansavy šlach raspavieści asobna krychu paźniej, bo heta realna vialiki ekśpierymient. Ja nie pajšła ŭ vydaviectva pa niekalkich pryčynach. Adna ź ich — kamisija. Plus mnie ŭsie kazali, što moj košt (20 jeŭra. — NN) — heta doraha dla takoj knižki. Uvieś čas nazirałasia tendencyja prynizić maje ambicyi i pa nakładzie, i pa canie.
U momancie mnie było vielmi kryŭdna za ŭsich ludziej, jakija sprabujuć pisać knihi i vydavać. Bo «doraha» — heta dva kaktejli ci try kavy, umoŭna kažučy. A niekatoryja pišuć doŭha — časam heta dva hady žyćcia, hihanckaja ŭnutranaja praca, časam jašče i praca z archivami…
Ja pisała knihu paŭhoda, ale razumieła adrazu, što nie chaču ŭciskacca — chaj lepš u mianie nie atrymajecca pradać usio z ambicyjaj, ź jakoj ja startuju, i potym ja budu rabić źnižki 70%, 90% i hetak dalej, ale ja chacia b pasprabuju. Mnie chočacca, kab stvaralisia precedenty, što možna vypuskać knižku, u tym liku samvydatam.
«NN»: Ty dzialiłasia pazityŭnymi vodhukami na knihu, a niehatyŭ užo prylacieŭ?
NR: Byŭ fidbek ad mužčyn, što im było niepryjemna čytać častku pra seks. Mianie heta ździviła, ale potym ja ŭsio bolš asensoŭvała, što kožny vodhuk — heta jak lusterka. I čałaviek sa mnoj pra siabie havoryć, a nie pra mianie.
Jašče adna dobraja znajomaja skazała, što joj baluča być adnoj z maich viasiołych historyj. Heta było pra častku, jakaja apisvaje pieršy dzień vajny. My sieli i pahavaryli ź joj, ale ŭ maim ujaŭleńni heta knižka pra miljony traŭmaŭ i ciažkich momantaŭ.
Jość pryjacieli, jakija pračytali knihu i kažuć, što mnie jašče za jaje prylacić, kali jaje pačytaje bolš šyrokaja aŭdytoryja. Kali tak i budzie, ja ŭ lubym vypadku hatovaja.
«NN»: Tam jość šmat zhadak paznavalnych ludziej, a adna z častak raskazvaje pra tvajho byłoha chłopca. Ty kahości papiaredžvała, maŭlaŭ, napišu pra ciabie ŭ svajoj knižcy, čuvak, ty ž nie suprać?
NR: Nie, ja ni z kim ničoha nie ŭzhadniała, ale pry hetym abyšłasia z usimi vielmi aściarožna, kab nie padstavić — dalikatnaj vuallu pakryvała historyi. Hetaje rašeńnie ja doŭha ŭ sabie vynošvała.
Ahułam heta aŭtafikšn, tamu što ja nie chacieła rabić miemuary ci dakumientalny tekst, jak, naprykład, u Vani Kraŭcova, jaki ciapier napisaŭ svaju viersiju padziej 2020‑2021 hadoŭ. Mnie nie było važnym raskazvać niejkija fakty, mnie było važna zrabić źlepak z pačućciaŭ i emocyj. Tamu ja dazvalaju sabie mastackuju vydumku, mantaž i absalutna roznyja pryjomy.
«NN»: Pra asobnuju častku z padrabiaznym apisańniem seksu, što nie spadabałasia niekatorym čytačam-mužčynam. Ja taksama čuła vodhuki, maŭlaŭ, ty čytaješ knihu pra roznyja hramadskija padziei, a potym rezka, biez zhody i papiaredžańnia, naziraješ za supierintymnaj scenaj. Tam apisvajecca seks z Antonam (Nastaśsia sustrakajecca z Antonam Matolkam 9 hadoŭ. — NN), ź im ty taksama nie ŭzhadniała?
NR: Ja tut nie budu dakładna adkazvać. Ja admysłova i vielmi śviadoma napisała hetu častku tak, kab čałaviek nie moh siabie dastać z čytańnia. I kab tam było mienš pra mianie.
