«Baranavicki» ci «baranaŭski»? «Hudzievicki» ci «hudzieŭski»? Movaznaviec Jury Paciupa prapanuje viarnuć tradycyjnyja formy prymietnikaŭ
Niekali, hadoŭ dvaccać tamu, lehiendarny Aleś Biełakoz, pravodziačy ekskursii ŭ stvoranym im muziei, zaŭždy ŭdakładniaŭ: «Škoła «hudzieŭskaja», a nie «hudzievickaja», muziej «hudzieŭski»…» A kaleha pa ŭniviersitecie, Ała Pietruškievič, słuchajučy jaho, pomniu, zaŭvažyła: «A moj śviokar taksama kazaŭ «pajechaŭ baranaŭski aŭtobus», a nie «baranavicki».
Takaja źjava ŭ movaznaŭstvie viadomaja jak adsiačeńnie finali pry ŭtvareńni prymietnikaŭ.
Nieŭzabavie ja pačaŭ uspaminać, a jak ža ŭ nas havaryli? Dziedavych adnaviaskoŭcaŭ nazyvali anałahična — «damejskija», a nie «damejkaŭskija» — u nas taksama adsiakałasia final… Ale nie ŭsio tak prosta. Žyła ŭ vioscy Myto dziedava siastra stryječnaja, dyk usie jaje nazyvali «Jania mytlanskaja», była škoła ŭ Zapolli, kudy mama chadziła, dyk nazyvali škołu «zapalanskaja».
A voś adna maja ziamlačka, prodki jakoj ź vioski Rapejki, uziała sabie psieŭdanim «Zapolskaja» i tym samym krychu schibiła suprać miascovaj tradycyi… Zrešty, dla psieŭdanima mo tak i lepš.
Daŭno ŭ mianie źjaviłasia mara paźbirać miascovyja prymietniki, utvoranyja ad taponimaŭ. Hety skarb zastaŭsia amal niezaŭvažanym. My damahajemsia ŭłasnych najmieńniaŭ pasieliščaŭ, a pra prymietniki i zabylisia…
Dla pačatku, tyja prymietniki, jakija pomniu z malenstva:
Damejki — damejski Usie damejskija paprychodzili.
Myto — mytlánski Jania mytlanskaja pryjechała.
Chrulí — chrulánski Chrulanskija chaty vidać.
Jáncavičy — jáncaŭski Až na jancaŭskija koloni pašoŭ.
Jaŭsiévičy — jaŭsiévicki Jaŭsievicki ałtobus pajechaŭ.
Krúpava — krúpaŭski Ja pierš chadziŭ u krupaŭskuju škołu.
Dajnavá — dajnaŭskí I dajnaŭskija tam robiać.
Kazíčy — kazičánski Kazičanskija baby pasiadali ŭ ałtobus.
Zapolle [zapola] — zapalánski U zapalanskim majontku škołu zrabili.
Malhí — malhoŭski Hety malhoŭski chacieŭ chatu kupić.
Miniojty (tak u nas vymaŭlałasia) — miniojtaŭski Miniojtaŭski ksiondz chryściŭ.
Baroŭka — baroŭski U baroŭskim sadzie spatkaŭ jaho.
Dzitvá — dzićviánski U nas Dzićvianski sielsaviet.
Rapejki — rapejski Rapejskim bližej da Zapola.
Biélskija —?
Sukúrčy (byŭ majontak, ciapier razburany) —?
Bajárščyna (byŭ majontak, ciapier razburany) — bajárski Heta bajarskaha pana vulji.
Pakul što tak. Kali jašče niešta ŭspomniu — dapišu. A jak u vas havaryli? Budu vielmi ŭdziačny, kali padzieliciesia. Tolki biarycie nie sa słoŭnikaŭ, a z taho, što ad miascovych ludziej, ad dziadoŭ i pradziedaŭ pačuli. I, kali łaska, pastarajciesia ŭspomnić kantekst, u jakim užyvałasia słova, zapišycie jaho ŭ skazie z zachavańniem vašaha vymaŭleńnia.
Kamientary