Паэтка пад псеўданімам «Ганя Фак’ю» выдала паэму, поўную матаў, пра Беларусь, апанаваную «імі»
На 50 старонках «Мужыкоў» знайшлося месца ўсяму — ад х*ёў да патрыятычнага маніфесту, піша Зося Лугавая.
Анатацыя заяўляе, што ў паэме «надзвычайная канцэнтрацыя нянавісці». Напраўдзе то ў «Мужыках» больш размоў пра нянавісць, чым самой нянавісці. Але эпатажу таксама хапае, хоць мат на 50 старонках паэмы — гэта таксама мат сарамлівы, кніжны, зусім не той, якім размаўляюць, скажам, беларускія сілавікі.
Паэма выйшла ў выдавецтве «Лысы чэрап». Яно ўзнікла ўвосень 2024 года з абяцаннем выдаваць «тых, каго дакладна ніхто іншы не выдасць». Кніга Гані Фак’ю добра тое дэманструе. Складана ўявіць тэкст з такім адсоткам нецэнзурнай лексікі ў кагосьці з іншых беларускіх выдавецтваў. Ад якой мусіць скалануцца не толькі беларуская літаратура, але і грамадства. І спачатку ў гэта нават верыш. Але хутка становіцца зразумела: нянавісць тут проста прыкрыццё.
За размовамі пра нянавісць прасвечвае крыўда і нязгода жыць па старых правілах.
Калі гаварыць пра жаночую крыўду на дагэтуль вельмі man's, man's world звычайнымі словамі, то лёгка пачуць у адказ: зноў пачалося гэтае фемінісцкае ныццё. Таму Ганя і выбірае шлях эпатажу і лаянкі.
ненавідзець не прынята
жанчына мусіць любіць
жанчына створана для любві,
ты жа я*аная маці
гэта прыдумалі мужыкі
каб ненавідзець маглі толькі яны
Аўтарка і кніжкі добрыя чытала, і працаваць хоча, а не жыць пад прыкрыццём мужчынскае спіны, і самаразвіццём займацца.
З-за радкоў пра нянавісць прасвечвае думка: я гатовая несці адказнасць за сябе і сваё жыццё, і ўсё, што мне трэба — каб не перашкаджалі. Але — перашкаджаюць.
нягледзячы на маю нянавісць
я нічога не хачу рабіць мужыку
не хачу забіць яго
не хачу яго гвалтаваць
не хачу катаваць
я не хачу яго нават кранаць
я хачу толькі каб ён не я*аў мне мазгі
але гэта занадта складаная просьба
для аць два левай
для аць два гулаг
Чаму Ганя ненавідзіць мужыкоў і чым яны ёй замінаюць? Праз увесь тэкст ідзе рэфрэнам: мужыкі — гэта мянты, гэта гулаг, гэта дзяржава, гэта гвалт.
Гэта тое, што абмяжоўвае, — у вучобе, у працы, у самаразвіцці, у тым, што апранаць і як выглядаць. Гэта засілле адной парадыгмы. Гэта тое, што паўсюль, і тое, што чалавечая большасць дагэтуль адмаўляецца заўважаць. Ці ставіцца да гэтага паблажліва.
на філфаку бля
смешна
пачытайце гэтага мужыка
пачытайце таго мужыка
а вы чыталі гэтага мужыка
а таго мужыка вы чыталі
пачытайце тэда х’юза на*уй
сука
тэда х’юза
бля
каго мне яшчэ пачытаць
можа сталіна
таксама неблагі быў паэт
Толькі не спяшайцеся абурацца абагульненням. Бо на 18-й старонцы паэмы з’яўляюцца бабы, яшчэ горшыя за мужыкоў. Бабы — гэта вахцёркі ў сусветным інтэрнаце мужыкоў. Яны «нікога не пушчаюць за межы мужчынскае прапаганды», і самі мала чым адрозніваюцца ад мужыкоў. Перад маімі вачыма адразу ўзніклі тыя некалькі персанажак, якіх можна пабачыць у навінах.
