Transfarmacyja biez demakratyzacyi

Adsutnaść pierśpiektyvy ŭnutrypalityčnaha praryvu robić naturalnymi sproby pošukaŭ dyjałohu ź biełaruskimi ŭładami, i biełaruskija demakraty musiać być hatovyja da taho, što hety dyjałoh budzie vieścisia na prahmatyčnych i nie zaŭždy pryncypovych padstavach. Pišuć u svaim analizie Dzianis Mieljancoŭ, Vital Silicki.

Łohika transfarmacyi łukašenkaŭskaj ułady

Parłamienckija vybary 2008 h. prachodzili ŭ pavarotny čas dla biełaruskaha režymu. Sioletnija padziei, a mienavita suśvietny finansavy kryzis i rasijska-hruzinskaja vajna, abvastryli nieabchodnaść transfarmacyi łukašenkaŭskaj sistemy dla jaje ž samavyžyvańnia. Z adnaho boku, vajna na Kaŭkazie pakazała, što hałoŭny źniešniepalityčny sajuźnik i donar staroj łukašenkaŭskaj sistemy ciapier hatovy da siłavych interviencyj z metaj źmieny ŭłady ŭnutry krainy. Ź inšaha, padziei ŭ suśvietnaj ekanomicy mohuć pryvieści da taho, što ŭ chutkim časie raźličvać na Rasiju jak adzinaha vyratavalnika biełaruskaj madeli budzie ŭžo ciažka.

Treba, adnak, ahavarycca, što lubyja pieramieny, na jakija idzie aficyjny Minsk, ažyćciaŭlajucca z adnoj metaj — maksimalna paźbiehnuć nieabchodnaści palityčnych źmienaŭ, heta značyć, damahčysia praryvu ź mižnarodnaj izalacyi biez surjoznych palityčnych pasłableńniaŭ.

Hetaja zadača była raźviazanaja šlacham prafiesijna zładžanaj pijar-kampanii, ciaham jakoj biełaruskija ŭłady previentyŭna pajšli na paciapleńnie palityčnaha klimata (naprykład, vyzvaleńnie palityčnych viaźniaŭ) i stvaryli ŭ zachodnich hulcoŭ uražańnie, što i parłamienckija vybary mohuć być praviedzienyja pry peŭnym zabieśpiačeńni demakratyčnych standartaŭ. Atrymaŭšy ŭ jakaści avansu abiacańnie źniać sankcyi, biełaruskija ŭłady praviali vybary pavodle zvyčajnaha dla siabie scenara. Zapoźnienaja krytyka vybaraŭ była pradstaŭlenaja aficyjnaj prapahandaj jak śviedčańnie padvojnych standartaŭ.

Pakolki ES i ZŠA zahadzia pakazali, što dyjałoh im važny bolš, čym aficyjnamu Minsku, na vyznačeńnie staŭleńnia da vybaraŭ paŭpłyvała i šantažavańnie «spynieńniem dyjałohu», što mahło rasšyfroŭvacca i jak viartańnie da palityčnych represijaŭ.

Adsutnaść pierśpiektyvy ŭnutrypalityčnaha praryvu robić naturalnymi sproby pošukaŭ dyjałohu ź biełaruskimi ŭładami, i biełaruskija demakraty musiać być hatovyja da taho, što hety dyjałoh budzie vieścisia na prahmatyčnych i nie zaŭždy pryncypovych padstavach. Biełaruskaja apazicyja, jakaja pieraŭtvaryłasia ŭ pieravažna źniešniepalityčnaha hulca, mahła b paŭpłyvać na chod i paradak dnia dyjałohu pamiž aficyjnym Minskam i ES, ale nie zdoleła zrabić hetaha praz adsutnaść unutranaha adzinstva i źniešniepalityčnaj stratehii.