Aŭtafikšn zaŭsiody ŭsprymajecca jak ovieršerynh niejkaha čałavieka. Ale niešta ŭ hetym jość takoje, što ty ŭsio roŭna idzieš i čytaješ z nadziejaj znajści niejkija rečy pra siabie.
Niejak ja chadziła na pierformans biełaruski, dzie možna było pieražyć dośvied, jaki prapanoŭvała ŭ svoj čas pierformierka Maryna Abramovič. My padsadžvalisia da nieznajomych ludziej, i treba było prosta hladzieć im u vočy. Moj dośvied akazaŭsia takim, što spačatku ja doŭha hladzieła čałavieku ŭ tvar, ale nieŭzabavie ŭsio pierad vačyma raśsiejvałasia, i voś ty ŭžo dumaješ pra niešta svajo i pra siabie.
Mnie zdajecca, z knižkaj toje samaje. I seks-scena — heta, kaniečnie, pierformans na kantraście ź inšymi historyjami, ale dla mianie jana nie bolš intymnaja za inšyja. Pryznavacca ŭ niejkich inšych rečach było kudy składaniej.
«NN»: Jakaja reakcyja była na knihu ŭ baćkoŭ, u pryvatnaści ŭ taty, vajskoŭca-padpałkoŭnika?
NR: Tata ničoha nie skazaŭ. Ale kali baćki pryjazdžali da mianie ŭ hości, spytaŭ: «Nu, ty nam knižku padpišaš?» Tata ŭ mianie nie asabliva havarki, ale ja navat i nie dumała, što jon budzie čytać, tamu vielmi šanuju, što jon zrabiŭ heta.
Mama ž, kali pračytała, patelefanavała mnie i skazała, što ja vielmi śmiełaja. I ja dumaju, što heta dla jaje aznačała, što «ja nie takaja śmiełaja, jak ty». U mianie vydatnaja mama, ale ja razumieju, što na niejkija rečy ŭ žyćci jana prosta nie navažycca, tamu što jaje vielmi doŭha atačała voś hetaje «a što inšyja padumajuć».
Kali ja adpraŭlała maci knižku, to napisała: «Mama, ty čałaviek, jaki sfarmavaŭ moj litaraturny hust», — i papiaredziła, što tam budzie častka, jakuju joj moža być ciažka čytać. Ale kali jana sama ŭ 13 hadoŭ pryniesła mnie pačytać «Zavadny apielsin» pra ultrahvałt, ja padumała, što jana ŭsio vyniesie.
U mianie jašče jość svajaki ŭ Rasii, da jakich, mahčyma, knižka dakacicca — cikava, jakaja reakcyja budzie tam. Ale nijakaja reakcyja na mianie ŭžo nie paŭpłyvaje. U tym sensie, što kniha ŭžo vyjšła. Ja nie pierapišu jaje i nie budu rabić vyhlad, što heta nie maje dumki i nie maje vysnovy.
«U mianie razarvalisia adnosiny z častkaj svajakoŭ jašče paśla 2020 hoda»
«NN»: Tvaje babula i dziadula ž prarasijskija?
NR: Nu tak. I ŭ mianie razarvalisia adnosiny z častkaj svajakoŭ jašče paśla 2020 hoda, pryčym nie pa majoj inicyjatyvie. Ja z hetym akiej, tamu što dla mianie niama takoha abaviazkovaha praviła, što ludzi pa kryvi nam samyja važnyja. Ja nie pražyvaju heta jak stratu.
Ale z babulaj my padtrymlivajem kantakt. Jana cudoŭnaja žančyna, dalikatnaja, kłapatlivaja. Adnak jość niejki ŭčastak jaje apieracyjnaj sistemy, jaki całkam pafarbavany prapahandaj u čorny koler. Ja imknusia ihnaravać hetyja rečy, tamu što razumieju, što adnačasova ŭ babuli da mianie šmat lubovi. I my razmaŭlajem ź joj pra bez — u takim duchu. Ja viedaju, što my chutčej za ŭsio nie pabačymsia bolš nikoli. Tamu ja prosta padtrymlivaju našu nitku ciepłyni.
