Сёння марскія лілеі ў выглядзе скамянелых рэшткаў можна сустрэць толькі ў музеях, але тысячы гадоў таму нашыя продкі бачылі ў гэтых старажытных артэфактах выдатны матэрыял для стварэння ўпрыгажэнняў.
Пра ўпрыгажэнні з незвычайнага матэрыялу распавядае тэлеграм-канал «Першабытная археалогія ў кантэксце», які вядзе археолаг Аляксандр Вашанаў з Інстытута гісторыі НАН Беларусі.
Эстэтычныя акамянеласці
Марскія лілеі (Crinoidea) — гэта старажытныя марскія жывёлы, якія жылі на тэрыторыі сучаснай Беларусі яшчэ ў палеазойскую эру, сотні мільёнаў гадоў таму. Марскія лілеі не вымерлі, яны дагэтуль жывуць у марах па ўсім свеце. Іх найбліжэйшыя сваякі — марскія зоркі і марскія вожыкі.
Парэшткі старажытных марскіх лілей дайшлі да нас толькі ў выглядзе акамянеласцей, незвычайны выгляд якіх здаўна рабіў іх прывабнымі для людзей.
На тэрыторыі Беларусі знаходкі акамянеласцей марскіх лілей прымеркаваны да краявых ледавіковых утварэнняў і азёр. Нашы продкі пабачылі ў іх выдатны матэрыял для рамяства.
Выкарыстанне пацерак з марскіх лілей на Беларусі ахоплівае неверагодна доўгі часавы адрэзак — з канца палеаліту да ранняга жалезнага веку. Гэта значыць, што розныя супольнасці на нашых землях працягвалі выкарыстоўваць адзін і той жа матэрыял на працягу дзясяткаў стагоддзяў. Асабліва ўражвае, што ў руках старажытных майстроў аказваліся скамянеласці, якім ужо былі сотні мільёнаў гадоў.
Старажытныя ўпрыгажэнні са старажытнага матэрыялу
Найчасцей археолагі знаходзяць асобныя членікі сцябла з характэрнай скразной адтулінай у цэнтры. Гэтыя пацеркі могуць мець розныя формы: ад простых акруглых да складаных зоркападобных.
Адзін з найбольш значных прыкладаў на Беларусі паходзіць з помніка Кавальцы 4. Тут знойдзены пацеркі з Crinoidea, якія датуюцца бёлінгскім пацяпленнем (інтэстадзіялам) — прыкладна 12 420 гадоў таму. Гэта азначае, што традыцыя выкарыстання такіх упрыгажэнняў вядомая яшчэ з позняга палеаліту.
У апошнія гады археолагі ўсё часцей знаходзяць падобныя артэфакты. Геаграфія знаходак ахоплівае розныя куткі Беларусі: Асавец 2 (Бешанковіцкі раён), Бярэшча 1 (Лепельскі раён), Задзеўскае 1 (Пастаўскі раён), Клішына 3 (Крупскі раён) і нават малое гарадзішча на Менцы эпохі ранняга жалезнага веку.
Аналогіі беларускіх знаходак вядомы з шэрагу помнікаў з тэрыторыі Еўропы, дзе яны былі выяўлены як у культурных напластаваннях, так і ў пахаваннях.
Кожнае такое адкрыццё дадае новыя штрыхі да разумення таго, як старажытныя людзі ўспрымалі прыродныя матэрыялы і выкарыстоўвалі іх у сваім побыце і абрадах.
«Наша Нiва» — бастыён беларушчыны
ПАДТРЫМАЦЬСакрэты пабудовы першага Менска: польскія тэхналогіі і святыя дрэвы для сцен
У беларускай вёсцы на Смаленшчыне знайшлі жудасную шасціпальцую руку, якой каля 7 тысяч гадоў
Ад клінапісу да вітражоў Сен-Дэні. Тэлеграм-каналы беларускіх гісторыкаў, на якія варта падпісацца
У Беларусі знайшлі касцяныя каралі ўзростам 5 тысяч гадоў
Цяпер чытаюць
«Абмяркоўваем пытанне аб вызваленні яшчэ 1300 зняволеных». Трамп расказаў, пра што гаварыў з Лукашэнкам20
Каментары
- колькі?
прадавец (прыгожы, барадаты, у швэдры грубай вязцы - усё, як я люблю) робіць мне маленечкую лекцыю, хто гэта і адкуль. прам на кавалачку пергамента піша, колькі гэтаму аманіту млн год і пытае:
- а вы толькі старых любіце?
пытанне і адказ
я люблю сапраўдных
смерць Озіка
чалавек сышоў дастойна. даў апошні канцэрт і памёр