«Ціханоўскі сваёй жывёльнай харызмай можа зацямніць шмат каго з лідараў». Шрайбман пра вяртанне Ціханоўскага
Якая палітычная будучыня Сяргея Ціханоўскага і што чакае адносіны Беларусі і ЗША пасля візіту спецпасланніка Трампа ў Мінск? Аналітык Берлінскага цэнтра Карнэгі Арцём Шрайбман выказаў сваё бачанне.
Што чакаць ад Ціханоўскага
Разважаючы аб матывах вызвалення Сяргея Ціханоўскага, Арцём Шрайбман казаў пра «езуіцкі разлік» Лукашэнкі і яго атачэння на тое, што гэта можа прывесці да разладу ў шэрагах беларускіх дэмакратычных сіл.
«Аб тым, што ён існуе, гаварыў нават Сяргей Ціханоўскі на сваёй прэс-канферэнцыі. Гэта не было, шчыра кажучы, вышэйшай матэматыкай дагадацца да такога хода», — заўважае Шрайбман у інтэрв'ю ютуб-каналу Carnegie Politika.
Па словах Шрайбмана, выбар менавіта Ціханоўскага мог быць абумоўлены тым, што «хацелі паспрабаваць кінуць такога вожыка — глядзіце, што вы будзеце з гэтым рабіць?».
На погляд аналітыка, Сяргей Ціханоўскі адрозніваецца ад усіх астатніх палітычных лідараў 2020 года і блогераў:
«Гэта чалавек вельмі такой сырой, народнай, можна сказаць папулісцкай, але найперш такой нічым не адфільтраванай палітычнай энергіі. Ён сапраўды вельмі зараджаны на барацьбу чалавек».
Шрайбман дапускае, што Сяргея маглі змяніць гады турмы, магчыма, палітычная дзейнасць на эміграцыі гэта неяк зменіць. Аднак яго паводзіны ў 2020 годзе сведчаць аб тым, што
«гэта чалавек, якога можна спыніць, толькі пасадзіўшы, забіўшы, неяк фізічна спыніўшы яго палітычную дзейнасць. Чалавек з вельмі вялікім перакананнем у сваёй слушнасці, з такім зразумелым палітычным эга. Адназначна палітычны лідар такога, прычым дастаткова аўтарытарнага тыпу».
Аналітык дадае, што многія ў 2020 годзе бачылі ў Ціханоўскім «нейкі дэмакратычны аналаг маладога Лукашэнкі, які ідзе проста ў сацыяльную глыбінку, да людзей, якія раней галасавалі за Лукашэнку, і такімі даволі жорсткімі, вострымі лозунгамі прыкоўвае іх да сябе».
Цяпер, разважае Шрайбман, Ціханоўскі можа «як мінімум, зацямніць шмат каго з лідараў».
Але ці будзе ён з імі сварыцца? Адказу на гэта пытанне Шрайбман не дае.
Эксперт упэўнены, што канфлікту ўсе будуць імкнуцца пазбегнуць, бо ён нікому ў дэмакратычным асяроддзі не выгадны.
Асноўныя рызыкі, на погляд Шрайбмана, заключаюцца «хутчэй не ў тым, што людзі сварацца паміж сабой, а ў тым, што Сяргей прывык да крыху іншага палітычнага поля ў 2020 годзе, калі было магчыма нешта рабіць, было магчыма мець зносіны з людзьмі, было актыўнае грамадства, якое не было запалоханае».
Цяпер грамадства іншае, а палітыкі і блогеры ў эміграцыі адрэзаны ад паездак па рэгіёнах.
Але Шрайбман мяркуе, што Ціханоўскі здольны навучыцца, бо да 2020-га ў Ціханоўскага быў медыйны бізнэс у некалькіх краінах.
Што зменіць візіт Келага?
Аналізуючы наступствы візіты спецпрадстаўніка прэзідэнта ЗША Кіта Келага ў Мінск, Шрайбман звяртае ўвагу на словы прадстаўніка Беларусі ў ААН Валянціна Рыбакова, які, мяркуючы па ўсім, арганізаваў гэты візіт, аб спадзяваннях на поўную нармалізацыю адносін з ЗША.
