Міхаіл заблукаў у лесе каля вёскі Белая Царква ў Чашніцкім раёне і натрапіў на дзіўныя спяваючыя дрэвы. Незразумелыя гукі з калонкаў, каляровыя інсталяцыі, каністры на галінках — пра ўсё ўбачанае мужчына запісаў ролік, у якім назваў гэта месца «адным з самых дзіўных, у якіх ён калі-небудзь бываў».
Onliner.by пацікавіўся, хто за ўсім гэтым стаіць. Адказ аказаўся значна цікавейшым і кранальным, чым здагадак жартуноў з каментарыяў пра «алтар для ахвярапрынашэнняў».
Спяваючыя дрэвы — частка мемарыяльнага праекта Sad Orchestra. Яго аўтар — Мацвей Сабураў, арганізатар знакамітага фестывалю Sprava, які ўжо шмат гадоў праводзіцца на гэтай жа лакацыі, у лесе на беразе Чарэйскага возера.
Кожнае з дрэў — своеасаблівы помнік загінуламу музыканту або дзеячу культуры, якія былі звязаны з фестывалем. У Sad Orchestra ужо ёсць дрэвы, прысвечаныя памяці вядомага барабаншчыка Арцёма Залескага, авангарднага гітарыста Леаніда Нарушэвіча і рэжысёра і тэатральнага крытыка Аляксея Стрэльнікава.
— Я ва ўзросце, калі паміраюць сябры і баявыя таварышы. Са многімі, каму таксама ўжо пад пяцьдзесят, жартую, што хутка на пахаванні будзем бачыцца часцей. Для мяне гэта пра прыняцце смерці. У нашай культуры прынята баяцца яе. Я вось, напрыклад, бачу ў смерці нейкі важны рубеж для аналізу жыцця. Ці застанецца пасля цябе нейкае «рэха»?
Мемарыяльныя дрэвы з Sad Orchestra літаральна забяспечваюць гэтае «рэха». Кожнае з іх абсталявана аднаплатным мікракамп’ютарам, дынамікам і датчыкамі руху, сілкаванымі ад сонечнай батарэі. Ідэя ў тым, што, калі чалавек падыходзіць да дрэў, яны пачынаюць граць музыку і «джэміць» паміж сабой.
— Мы літаральна «скармілі» праграме некалькі гадзін музыкі Лёні Нарушэвіча і Арцёма Залескага. Таксама я напісаў трэкі на аснове галасавых паведамленняў Лёшы Стральнікава, адабраных яго жонкай. Дрэвы на аснове гэтых семплаў нібыта імправізуюць, граючы адно з адным, і кожны раз выдаюць унікальную мелодыю. Яны сінхранізаваны паміж сабой і могуць падладжвацца пад адно аднаго. Канешне, не так добра, як жывыя музыканты, але для дрэў — цалкам нядрэнна.
За рэалізацыяй праекта стаяць складаныя тэхнічныя рашэнні, распрацаваныя цэлай камандай інжынераў. За гэты год, прызнаецца Мацвей, ён «напаяўся так, што ўжо няма сіл, і амаль навучыўся самастойна рабіць мікрасхемы».
Выпадковы слухач нават можа паўдзельнічаць у гэтым незвычайным канцэрце: да дрэва імя Арцёма Залескага падключаны спецыяльны барабан, на якім можна паіграць, і яго гукі стануць часткай агульнай фанаграмы.
— У планах таксама навучыць спецыяльную нейрасетку літаральна размаўляць голасам Лёшы. Гэта магчыма — мы ўжо займаемся гэтым пытаннем. Пасля яго засталося больш за 20 гадзін радыёперадач, таму матэрыялу дастаткова. Калі ўсё атрымаецца, яго маленькі сын зможа літаральна прыехаць і пагаварыць з татам.
У перспектыве сад зможа папаўняцца імяннымі дрэвамі іншых заўчасна пайшоўшых беларускіх артыстаў. Напрыклад, блізкія сябры мастака Захара Кудзіна ўжо далі згоду на стварэнне дрэва яго імя.
— Справу, канешне, усё яшчэ стрымліваюць грошы. Стварыць яшчэ адно дрэва, улічваючы заказ усіх камплектуючых, каштуе мінімум 300 даляраў. Папярэднія рабіліся за кошт прыбытку ад фестывалю Sprava. Калі нам будуць дапамагаць, мы з задавальненнем працягнем гэтую справу.
На пытанне «хацелі б вы самі стаць дрэвам у сваім садзе пасля смерці?» Мацвей задумаўся і адказаў:
— Канешне. Думаю, калі гэта здарыцца, мае сябры мяне не пакінуць і нешта прыдумаюць. Калі б я быў «памерашкай» — я б з задавальненнем злётаў у гэтае месца, каб паглядзець, як усё атрымалася.
— І апошняе: ці вернецца фестываль Sprava у наступным годзе?
— Мы зараз якраз шчыльна занятыя гэтым пытаннем. Вельмі спадзяюся, што так, — усе шанцы ёсць.
Каментары