«NN»: A što ciapier z tvaim stryječnym bratam, jaki pajšoŭ vajavać za Rasiju?
NR: Jon trapiŭ pad pryzyŭ, słužyć u čaści, na front jaho nie adpraŭlali. Nasamreč, nie viedaju detalaŭ. U mianie ź im niama suviazi.
«NN»: Knižka tranśluje adnu z hałoŭnych mietafar, što ŭsio pieražytaje pakidaje na nas śled, jak tatuiroŭki. A pra što tvaje realnyja, nabityja na ciele tatu?
NR: Pieršaja hieamietryčnaja tatuiroŭka była faktyčna vypadkovaja, zroblenaja pa bartary za tekst. Pieršapačatkova za tatu pavinna była zrabić intervju maja siabroŭka, ale jana ŭ apošni momant pieradumała. Pajšła ja, vyrašyła, što heta budzie linija, jakaja idzie jak by ad hałavy da serca. I spačatku jana roŭnaja i čornaja, a potym łomicca i robicca bolš kalarovaj — heta jak by takaja maja historyja była.
Druhoj tatu było słova «nie» na palcy, na jakim zvyčajna nosiać zaručalny piarścionak (tolki na levaj ruce). Źjaviłasia jana paśla ciažkaha rasstańnia i pieraasensavańnia šlubu jak idei i kanstrukcyi. Ale hłabalna mnie zachaciełasia sabie słova «nie» niedzie mieć, tamu što treba vučycca i ŭmieć kazać «nie» (asabliva kali ty čałaviek žanočaha połu).
Treciuju tatuiroŭku ja rabiła ŭžo ŭ Varšavie, letam 2024-ha. Chaciełasia zachavać na sabie niešta ciopłaje i biełaruskaje. Ale nie mapu, nie ściah — dla mianie heta dosyć łozunhava, niešta bolš intymnaje. I potym mnie zhadalisia słovy «sabie-siabie», jakija ŭvieś čas błytajucca. I niezrazumieła: ty jak by sabie zabiraješ ci siabie addaješ? Tak u mianie źjaviłasia na hety momant apošniaje tatu na kalenkach.
«Ja nie admaŭlajusia ad častki majoj «ruskaj» identyčnaści, ale ja nie pačuvajusia čałaviekam ruskaj kultury. Usiudy ŭ hrafie «nacyjanalnaść» pišu, što ja biełaruska»
«NN»: Kali kazać pra «siabie», to ty kim siabie adčuvaješ siońnia — biełaruskaj, ruskaj, čałaviekam śvietu?
NR: Ja, biezumoŭna, čałaviek śvietu, ale ŭ mianie absalutna dakładna biełaruskaja identyčnaść. Adnojčy polski nataryus, kali my zapaŭniali dakumienty, spytaŭ: «Kraina naradžeńnia?». Ja adkazała: «Rasija», — i jon tak zakaciŭ vočy. Ale ž heta nie byŭ moj vybar dzie naradzicca.
Tym nie mienš, u mianie jość častka majoj padśviadomaści, jakaja maje vielmi ciopłyja ŭspaminy, źviazanyja z Novarasijskam, dzie ja naradziłasia. Z Čornym moram, jakoje vy možacie sabie dazvolić. Z časam, kali byli žyvyja dziadula i sabaka. Novarasijsk — heta bałkon majoj babuli, tam lotajuć łastaŭki, ja siadžu na im, i mianie chutka pakličuć viačerać. A ŭviečary mianie adpuskajuć hulać u dvor u kazaki-razbojniki.
