2006 hod padaravaŭ nam zarodki padziejaŭ, jakija buduć raźvivacca. Piša Aleś Kudrycki.
Azirajučysia na minuły hod, razumieješ: jon zastaŭsia ŭ pamiaci nia prosta listkami adryŭnoha kalendara. 2006 hod padaravaŭ nam zarodki padziejaŭ, jakija buduć raźvivacca, dratavać nas ci davać nam nadzieju naleta, a mo j dalej. Vyniki hodu ŭ Biełarusi — niezavieršanyja, dynamičnyja. A jašče vyjaviłasia, što Biełaruś trymajecca na samym vastryi laza hlabalnych prablemaŭ. My dychajem pavietram, jakoje ŭciahvaje ŭ lohkija ŭvieś śviet.
Palihon dla «Hazpromu»
Sioleta Biełaruś apynułasia na froncie novaj vajny, jakaja raspalvajecca ŭ śviecie abmiežavanych resursaŭ. Kreml złamaŭ niehałosny maratoryj na ŭžyvańnie enerhii ŭ jakaści zbroi masavaha uhamavańnia. Raspačała hod dosyć pravalnaja enerhietyčnaja vajna Rasiei suprać Ukrainy, a zakančvaje niabłaha padrychtavanaja hazavaja aperacyja suprać Biełarusi. Zahadzia, kab paźbiehnuć pierabojaŭ z pastaŭkami hazu na Zachad (jak heta było ŭ vypadku zakryćcia hazavaha ventylu dla Ŭkrainy), u hazaschoviščy Niamieččyny i Prybałtyki napampavali paliva. Hetak, u niamieckim hazaschoviščy Reden nazapasili amal 5% abjomu hadavoj patreby Niamieččyny ŭ hazie — chopić, kab zabiaśpiečvać usiu krainu ciaham niekalkich tydniaŭ.
Rasieja kštałtuje svajo novaje vajskovaje ŭmieńnie, abraŭšy za palihon Biełaruś. Toje, što adbyvajecca zaraz z našaj krainaj, moža ŭ budučyni zdarycca i ź inšymi — bo kanca rostu cenaŭ na haz nia bačna. Tamu zdača suvierenitetu Biełarusi budzie parazaj nia tolki dla Łukašenki, ale i dla Eŭropy, jak toj anšlus, jaki pryvioŭ da Druhoj suśvietnaj vajny.
U sučasnym śviecie nia treba źniščać miljony žyćciaŭ, kab pastavić krainu na kaleni — achviarami robiacca pradpryjemstvy, jakija paralizuje hazavaja sutarha, dy staryja, jakija zamiarzajuć u svaich kvaterach.
Nie spužalisia
U 2006 h. Alaksandar Łukašenka narešcie zhubiŭ manapoliju na palityčnaje liderstva — ludzi daviedalisia, što ŭ rainie jość inšyja palityki.
Alaksandar Milinkievič śćvierdziŭsia jak asoba, ź jakoj daviadziecca ličycca ŭ doŭhaterminovaj perspektyvie — padabajecca heta kamuści ci nie.
Akramia hetaha, pravaliłasia sproba kančatkova zapužać biełarusaŭ. Nie dali čakanaha efektu masavyja pasadki padčas sakavickich pratestaŭ, pakazalnyja pracesy z doŭhimi terminami dy systematyčnyja aryšty ciaham hodu.
Ułady pasprabavali byli spynić ruchavik hramadzkaj aktyŭnaści, ale jon tolki nabraŭ abarotaŭ. Nia skažaš, kab hramadztva było apanavanaje stracham. Kali paśla vybaraŭ-2001 kraina zahłybiłasia ŭ depresiju, to zaraz paŭsiul sustrakaješ ludziej sa značkami — bieł-čyrvona-biełymi kryłcami Ptuški-Svabody.
Palityčnyja viaźni nia tolki nie łamajucca duchoŭna, ale j robiacca ź ciaham času maralnymi aŭtarytetami dla tych, chto na voli. Sieviaryniec viadzie kalonku dla «Našaj Nivy», listy Daškieviča drukujucca na błohach, Statkievič daje kamentary dy interviju. Da ich jeduć ludzi z usioj Biełarusi dy iduć listy z usiaho śvietu. Źniavoleńnie junakoŭ z «Partnerstva», jakija rychtavalisia nazirać za vybarami, vyjaviła cynizm ułady, a haładoŭka Alaksandra Kazulina — moc duchu jaje apanentaŭ.