U vyniku vybaraŭ i źniešniepalityčnaha dyjałohu adbyłosia peŭnaje paciapleńnie palityčnaha klimatu. Adnak hetym palityčnyja zdabytki kampanii i vyčerpvajucca. Pakolki praciah dyjałohu ź biełaruskimi ŭładami padajecca niepaźbiežnym, hałoŭnaj jaho metaj musić stać zamacavańnie tych pazityŭnych zruchaŭ, jakija dasiahnutyja za apošni čas. Dziela hetaha nieabchodnaja kantralavanaść dyjałohu, zarukaj jakoj musić stać pastupovaje viartańnie da pakrokavaj stratehii i vystaŭleńnie žorstkaj abumoŭlenaści nastupnych dziejańniaŭ pry kantaktach ź biełaruskimi ŭładami. Kožny krok aficyjnaha Minska i krok u adkaz z boku Zachadu pavinien mieć dakładna vyznačanyja i prapisanyja krytery acenki.

Čamu Zachad pajšoŭ na zbližeńnie ź biełaruskim režymam?

Złučanyja Štaty i Jeŭrapiejski Sajuz mieli nieadnolkavyja matyvy, jakija prymusili ich pierajści da palityki narmalizacyi stasunkaŭ z aficyjnym Minskam.

Adnoj z hałoŭnych pryčynaŭ taho, što ES pajšoŭ nasustrač biełaruskim uładam, stała niaŭdača usich papiarednich vonkavych stratehijaŭ demakratyzacyi Biełarusi. Badaj, za dvanaccać hadoŭ ES pasprabavaŭ usie mahčymyja padychody, jakija, praŭda, nie charaktaryzavalisia paśladoŭnaściu i efiektyŭnaściu.

Apošniaja sproba Jeŭrasajuza sfarmulavać stratehiju ŭ adnosinach Biełarusi mieła svaim vynikam publikacyju «niedakumienta» «Što Jeŭrapiejski Sajuz moža dać Biełarusi», dzie pieraličvalisia 12 patrabavańniaŭ da ŭładaŭ Biełarusi, paśla vykanańnia jakich moh adnavicca paŭnavartasny dyjałoh Minska z Brusielem. Krytyčnaj pamyłkaj ES było nie stolki vystaŭleńnie absalutna nieprymalnaha dla biełaruskich uładaŭ patrabavańnia refarmavać palityčnuju sistemu, a prapanova duža raspłyvistych i niekankretnych vyhadaŭ, jakija b mieli miesca paśla vykanańnia vystaŭlenych patrabavańniaŭ. Adsutnaść dakładna prapisanaj abumoŭlenaści i pakrokavaha modusu vykanańnia 12 punktaŭ stalisia pryčynaj taho, što hetaja stratehija taksama akazałasia nievykanalnaj. Heta stała vidavočna ŭžo adrazu paśla jaje abnarodavańnia, kali aficyjny Minsk niedvuchsensoŭna daŭ zrazumieć Jeŭropie, što jon nie źbirajecca vykonvać 12 punktaŭ ES.

Padziei 2007 h. i pieršaj pałovy 2008 h. pakazali, što ŭ biełaruska-rasijskich adnosinach praciahvali nazapašvacca kryzisnyja źjavy, jakija padšturchoŭvali biełaruskija ŭłady palepšyć dačynieńni ź Jeŭrapiejskim Sajuzam. Akurat u hety pieryjad prezident Łukašenka sankcyjanuje adkryćcio pradstaŭnictva Jeŭrapiejskaj Kamisii ŭ Minsku. Razam z tym, biełaruskija ŭłady dajuć zrazumieć jeŭrapiejcam, što jany chočuć palityčnaha zbližeńnia ź ES, ale nie źbirajucca iści na radykalny pierahlad unutranaj palityki i nie buduć vykonvać nijakich ultymatumaŭ.