Першае, што можа адбыцца, на погляд аналітыка, гэта аднаўленне працы амерыканскага пасольства, якое эвакуіравалася з Беларусі ў пачатку поўнамаштабнай вайны Расіі супраць Украіны.
Аналітык таксама дапускае, што ў далейшым могуць яшчэ адбыцца візіты высокапастаўленых амерыканскіх чыноўнікаў у Мінск, у тым ліку дзяржсакратара ЗША Марка Рубіа. Аднак не ў бліжэйшы час.
«Ці ёсць нагода проста цяпер у Рубіа прыязджаць? Для мяне гэта не відавочна. Здаецца, што гэта калі і адбудзецца, то толькі ў кантэксце нейкага прасоўвання ў расійска-ўкраінскім трэку. Калі гэта ўжо стане не проста візітам двухбаковым, дзе нехта прыязджае да Лукашэнкі пагаварыць з Лукашэнкам, а калі прыязджаюць у Мінск пагаварыць, магчыма, з Лукашэнкам, магчыма, з кімсьці яшчэ пра больш шырокае рэгіянальнае ўрэгуляванне. Ці магчыма гэта? Пакуль гэта выглядае вельмі малаверагодна, таму што перамовы Расіі і Украіны ў тупіку ці, прынамсі, буксуюць.
Яны адбываюцца ў Стамбуле, і гэта дастаткова камфортнае месца для ўсіх. Што тут можа даць Лукашэнка, для мяне невідавочна. Таму, куды расці афіцыйным кантактам ЗША, пакуль цяжка зразумець».
У той час, як заўважае, Шрайбман, шмат чаго можа быць рэалізавана на ніжэйшым узроўні. Акрамя аднаўлення працы пасольстваў, могуць быць наладжаны рэгулярныя каналы камунікацыі, у тым ліку і ваенных:
«Яны існавалі раней, быў вайсковы аташэ ў Мінску. Можна запрашаць амерыканцаў, як гэта ні гучала б сёння дзіка, на вайсковыя вучэнні. Таму што Лукашэнка любіць гэтыя жэсты такой дэманстратыўнай празрыстасці».
На погляд Шрайбмана, амерыканскага вайсковага аташэ могуць запрасіць на вучэнні «Захад-2025».
Акрамя гэтага, «могуць пачаць гаварыць аб санкцыях, аб нейкіх кропкавых інвестыцыях ЗША ў Беларусі». Але «тут ёсць вялікае пытанне, які амерыканскі бізнэс захоча ісці ў такую юрысдыкцыю».
Акрамя гэтага Беларусь зацікаўлена ў аднаўленні доступу да авіязапчастак:
«Аднавіць стаўленне ЗША да закупкі авіяцыйнага абсталявання — гэта было б, я думаю, такі win-win і для адміністрацыі Трампа, якая любіць у сваёй працы [быць] у некаторым сэнсе, такім палітычным экспарцёрам сваіх буйных кампаній, так і для Мінска».
Менавіта з гэтага, на погляд Шрайбмана, можна было б пачаць, а ўжо затым «ісці ў наступныя зоны санкцыйнага ціску».
Аднак, заўважае аналітык, больш шырокага зняцця санкцый з Беларусі складана ўявіць без нейкага такога ж паралельнага руху з Расіяй.
«Бо ўсё ж большая частка санкцый супраць Беларусі прымалася ва ўвязцы з вайной, ва ўвязцы са спробамі абмежаваць для Расіі магчымасці абыходу яе санкцый, доступу яе ВПК да заходніх кампанентаў і гэтак далей.
І таму ўявіць сабе, што нехта, нават ЗША, захоча ствараць з Беларусі такі, як сказаць, афшор, праз які можна будзе завозіць усё, што захочаш, у Расію, пакуль яшчэ дзейнічаюць санкцыі на Расію, гэта будзе азначаць падрываць свае ўласныя рычагі ўздзеяння на Расію.
Таму гэта для мяне выглядае вельмі далёкай перспектывай і, відавочна, не сувымернай толькі з вызваленнем палітвязняў», — абгрунтоўвае свой погляд Шрайбман.
Каментары