Ja kali jechała siońnia na razmovu, słuchała hałasavoje ad siabroŭki dziacinstva, jakaja praciahvaje žyć u Novarasijsku. Pra toje, jak jany kładucca ź dziećmi spać u kalidorach u čas prylotaŭ. Tamu što Novarasijsk ciapier taksama bambiać. Što ja adčuvaju z hetaj nahody? Vielmi šmat usiaho. Ja nie mahu ni ŭ jakim razie dzivicca i rabić vyhlad, što heta niejkaja niespraviadlivaść. Nie, heta poŭnaja spraviadlivaść, tamu što Ukrainu bambić Pucin, i heta łahičny adkaz. I pa ŭsich apytańniach dziejańni Pucina padtrymlivaje šmat rasijan. Ci adčuvaju ja pry hetym mocnaje chvalavańnie za blizkaha čałavieka? Biezumoŭna.
Potym u mianie była Ukraina, baćka słužyŭ u horadzie Załatanoša. Mianie addali ŭ całkam ukrainamoŭny sadok, a potym u takuju ž škołu. I zdaryŭsia śmiešny epizod, kali abirali troch dziaciej, jakija ŭmiejuć čytać vieršy i nie bajacca sceny. I mianie vybrali taksama, i dali čamuści vieršyk «Ja maleńka ukrajinka». I ja staju, dekłamuju jaho ŭ vianku sa stužkami ŭ nacyjanalnych ukrainskich kolerach, a ŭ zale ŭ dvuch čałaviek isteryka — heta maje mama i tata (śmiajecca).
Ale z treciaha kłasa ja žyła ŭ Biełarusi. Pražyła ŭ joj pubiertat, pieršyja jarkija stasunki, niejkija ciažkaści, radaści, vybar prafiesii, pieršuju pracu i hetak dalej. Tamu ŭsiudy ŭ hrafie «nacyjanalnaść» pišu, viadoma, što ja biełaruska. I nie dumaju, što heta pamianiajecca. Ja nie admaŭlajusia ad častki majoj «ruskaj» identyčnaści, ale ja nie pačuvajusia čałaviekam ruskaj kultury. Dy i pašparta rasijskaha ŭ mianie niama, i nie było nikoli.
«NN»: Pra rasijski pašpart lubiła razhaniać biełaruskaja prapahanda.
NR: Jany jašče pisali, što ja arhanizavała pratesty ŭ Kazachstanie — i tudy dabrałasia.
«NN»: Jak ty siabie siońnia prezientuješ nieznajomcam?
NR: Ja kažu, što ja biełaruska i što ja palityčnaja emihrantka. Kažu, što pracavała ŭ miedyja i palitycy. I što vypuściła knihu. Ciapier mnie akiej vydatkavać bolš słovaŭ na raspovied pra siabie, chacia jak čałavieku, jaki doŭha byŭ pryviazany da kankretnaha miesca pracy, pieršy čas farmulavać novy apovied pra siabie było składana.
«U mianie niama santymientaŭ da instytuta šlubu»
«NN»: Ty jašče i partniorka. Miarkujučy pa tym, što ty rasčaravałasia ŭ instytucie šlubu — viasiella Nastaśsi Rahatko i Antona Matolki nie čakać?
NR: U mianie niama santymientaŭ da instytuta šlubu. Ja ničoha nie adčuvaju, kali dumaju pra viasielle i štampy. Mnie nie padajecca, što heta vas zbližaje ci addalaje. Ja radujusia za siabroŭ, jakija ładziać viasielli, tamu što heta śviata kachańnia najpierš, i ja absalutna ščyra ich padtrymlivaju. Ale mnie samoj ad hetaha ni ciopła, ni choładna.
Mahčyma, čysta ź finansavych, prahmatyčnych punktaŭ hledžańnia my adnojčy raśpišamsia (u toj ža Polščy być aficyjnaj paraj vyhadniej ekanamična). Ale nie tamu, što tak ja budu pačuvać siabie lepš ci bolš daviarać partnioru.
«NN»: Anton tut padzialaje tvaju pazicyju?
NR: Tak, nam abaim niejak plavać.
