Ni ryba, ni miasa

Tvoj čytač i krytyk moža žyć na susiedniaj vulicy. U hetym ja mieŭ vypadkovuju nahodu pierakanacca siońnia. Čamu ty hetak niepryvabna našu ahulnuju Maci namalavaŭ, pytaje? Tvar jaje tabie nie padabajecca? I —sakramentalnaje savieckaje pytańnie: a jakoje ty mieŭ prava nazyvać jaje tvar lokajskim? I hetak dalej.

Tak, nas trymali zaŭždy ŭ amal jažovych rukavicach, mieć svajo mierkavańnie, krytykavać pahatoŭ, nijakaha prava my nikoli nia mieli. Ciabie rodnaja savieckaja ŭłada hadavała, vučyła, adukacyju, pracu dała, ščaślivuju mahčymaść žyć u samaj lepšaj krainie śvietu, ledźvie nie naradziła ciabie! I heta amal praŭda: radzilnyja damy byli, jasna, partyjna‑dziaržaŭnyja, a ŭ ich akušery i chirurhi rehularna źbiralisia na partschody i railisia, jak im hetak uziać padvyšannyja abaviazacielstvy, kab palepšyć naradžalnaść, idučy nasustrač 25‑mu źjezdu KPSS, naprykład. U armii nam biaspłatna davali «pracivahazy, aŭtamaty, halife i sapahi» znoŭ‑taki, jak u sałdackaj pieśni.

Radzimu, jasna, nie vybirajuć, ale jana nie zaŭždy moža zadavalniać, tym bolš całkam, ničoha nia zrobiš. Nas vučyli, što naš ahulny sacyjalizm z čałaviečym abliččam — lepiej nie byvaje. Ale ž my bačyli na ŭłasnyja vočy heny łyč, vybačajcie lasnyja dziki. Tak i tut, ideału nie byvaje. Pamiataju, jak saromiełasia našaja Maci‑kraina ŭłasnaj niezaležnaści, jaki mandraž vyklikali ŭ jaje Pahonia i bieł‑čyrvona‑bieły ściah. Chiba niama jaje viny ŭ tym, što chitrunski travień pastaviŭ kryž na movie biełarusaŭ? A jak treciravali sudździ patryjotaŭ za biełaruskuju movu? Dzie jana była, maci‑radzima, jakija ŭ jaje byli vočy? Toje, što za miažoj zaviazvajuć raty pomnikaŭ dziela salidarnaści ź biełarusami, heta vielmi trapna: heta jaje rot. Kryvyja vusny, skryŭlenaja viečna vinavataja ŭśmieška. Bo dzie jaje mova? Voś pierada mnoj hazetny razvarot z teleprahramaj, miljon telekanałaŭ i niejki niedarečny adzin‑adziny radok na biełaruskaj movie — «dzień piśmienstva». Heta sapraŭdnaje miesca biełaruskaj movy ŭ biełaruskaj krainie.

Dyk jakija ŭ jaje vočy? Što, nie pałachlivyja, nia vočy napaŭpryhonnaj? A toje, što jana byvaje zvonku chamskaj, dyk jana heta sa strachu, tamu, što jaje trymajuć niby niebaraku sabaku Paŭłava, padłučyŭšy draty, kab raz‑poraz mahła adčuć patrebnuju sutarhu, apošniuju kanvulsiju chałodnaj vajny, kab haŭknuć na Zachad. Nia viedaju jak skazać, ale časam mnie zdajecca, što jana — apošniaja haremnaja niavolnica ŭ parandžy, nie zvažajučy na eŭrapiejskuju prapisku, vybačajcie, rehistracyju.

A što da padvojnaha čamadanu pad nazvaj Biełaruś, dyk ja napisaŭ moža j nieabaznana. Ale chto viedaje što tam nasamreč schavana? Ty kažaš —«Mužyckaja praŭda»? A ty bačyŭ? A moža — «Razdavim fašysckuju hadzinu»? Ci papiery I‑ha źjezdu RSDRP? A moža ŭvohule viskuloŭskija papiery? Chto viedaje? Va ŭsiakim razie, što jana dvuabličnaja, Maci‑radzima našaja, badaj, nie paspračaješsia, jana jašče dahetul sama nie svaja. A ty, dziadźka, na žal, ni hość, ni haspadar, jak trapna nazvaŭ svaju knihu kaliści biełaruski piśmieńnik…

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0