Для аўтаркі, хутчэй за ўсё, не стаіць знаку тоеснасці паміж «мужыкамі» і «мужчынамі». Але першыя настолькі ёй абрыдлі, што яна не лічыць патрэбным тлумачыць нюансы.
Праблемы, пра якія Ганя Фак’ю гаворыць, добра вядомыя. Гвалт, аб’ектывізацыя, уразлівасць і неабароненасць жанчын, побытавыя і сямейныя абмежаванні жанчын, праца пад мужчынскім кіраўніцтвам.
які на*уй секс без абавязкаў
што ўвогуле можа быць без абавязкаў
дзеці без абавязкаў
аборты без абавязкаў
мужыкі без абавязкаў
сунуў выняў і пайшоў
называецца знайшоў
А вось на тэме замоўчвання праблемаў Ганя затрымліваецца ажно на некалькі старонак. Тут яна прыгадвае тэст Бехдэль, сутнасць якога ў тым, што гендарную няроўнасць у літаратуры і кіно можна вызначыць па наступных прыкметах. Ці ёсць жаночыя персанажы, ці маюць яны імёны, ці размаўляюць яны паміж сабой на тэмы, не звязаныя з мужчынамі.
Ганя абураецца гэтаму тэсту. Бо
«не абмяркоўваць мужыкоў у творы гэта як не абмяркоўваць мянтоў, як не абмяркоўваць нкус у разгар рэпрэсій».
І здзекліва працягвае: цябе, маўляў, згвалтавалі, а ты абмяркоўваеш з прыяцелькай Вірджынію Вулф. Якая яна была таленавітая і няшчасная, і скончыла жыццё самагубствам праз мужыкоў, але іх мы, не-не, абмяркоўваць не будзем.
калі ты абмяркоўваеш праблемы
а не пхаеш іх пальцам пад матрац
ты рухаешся
далей
наперад
у будучыню
а не сядзіш як забітае чмо
са сваёй вірджыніяй вулф
у камуністычным гета
якое для цябе акрэслілі так званыя
феміністкі
Хто такая Ганя Фак’ю? Калі вам цікава згуляць з аўтаркай у гэтую гульню, то раскажу, што знайшла ў тэксце: філфак; гетэрасэксуальнасць; не дакладна, але адчувальна — досвед сямейнага жыцця і мацярынства. А яшчэ — знаходжанне ў цяперашняй Беларусі. Гэта становіцца зразумела з кранальных фрагментаў.
якая карысць што вашы дзеці
размаўляюць на беларускай там
дзе вы ёсць
якая карысць беларусі ад вас там
дзе вы ёсць
Яны ж дадаюць параўнанням мужыкоў з мянтамі большай яснасці.
Мужык як мент, мужык як дзяржава, мужык як гулаг — гэта ўсё вельмі канкрэтны і вельмі рэальны досвед для жанчыны ўнутры Беларусі.
мастачка мусіць заставацца
са сваім народам
літаратарка мусіць заставацца
са сваім народам
са сваімі мужыкамі
Як бачыце, на 50 старонках знайшлося месца ўсяму — ад х*ёў да патрыятычнага маніфесту.
«Мужыкоў» можна чытаць па-рознаму. А можна проста шукаць «пасхалкі», каб здагадацца, хто ж з беларускіх літаратараў гэта напісаў. Але цяжка не згадзіцца са словамі Гані: «навокал столькі мужыкоў цяжкая праца быць чалавекам».
Гэты тэкст — новая (для нашай літаратурнай затокі) форма для прагаворвання ўсяго таго, што даўно баліць, замінае жыць і невядома калі зменіцца.
Ганя Фак’ю. Мужыкі. — Лысы чэрап, 2024.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬ
Каментары
)
ну вось кажуць, што Эра Вадалея, якая толькі пачалася, гэта Эра Жанчын