Jašče ŭ nas jość takaja historyja. Kali my žyli ŭ Vilni, nam pieradali, što Edzik Palčys (błohier, palitviazień, asudžany na 13 hod źniavoleńnia. — NN) spytaŭ Antona: maŭlaŭ, kali ty zrobiš Nastu sumlennaj kabietaj? I ja skazała pieradać Edziku adkaz, što kali voś jon vyjdzie, to heta i adbudziecca. Heta, kaniečnie, byŭ žart, ale na toj momant zdavałasia, što vychad Edzika pavinien adbycca kudy chutčej…
«NN»: Nie mahu nie spytać, jak na vas siamiejna adbiłasia sprava Hajuna?
NR: Supierciažka było — najpierš, viadoma, Antonu. Ale ja b nie išła ŭ raźvićcio hetaj temy, tamu što nie chaču za jaho kazać, a jon abraŭ šlach nie publičyć svajo žyćcio.
Ja tolki skažu, što vielmi hanarusia Antonam, tamu što ŭ toj situacyi, jakaja adbyłasia, pryznać pamyłku i zakryć prajekt zmahło b zusim niašmat ludziej.
Nas dvaich heta dadatkova zbliziła. Ahułam my pražyli vielmi šmat kryzisaŭ za 9 hadoŭ razam (tolki nie padumajcie — ja nie ramantyzuju prablemy — mnohija pary jakraz raspadajucca praź ciažkaści, asabliva ŭ emihracyi). Ale apošni hod byŭ vielmi składanym, jak dla Antona, tak i dla mianie. U mianie skončyłasia praca i ja pieražyła svoj asabisty ekzistencyjny kryzis, usie raniejšyja sensy siabie vyčarpali, i było zusim niajasna, kudy ruchacca dalej.
Ja razumieła, što vielmi vyhareła i nie chaču zajmacca ŭžo zasvojenymi prafiesijami. I što ja padtrymlivaju niejki vobraz, jakim užo nie źjaŭlajusia, i ŭvieś čas rablu vyhlad, što ŭsio lepš, čym padajecca. I ŭ niejki momant usio heta dasiahnuła krytyčnaj kropki — tady ja pajšła da psichołaha i mocna abmiežavała raniejšaje koła znosin.
«NN»: U hety ciažki pieryjad ty ŭ tym liku ŭziałasia za knižku. «Paŭhoda chadziła na johu i pisała» — a na što ty žyła?
NR: Niejki čas u maim žyćci było dźvie pracy. I ja ŭmieju ŭparocca pa pracy — tak, što ŭ mianie navat nie zastajecca času tracić hrošy. Tamu ŭ mianie nie było asabistaha žyćcia, ale rasła paduška biaśpieki. Nu i važnaja remarka: ja i nie mieła prava aficyjna pracavać, pakul čakała razhlad svajoj spravy dla lehalizacyi.
Hraje rolu, što my žyviom udvuch, u Antona zastajucca svaje prajekty. Tak što prosta paŭhoda žyć u Varšavie, zdymajučy kvateru, ale nikudy nie vyjazdžajučy, było całkam mahčyma dla nas.
«Navat kali zdavałasia, što śviet značna bolš empatyčny da biełarusaŭ, praca Śviatłany Cichanoŭskaj była ŭ tym, kab uvieś čas prychodzić tudy, dzie nie asabliva čakajuć»
«NN»: Čuła mierkavańnie, što Naścia Rahatko źbiehła z Ofisa Cichanoŭskaj jak tolki tam stała składaniej, jak tolki zrazumieła, što Biełaruś užo nie tak cikavaja śvietu, nas mienš padtrymlivajuć — a jak ža, maŭlaŭ, adkaznaść davodzić pačatuju spravu da kanca, ničoha ž nie skončana? Navošta tady treba było leźci ŭ palityku?
NR: Pamiataju, kali my sa Śviatłanaj [Cichanoŭskaj] pabačylisia ŭžo paśla majho sychodu, ja spytała jaje: nu jak ciapier vizity prachodziać, jak vas prymajuć? I jana tady zapytała ŭ adkaz: a ty što, pamiataješ, što nas kaliści ŭvohule prymali z raspraściortymi abdymkami? Navat kali zdavałasia, što śviet značna bolš empatyčny da biełarusaŭ, jaje praca była ŭ tym, kab uvieś čas prychodzić tudy, dzie nie asabliva čakajuć. Mahčyma, z taboj zachočuć zrabić fatahrafiju i skazać, što jany suprać usiaho drennaha i za demakratyju. A voś dasiahnuć ad palitykaŭ realnych dziejańniaŭ zaŭsiody było składana.