Akcyja vyhnańnia amierykanskich dypłamataŭ sioleta ŭviesnu była šmat u čym pakazalnaja. Aprača ŭsiaho inšaha jana mieła prademanstravać Brusielu kontrpraduktyŭnaść palityki sankcyjaŭ i niedapuščalnaść umiašańnia zamiežnych pradstaŭnictvaŭ va ŭnutrybiełaruskija spravy. Palityčnyja elity ES pračytali hety sihnał adekvatna i byli vymušanyja admovicca ad vystaŭleńnia papiarednich umovaŭ dla pačatku dyjałohu ź biełaruskim režymam.

Jašče adnoj pryčynaj, jakaja padšturchnuła ES da pačatku dyjałohu ź biełaruskim režymam, stała nieefiektyŭnaść vykarystańnia biełaruskaj apazicyi ŭ jakaści pasiarednika pamiž Jeŭrasajuzam i biełaruskim hramadstvam. Za hady aŭtarytaryzmu biełaruskaja apazicyja pieratvaryłasia ŭ źniešniaha aktara, mocna straciła papularnaść siarod biełaruskich hramadzian i akazałasia niazdatnaj mabilizavać biełarusaŭ na masavyja akcyi pratestu, nieabchodnyja dla «kalarovaj revalucyi». Tamu Zachad pačaŭ stavić pad sumnieńnie vykarystańnie apazicyjnych partyjaŭ jak efiektyŭnaha instrumienta demakratyzacyi krainy. Pačaŭsia pošuk inšych kanałaŭ uździejańnia na ŭnutrybiełaruskuju situacyju, razam z palityčnymi kantaktami na vysokim i vyšejšym uzroŭni.

Akramia taho, biźnies-koły asobnych jeŭrapiejskich dziaržavaŭ prajaŭlali intares da ŭdziełu ŭ pryvatyzacyi biełaruskich pramysłovych pradpryjemstvaŭ i da inviestavańnia ŭ biełaruskuju ekanomiku. Asabliva hety intares pačaŭ vyjaŭlacca paśla admieny instytutu «załatoj akcyi» i spraščeńnia padatkaabkładańnia.

Takija zaležnyja ad biełaruskaha tranzitu krainy, jak Łatvija i Litva, užo dastatkova daŭno sprabujuć naładzić palityčny dyjałoh ź biełaruskim uradam, nie čakajučy dazvołu z Brusiela. U litoŭskim Sojmie ŭžo šmat hadoŭ isnuje kamitet suviaziaŭ ź Biełaruśsiu (jaho ŭznačalvaje etničny biełarus Vacłaŭ Stankievič), jaki vystupaje za pašyreńnie stasunkaŭ z aficyjnym Minskam. Litva razam z Polščaj nie raz zajaŭlali pra svoj namier być «advakatam Biełarusi» ŭ instytutach ES. Ruchavik jeŭrapiejskaj intehracyi, Niamieččyna, taksama zacikaŭlenaja ŭ inviestavańni ŭ Biełaruś, pra što, u pryvatnaści, niedvuchsensoŭna zajaviŭ ambasadar d-r Hiebchardt Vajs.

Akramia pieraličanych pryčynaŭ, u jeŭrapiejskich uładnych kalidorach isnuje i stomlenaść ad «biełaruskaha pytańnia», jakoha Jeŭrapiejski Sajuz nie moža vyrašyć užo za bolš jak dziesiać hadoŭ. «Biełaruskaje pytańnie» maje dla Jeŭrasajuza značnuju psichałahičnuju nahruzku, bo dekłarujučy siabie hłabalnym aktaram, jaki prasoŭvaje demakratyju i stabilnaść u bližejšym zamiežžy, jon nie zdoleŭ jaho raźviazać, za što nieadnojčy jaho krytykavali Złučanyja Štaty.

Pakolki vyprabavańnia Biełaruśsiu źniešniaja palityka ES nie prajšła, pastanavili pazbavicca ad «biełaruskaha pytańnia» šlacham pryznańnia režymu i ŭstalavańnia kantaktaŭ na vyšejšym uzroŭni. Hetaje rašeńnie, naturalna, davoli ryzykoŭnaje, bo aznačaje adnabakovuju sastupku z boku Jeŭrapiejskaha Sajuza i nie harantuje transfarmacyi palityčnaj sistemy ŭ Biełarusi.