Hlamur aŭtarytaryzmu
2006 hod pakazaŭ, nakolki nietryvałyja dyktatary, i nakolki tryvałyja systemy. Fidel Kastra źnik, a sacyjalizmu na «Vostravie Svabody», zdajecca, ničoha nie pahražaje. Sadama Chusejna źbirajucca praź miesiac paviesić, ale ŭ Iraku j blizka niama spakoju. Nijazaŭ pamior, a jahony režym staić, niby załataja statuja Turkmenbašy ŭ Ašhabadzie. Vysnova hodu: sapraŭdnyja źmieny adbyvajucca nie ŭ kiroŭnych kresłach, a ŭ ludzkich hałovach.
Dyktatary miž tym mianiajuć amplua. U modzie epatažna-hlamurny aŭtarytaryzm: Uha Čaves robić suśvietnyja turne dy pužaje praletaryjat djabłam-Bušam, a Achmadyniedžad epatuje liberalny Zachad dy pryvodzić u ekstaz fundamentalistaŭ, admaŭlajučy Hałakost dy abiacajučy ścierci Izrail z tvaru Ziamli. Pry hetym Venesueła ŭpłyvaje na enerhietyčnuju stabilnaść u amerykanskim rehijonie tak ža, jak Rasieja ŭ Eŭropie, a Iran, vidać, nieŭzabavie budzie mieć atamnuju zbroju.
Biełaruski režym u 2006 h. taksama vyjaviŭ zdolnaść da evalucyi z elementami idealahičnaj ekvilibrystyki. Sioleta pačaŭ vyrazna afarmlacca revers uschodniaj palityki. Kali raniej aficyjny Miensk vystupaŭ u roli zaściankovaj niaviesty, što prosicca zamuž za bahataha žanicha, to ciapier sam Kreml amal hvałtam prymušaje panienku być ź im razam («Nia zhodzišsia — budzieš hałodnaja dy chałodnaja») dy patrabuje niemały pasah pry tym, što pra aficyjnaje afarmleńnie adnosinaŭ havorka viadziecca kvoleńka. Abjadnaŭčaja rytoryka ŭ dziaržaŭnych medyjach amal źnikła. Apytańni pakazvajuć, što biełarusy nia chočuć hublać niezaležnaść. Dziaržava vyhladaje, dziejničaje adpaviedna. Zmahańnie idzie ŭžo nie za Biełaruś jak takuju, a za toje, jakoj budzie Biełaruś. Uśviedamleńnie hetaha — značny vynik hetaha hodu.
Hnutki supraciŭ
Časopis «Tajm» nazvaŭ asobaj hodu kožnaha čałavieka, jaki karystajecca hlabalnym Siecivam. Na dumku žurnalistaŭ časopisu sioleta paspalityja ludzi ŭziali na siabie kiravańnie hlabalnymi medyjami, raspačali stvareńnie suśvietnaj ličbavaj demakratyi. Jany pracavali zadarma, ale lepiej za prafesijanałaŭ. U 2006 h. Biełaruś i tut apynułasia na samym hrabieńčyku suśvietnaj chvali. Niečakana dla samich siabie my vyjavili zdolnaść udała dy efektyŭna vykarystoŭvać novyja medyi, biez anijakaj padkazki źvierchu. Sakavik rastapiŭ lod u dušach, i na pavierchniu prabiłasia mahutnaja tvorčaja płyń. Adzinaje, što zmahła joj supraćpastavić ułada — hrubaja siła, AMON, jaki chapaje biez razboru ŭdzielnikaŭ fłeš-mobaŭ. Pratesty ž nie źnikajuć, a hnutka adaptujucca, apiaredžvajučy represiŭny aparat na krok, a to i na ŭsie try. Sioleta režym z treskam prajhraŭ zmahańnie za Internet. U virtualnaj prastory našym hałoŭnym voraham zastałosia ŭłasnaje niaŭmieńnie damaŭlacca, niedachop kamunikatyŭnaj kultury. 2006 hod pakazaŭ, na žal, i heta.
Asoba hodu-2006 — nia niejki kankretny dziajač, a Čałaviek Płoščy, to bok svabodny i aktyŭny hramadzianin. Sioleta my zrazumieli, što supolnaja sprava składajecca ź dziejańnia kožnaha. Navat kali mnohija i zhubili vieru ŭ palitykaŭ, uva ŭsich nas źjaviłasia viera ŭ čałavieka, u samich siabie. Heta hałoŭny vynik hetaha hodu.
Kamientary