Pa-druhoje, mnie zdajecca dziŭnym usprymać ludziej z palityki niejkimi inšymi, nieludźmi biez pačućciaŭ, jakija musiać iści da kanca, niahledziačy ni na što. Ofis pieražyvaŭ vielmi roznyja pieryjady — kožnyja novyja paŭhoda kardynalna adroźnivalisia ad papiarednich.
Dla mianie z časam usio prosta pryjšło ŭ punkt, kali toje, u čym ja mahła być kaštoŭnaja, zastałosia ŭ minułym. Ja pa sutnaści čałaviek-padpalnik, jaki prychodzić i prynosić idei, kaža, što možna tak, a možna voś tak. I kłasnaje supracoŭnictva atrymlivajecca, kali na toje jość zapyt, a tut pracesy za dva hady ŭžo išli svajoj kalainaj.
Akramia taho, źjaviŭsia pryjarytet na mižnarodnuju palityku, a heta nie toje, čym ja zajmałasia ŭ ofisie. Ja zajmałasia kamunikacyjaj, jakaja była skiravanaja na biełarusaŭ unutry krainy.
Mnie zdajecca, heta darosłyja stasunki — svoječasova skončyć badacca, pryznać, što vy pa-roznamu hladzicie na peŭnyja rečy. Tamu ja bolš nie supracoŭničaju sa Śviatłanaj jak z palitykam. Heta śviadomaje rašeńnie raźviazak. Ale ŭ mianie vielmi ciopłaje da jaje staŭleńnie.
Nasta Rahatko razam z Franakam Viačorkam, Dzianisam Kučynskim, Śviatłanaj Cichanoŭskaj i Valeram Kavaleŭskim
«NN»: Što ty dumaješ nakont Siarhieja Cichanoŭskaha i jaho pavodzin paśla vychadu z turmy?
NR: Ja nie mahu skazać, što mocna saču za dziejańniami Siarhieja. Ja nie zmahła doŭha hladzieć toje videa z sustrečy z dyjasparaj u ZŠA, dzie jon zabaraniŭ Śviatłanie iści na intervju. Mnie chaciełasia b, kab joj nie davodziłasia znoŭ być u situacyi, kali treba trymać tvar (chacia jana hetamu vielmi dobra ŭžo navučyłasia). Ja chacieła b, kab ludzi, jakija jaje atačajuć, jakija poruč ź joj, rabili jaje žyćcio lahčej, tamu što joj nikoli nie było lohka (i pakul nie bačna, kab rabiłasia lahčej).
«Usio, što supravadžała Śviatłanu [Cichanoŭskuju] z 2020-ha, tak ci inakš mieła canu»
«NN»: Čyja ideja ŭ Ofisie była anansavać u kastryčniku 2020 hoda ahulnanacyjanalny strajk, jaki pravaliŭsia i paciahnuŭ za saboj zakryćcio biznesaŭ?
NR: Heta było, biezumoŭna, kalektyŭnaje rašeńnie. Na toj čas ni ŭ kaho nie było takoha maštabu, kab pryniać jaho adnamu. Chacia, dumaju, kali spytać usich, chto znachodziŭsia tady ŭ adnym pakoi, kožny raskaža pra tyja padziei pa-roznamu, u svajoj interpretacyi. I ja nie chacieła b ciahnuć svaju viersiju realnaści.
U nas niama ŭmoŭnaha ładu — padziei adbylisia tak, jak adbylisia. Ale ŭsio, što supravadžała Śviatłanu z 2020-ha, tak ci inakš mieła canu. Žyćci ludziej, losy… My možam zhadvać vyklučna niejkija pikavyja momanty, ale nasamreč hetaja cana supravadžaje jaje štodzionna, u tym liku ciapier.