Apošnim šturškom, jaki zapuściŭ miechanizm pryznańnia biełaruskaha režymu Jeŭrapiejskim Sajuzam, staŭ kanflikt u Hruzii.

Palityka ZŠA ŭ dačynieńni Biełarusi zaznała jašče bolš radykalny pavarot, čym palityka Jeŭrapiejskaha Sajuza. Novy kurs administracyi Dž. Buša ŭ stasunkach z aficyjnym Minskam možna nazvać siensacyjnym i biesprecedentnym u historyi biełaruska-amierykanskich adnosinaŭ apošniaha dziesiacihodździa.

Apošnija zajavy časovaha pavieranaha ŭ spravach ZŠA ŭ Biełarusi Džonatana Mura śviedčać chutčej pra žadańnie pierakupić Biełaruś u Rasii, čym pra imknieńnie źmianić palityčny režym u krainie. Vyhladaje, što vyzvaleńnie palityčnych viaźniaŭ jość dla ZŠA ŭsiaho tolki farmalnaj padstavaj dla narmalizacyi stasunkaŭ ź Minskam, pry tym, što isnuje razumieńnie ryzykoŭnaści takoha kroku pry adsutnaści jurydyčnych abaviazańniaŭ ź biełaruskaha boku.

Biełaruskaja apazicyja, jakuju dahetul ZŠA paśladoŭna padtrymlivali, stałasia zakładnicaj novaj amierykanskaj palityki strymlivańnia Rasii. Jaje nie tolki vymusili ŭdzielničać u niespraviadlivych parłamienckich vybarach dla atrymańnia dadatkovaj padstavy dla pryznańnia novaha parłamientu, ale joj navat nie paviedamili pra sutnaść pieramovaŭ pamiž Zachadam i biełaruskim režymam, nie kažučy ŭžo pra pierśpiektyvu ŭdziełu ŭ pieramovach jak pasiarednika. Hetkuju palityku adychodziačaj amierykanskaj administracyi varta pryznać niedalnabačnaj, bo jana ciapier svaimi dziejańniami farmuje bolš prablem, čym vyrašaje. U pryvatnaści, takaja palityka viadzie da rostu niedavieru da zachodnich partnioraŭ u vačach lideraŭ apazicyi.

Unutrypalityčny kantekst

Pieryjad «paciapleńnia» ŭ biełaruska-jeŭrapiejskich adnosinach prachodzić u kantekście evalucyi biełaruskaj sistemy pad znakam «transfarmacyi biez demakratyzacyi». Ekanamičnyja reformy i źniešniepalityčnaje paciapleńnie ažyćciaŭlajucca akurat dla taho, kab nie vypuskać apazicyju z reziervacyi, u jakuju jana trapiła ŭ apošnija hady.

Va ŭnutrypalityčnym žyćci praciahvajecca dysidencki pieryjad, jaki pa vynikach vybaraŭ (pry novym całkam sterylizavanym parłamiencie) maje pierśpiektyvu zaciahnucca na niavyznačany čas. Pytańnie pra daskanałaść palityčnaj stratehii i taktyki važnaje, kali hutarka idzie pra doŭhaterminovuju pierśpiektyvu palityčnaj pieramohi. Va ŭmovach zakrytaści kanałaŭ kamunikacyi z hramadstvam, ahulnaj hramadskaj apatyi i peŭnaj rucinizacyi bieznadziejnaści (stanie hramadstva, kali sama palityčnaja dziejnaść ličycca čymści iracyjanalnym), apazicyjny asiarodak skaraciŭsia da niekalkich tysiačaŭ vieteranaŭ dysidenckaha ruchu. Navat čakańni palityčnaha praryvu ad hetaha asiarodku bolš padobnyja da letucieńniaŭ. Da taho ž, sama palityčnaja situacyja prahramuje apazicyju na baraćbu za tyja mety, jakija nie znachodziać padtrymki ŭ «racyjanalnaha» vybarščyka, zakłapočanaha najpierš ułasnym dabrabytam.

Usie sproby «vynajści» novuju apazicyju, jakaja b zamianiła «zajezdžanaje» apazicyjnaje kiraŭnictva apošnich hadoŭ, zakončylisia niaŭdačaj.

Zatoje ADS zdoleli vyłučyć adziny śpis kandydataŭ i vyznačycca ź pieradvybarnym pasłańniem, jakoje, adnak, tak i nie było raźvita ŭ źmiastoŭnuju pieradvybarnuju prahramu. Apazicyja tak i nie vyznačyłasia, dziela čaho byli hetyja vybary. Nie było adzinaha miesidža, jaki b rezanavaŭ na ŭsiu krainu, ci vyznačanaha šerahu prablemaŭ, pra jakija havaryli b usie kandydaty. Navat samyja pierśpiektyŭnyja apazicyjnyja kandydaty, jakimi byli rehijanalnyja aktyvisty, viali kampaniju, abapirajučysia pieravažna na miascovyja prablemy.

Ažyćciaŭleńnie lubych palityčnych apazicyjnych stratehij (akramia, badaj, miascovych hramadskich) va ŭmovach zabłakavanaj palityčnaj i hramadskaj prastory i sacyjalnaj pasiŭnaści jość chutčej letucieńnictvam, mahčyma, adzinym šancam dasiahnuć adčuvalnaha palityčnaha vyniku na hetych vybarach dla apazicyi było b akurat maderavańnie dyjałohu Zachadu i aficyjnaha Minska praz vypracoŭku jaho paradku dnia.

Nabor z troch-čatyroch varunkaŭ moh by mieć na ŭvazie vyklučeńnie z vybarčaha prava najbolš adyjoznych praktyk (daterminovaje hałasavańnie i h. d.) i admienu antyrevalucyjnych artykułaŭ u Kryminalnym kodeksie. Płataj za takija źmieny musiŭ być častkovy vychad režymu Łukašenki ź mižnarodnaj izalacyi i, kažučy movaj apazicyjnych partyj, jaho lehitymizacyja. Niama nijakaj harantyi, što akurat takaja stratehija pryviała b da lepšaha vyniku. Adnak u apazicyi i Zachadu byŭ by adziny paradak dnia, jaki vyvieŭ by «dyjałoh» asobych zachodnich aktaraŭ z režymu sakretnych sieparatnych pieramovaŭ i vyklučyŭ by advolnuju traktoŭku «prahresu», dasiahnutaha za čas vybaraŭ.

Napiaredadni parłamienckich vybaraŭ taksama naziralisia:

— abvastreńnie supiarečnaściaŭ pamiž «partyjnaj» i «vuličnaj» apazicyjaj, na jakuju nakłałasia pakryŭdžanaść asobnych palityčnych strukturaŭ;

— kanflikt pakaleńniaŭ i narastańnie supiarečnaściaŭ pamiž «minskaj» i «rehijanalnaj» apazicyjaj, jakija vyrazna vyjavilisia pry sprobie abviaščeńnia bajkotu kiraŭnictvam BNF. U strukturnym płanie palityčnaja apazicyja siońnia — heta niekalki hrupovak u Minsku, jakija pradstaŭlajuć kiraŭnictva palityčnych partyj, i niekalki dziesiatkaŭ rehijanalnych asiarodkaŭ, jakija pieravažna hurtujucca vakoł mocnych rehijanalnych lideraŭ;

— peŭnaja supiarečnaść pamiž apazicyjaj i jaje źniešnimi simpatykami, što pryviała da taho, što niekatoryja zachodnija dypłamaty stali publična vykazvacca pra pytańni apazicyjnaj stratehii i taktyki.