«NN»: U tvajoj knižcy jość zhadka redaktarki, jakaja ŭ 2020‑m chacieła pastavić navinu z zahałoŭkam «Łukašenka pamior», naciskajučy na jakuju, ty pierachodziŭ by na tekst «dla ŭsich nas». Jakuju navinu ty chacieła b bolš za ŭsio pabačyć siońnia?
NR: Ja vielmi chacieła b, kab sioleta vyjšła [z turmaŭ] vielmi šmat ludziej. Viedajučy piersanalna tych, chto ŭsie hetyja hady hajdajecca na emacyjnych arelach, žyvie z nadziejaj, što voś, moža, siońnia ja pabaču na voli maci, viedajučy, jakoje heta piekła, ja b vielmi chacieła b, kab palitviaźni vyjšli.
Jašče, kaniečnie, ja ŭžo daŭno nie dumaju kanstrukcyjaj viartańnia, ale mnie b chaciełasia mieć mahčymaść svabodna pierasoŭvacca pa śviecie. Chaču nie mieć raśpiłavanaha śvietu, u jakim (asabliva kali ty sustrakaješsia z «terarystam»), tabie treba pastajanna dumać, adkul ciabie mohuć departnuć.
Mnie pryjšłosia ščyra pryznacca sabie, što śviet asabista ja nie vyratavała. I treba prosta praciahvać dalej rabić toje, u čym adčuvaješ siabie žyvym, pierastać dziaŭbcisia hałavoj u ścieny tam, dzie ty nieefiektyŭny. I ŭ hetym sensie kniha — heta moj novy sposab adčuvać, što ja niešta stvaraju, i pasprabavać pahutaryć ź inšaj publikaj, kali atrymajecca ź pierakładami tekstu na polskuju i anhlijskuju movy.
Ja nie mahu vydać pierakłady samastojna — dla hetaha mnie treba zapitčyć knihu zamiežnym vydaŭcam, kab jany zachacieli nabyć pravy na pierakład. Darečy, ja budu vielmi radaja, kali chtości ź biełaruskich vydaŭcoŭ zachoča pierakłaści jaje na biełaruskuju. Addam pravy za simvaličnuju płatu, mahu navat sama adaptavać vokładku i viorstku, bo rabiła ich sama.
Ja viedaju niamała biełarusaŭ, jakija, naprykład, zabaraniajuć sabie chadzić u teatr u Minsku, bo «nie toj čas», «ludzi ŭ turmach». Ci jość ludzi, jakija kažuć «zaraz składany čas», «nie čas naradžać dziaciej». Nu, moža, dla našaha rehijona čas składaniejšy, ale hłabalna śviet nie staŭ horšy ci lepšy. Uvieś čas adbyvajucca niejkija žudasnyja rečy, hetak ža, jak i dobryja. Treba pryniać, što nam i dalej daviadziecca žyć u śviecie, u jakim šmat łajna, ale heta naša adkaznaść — bačyć u im niešta dobraje.
Ja asabista vybrała žyć napoŭnicu, bo ŭrešcie nie chaču pamirać, dumajučy «voś hetyja svołačy adabrali ŭ mianie žyćcio». Jakraz, mnie zdajecca, niedzie možna i nasupierak im pažyć.
Ja źjazdžała ź Biełarusi 26‑hadovaj — prachapiłasia i nie zaŭvažyła, jak minuła piać hod. Ja vyhladaju ŭžo pa-inšamu, na mianie narasło stolki vielmi surjoznaha, vielmi ciažkaha dośviedu… Čaściej nijakija našy čakańni nie spraŭdžvajucca.
Tamu najlepšaja stratehija — vybirać stvaralny šlach, nie razburalny, nie žyć u nianaviści, jakuju nam naviazvajuć. Chacia, kaniečnie, jana zaŭsiody budzie našaj častkaj, jak u Chałka.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
«Kali mnie prylacić, ja hatovaja». Nasta Rahatko — pra seks-scenu ŭ svajoj knizie, prarasijskich svajakoŭ, Hajun i Matolku32
Kamientary
[Zredahavana]