Abvieščanyja ŭładami vyniki nie mohuć być kryteram dla vyznačeńnia siły ci słabaści tych ci inšych palitykaŭ. Naadvarot, vybary zaśviedčyli davoli vysoki ŭzrovień padtrymki niekatorych ź ich. Ź inšaha boku, adsutnaść vyniku ŭ vybarach dadaje matyvacyi palityčnym lideram nie ŭdzielničać u kaalicyjnych pracesach, a sprabavać znajści ščaścia paasobku. Bieź pieraasensavańnia sutnaści apazicyjnaj dziejnaści ŭ dysidencki pieryjad apazicyja moža padyści da 2011 h. u stanie samaha hłybokaha arhanizacyjnaha i maralnaha kryzisu za ŭsiu svaju historyju. Vidavočna, što hety kryzis ciapier padšturchoŭvajecca radykalnymi siłami dziela «źmieny ŭłady» ŭ apazicyjnym łahiery.

Čamu acenka była takaja, jakaja była?

Pa-pieršaje, palapšeńnie stasunkaŭ ź Biełaruśsiu było ŭžo vyznačanym kursam, jaki moh źmianicca tolki ŭ vypadku ekstraardynarnych pavodzinaŭ biełaruskich uładaŭ. Pakolki nijakich niespadziavanak z boku aficyjnaha Minska nie było, to i dalejšaja narmalizacyja praciahvałasia adpaviedna sa svajoj unutranaj łohikaj.

Pa-druhoje, adsutničaŭ i adsutničaje ahulny paradak dnia dla dyjałohu — było zrazumieła, što całkam svabodnych i spraviadlivych vybaraŭ damahčysia za adzin raz niemahčyma, nieabchodna było vyznačyć krytery prahresu, jakimi možna było abumović narmalizacyju.

Pa-treciaje, pytańnie pracesu zamianili pytańniem nibyta harantavanaha pradstaŭnictva niekalkich pradstaŭnikoŭ apazicyi ŭ pałacie pradstaŭnikoŭ. Takija varunki źnivielavali maralny aśpiekt pieramoŭ, bo zrabili ich pradmiet abjektam rynkavaj ździełki.

Pa-čaćviortaje, adsutničaje ahulnaja kultura dyjałohu. Dla Zachadu dyjałoh —srodak dasiahnieńnia kampramisu i vyznačeńnia prastory supolnych kaštoŭnaściaŭ. Dla biełaruskich uładaŭ dyjałoh — heta, pa-pieršaje, nahoda dla demanstracyi słabaści apanienta, pa-druhoje, sposab uciahnuć jaho va ŭłasnuju pijar-kampaniju. Zachodnija naziralniki nastolki byli ŭściešanyja sihnałami palityčnaj adlihi (jakija nie mieli amal nijakaha dačynieńnia da vybaraŭ), što pryniali ich za prykmietu prahresu ŭ inšych halinach, uklučajučy vybarčuju.

Łukašenka nie marnavaŭ času, kab zrabić uražańnie, što hetkaja pazityŭnaja dynamika moža być zamacavana akurat praz dyjałoh i palityčnyja sastupki. Na praciahu tydnia paśla vybaraŭ byli ahučanyja takija rašeńni, jak padatkovaja reforma, ambitnaja pryvatyzacyjnaja prahrama pry pašyreńni ŭdziełu zamiežnaha kapitału ŭ pryvatyzacyi i dazvoł na kuplu ziamli zamiežnikami. Navat bolš siensacyjnym i, mahčyma, u doŭhaterminovaj pierśpiektyvie važnym było rašeńnie pra adstaŭku kiraŭnika bryhady SOBR Dźmitryja Paŭličenki. Jaho źniaćcio, razam z adstaŭkaj Šejmana, moža być prymietaj kampramisnaha raźviazańnia prablemy samaha prablematyčnaha z 12 patrabavańniaŭ ES, što ŭmahčymić užo zusim inšyja scenary evalucyjnaj transfarmacyi biełaruskaj sistemy. Pakul što biełaruskija ŭłady nie marnujuć času, kab pierakanać Zachad, što «pieramieny praz anhažavańnie» ŭ Biełarusi mahčymyja — chaj i nie ŭ palityčnaj śfiery.

Vysnovy

Aceńvajučy praces paciapleńnia ŭ stasunkach Biełarusi i Zachadu, varta padkreślić jaho niekalki asablivaściaŭ, jakija mohuć paŭpłyvać na vyniki pieramovaŭ i ŭnutrypalityčnuju situacyju ŭ Biełarusi.

Pa-pieršaje, Režym razhladaje pavodziny ES jak słabaść i, vierahodna, budzie patrabavać dalejšych sastupak i šantažavać razryvam dyjałohu i bolš ščylnaj intehracyjaj z RF. Pahrozy z boku Jeŭrasajuza aficyjny Minsk nie budzie ŭsprymać usurjoz, bo ES užo prademanstravaŭ niazdatnaść adstojvać svaje pazicyi i damahacca vykanańnia patrabavańniaŭ.

Pa-druhoje, da siońniašniaha dnia nie isnuje «darožnaj karty» dyjałohu pamiž Biełaruśsiu i Zachadam; zachodnija demakratyii nie vystavili kryteraŭ i ŭmovaŭ, jakija b harantavali vykanańnie abiacańniaŭ i dazvalali b aceńvać paśpiachovaść ci niepaśpiachovaść dyjałohu. Paturajučy biełaruskamu režymu, Zachad idzie na vielizarnuju ryzyku, bo siońnia niemahčyma ŭpeŭniena śćviardžać, što novy biełaruski parłamient nie pryznaje Paŭdniovuju Asieciju i Abchaziju, i što nie źjaviacca novyja palityčnyja viaźni ci nie viernucca za kraty staryja.

Pa-treciaje, pieramovy pamiž Zachadam i Biełaruśsiu zastajucca nieprazrystymi dla šyrokaj hramadskaści. Kali ŭ vyniku hetaha režymu ŭdasca kinuć cień na reputacyju apazicyi, Zachad stracić apošnija ryčahi ŭpłyvu na ŭnutrybiełaruskuju situacyju.

Jakim čynam ZŠA i ES mohuć stabilizavać situacyju i zbałansavać dyjałoh? Na našu dumku, hałoŭnym faktaram kantralavanaści dyjałohu źjaŭlajecca pastupovaje viartańnie da pakrokavaj stratehii i vystaŭleńnie žorstkaj abumoŭlenaści nastupnych dziejańniaŭ u miežach dyjałohu ź biełaruskim uradam. Treba pieraadoleć siońniašniuju situacyju, kali Zachad idzie na adnabakovaje pryznańnie biełaruskaha režymu i zdymaje sankcyi ŭsiaho tolki ŭ abmien na palityčnyja zajavy i žesty, nie padmacavanyja instytucyjnymi i zakanadaŭčymi zachadami.

Pieršym etapam u vyroŭnivańni dyjałohu pavinna stać raspracoŭka «darožnaj mapy», paradku dnia pieramoŭnaha pracesu z vyznačeńniem kryteraŭ paśpiachovaści, dziejańniaŭ abodvuch bakoŭ i adkaznaści za nievykanańnie abaviazańniaŭ.

Važnym faktaram pieramoŭnaha pracesu, jaki paklikany zabiaśpiečyć davier raznastajnych aktaraŭ unutry Biełarusi da jeŭrapiejskich i amierykanskich partnioraŭ, źjaŭlajecca prazrystaść dyjałohu. Da jaho nieabchodna dałučyć urady susiednich ź Biełaruśsiu krain, biełaruskija palityčnyja partyi i analityčnyja centry, a taksama najbujniejšyja niezaležnyja srodki masavaj infarmacyi.

* * *

Dzianis Mieljancoŭ — palitolah, analityk Biełaruskaha instytutu stratehičnych daśledavańniaŭ.

Vital Silicki — palitolah, dyrektar Biełaruskaha instytutu stratehičnych daśledavańniaŭ. Stały aŭtar «ARCHE».

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0