Telehram-kanał biblijateki i muzieja imia Franciška Skaryny ŭ Łondanie pryznany «ekstremisckim». Što treba viedać pra lehiendarnuju Skarynaŭku
Adpaviednaje rašeńnie pryniataje sudom Lidskaha rajona 23 kastryčnika. «Ekstremisckim» taksama pryznany i łahatyp telehram-kanała. Biełaruskaja biblijateka i muziej imia Franciška Skaryny ŭ Łondanie — adna z najstarejšych i najbolš upłyvovych biełaruskich arhanizacyj zamiežža. Čamu hetaja placoŭka sapraŭdy ŭnikalnaja i jakija kulturnyja bahaćci ŭ joj schavanyja. «Budźma» sabrała vosiem cikavych faktaŭ, jakija treba viedać pra Skarynaŭku.
1. 40 000 knih
Pieršaje i samaje hałoŭnaje: Skarynaŭka — heta najbujniejšy biełaruski knihazbor u zamiežžy. Vieličynia fondu biblijateki — bolš za 40 tysiač knih, staradrukaŭ i rukapisaŭ, a taksama bolš za 200 najmieńniaŭ padšyvak pieryjodyki. Akramia hetaha ŭ biblijatecy zachoŭvajucca dziasiatki redkich mapaŭ i navat cełyja archivy, jak asabistyja, hetak i z dakumientami arhanizacyj biełaruskaj dyjaspary. Jość navat zbor muzyčnych zapisaŭ na roznych nośbitach.
Čas stvareńnia niekatorych rukapisaŭ siahaje ŭ XV stahodździe. Daloka nie kožnuju knihu z fondu Skarynaŭki možna spatkać navat u samych bujnych biblijatekach Biełarusi, tamu hetyja ŭnikalnyja zbory biełarusaznaŭčaj i biełaruskaj emihranckaj litaratury vabiać daśledčykaŭ z usiaho śvietu. U apošnija hady materyjały biblijateki pačali aktyŭna aličboŭvacca, tak što dla tych, chto nie amatar padarožničać ci maje ciažkaści z atrymańniem vizy, usio tolki pačynajecca.
2. 1000 zamiežnych daśledčykaŭ
Ajciec Alaksandr Nadsan (1926—2015), viadomy ŭsiamu biełaruskamu śvietu ŭ jakaści apostalskaha vizitatara dla biełarusaŭ-katalikoŭ u zamiežžy, pa-za dušpastarskimi kłopatami kiravaŭ i apiekavaŭsia «Skarynaŭkaj» ad pačatku 70-ch da samaj śmierci. Jon ža sprabavaŭ vieści ŭlik zamiežnych daśledčykaŭ biełaruščyny i naličyŭ takich za 40 hadoŭ bolš za tysiaču, z usich kantynientaŭ. Siarod ich takija tytany biełarusistyki, jak Arnold Makmilin, Haj Pikarda, Viera Ryč.
3. Śviatary-biblijafiły
Śviatar-biblijatekar dla jeŭrapiejskaj tradycyi naohuł nie navina, ale «Skarynaŭka» źjaviłasia ŭ druhoj pałovie XX stahodździa, moža, tamu kolkaść duchoŭnych asobaŭ, ź jakimi jana asacyjujecca, ź niepryvyku ŭražvaje. Reč u tym, što ideja stvareńnia biblijateki jakraz i ŭźnikła ŭ troch śviataroŭ Biełaruskaj katalickaj misii z hetak zvanaj «biełaruskaj vioski» ŭ rajonie Finčli.
Knihalubstva ŭžo zhadanaha ajca Alaksandra Nadsana i jahonych paplečnikaŭ — biskupa Česłava Sipoviča (inicyjatara i zasnavalnika biblijateki) i ajca Lva Haroški (paźniej kiraŭnika Biełaruskaj siekcyi radyjo Vatykana) — daviało ich da patreby znajści pamiaškańnie dla sabranych knižak, ładna ŭparadkavać knihazbor i zrabić tak, kab schavanyja na ich staronkach viedy słužyli ludziam, a nie lažali marnym druzam. Zadača nie takaja prostaja — knihazbor adnaho tolki ajca Lva Haroški, pryviezieny im z Paryža, naličvaŭ blizu 7 tysiač knih.
4. Niadzielnaja škołka ŭ biełaruskim kvartale
Nie spyniajučysia padrabiazna na ŭpłyvie Biełaruskaj katalickaj misii na žyćcio biełaruskaj dyjaspary druhoj pałovy XX stahodździa, prosta adznačym, što joj u svoj čas naležała ŭ kvartale ažno try budynki, u adnym ź jakich mieściłasia biełaruskaja škołka-internat. Biblijateka i muziej imia Franciška Skaryny — ciapier aŭtanomnaja arhanizacyja, ale jana adradžaje tradycyju i zaprašaje dzietak na zaniatki ŭ niadzielnaj škołcy.
5. Znakamitaja carkva ŭ krokavaj dasiažnaści
Znakamitaja Biełaruskaja carkva ŭ honar Kiryły Turaŭskaha, pieršaja draŭlanaja carkva ŭ Łondanie paśla pažaru 1666 hoda, zbudavanaja ŭ 2017 hodzie, znachodzicca ŭ niekalkich krokach ad «Skarynaŭki». Možna zajści i ŭźnieści chvału za atrymanyja viedy paśla naviedvańnia biblijateki, albo paprasić mocy na ich zasvajeńnie pa darozie ŭ čytalnuju zalu. A možna i prosta palubavacca jaskravym prykładam sučasnaha sakralnaha budaŭnictva za aŭtarstvam zachoplenaha biełaruskaj kulturaj architektara So Czyŭaja, uhanaravanaha šmatlikimi premijami. Najlepiej rabić heta ciomnačy.
6. Turemnyja roby Łarysy Hienijuš i Natalli Chierše
Pakolki biblijateka navat pavodle poŭnaj svajoj nazvy jašče i muziej, to jana, jak i naležyć, maje davoli strakatuju ekspazicyju. Biełarusy, emihrujučy z SSSR, brali z saboj, akramia knih, jašče i inšyja darahija dla siabie rečy: ikony, ručniki, damatkanuju tkaninu, vyšyvanyja kašuli, albomy i kryžy, mastackija karciny.
Častka ekspanataŭ muzieja pryśviečanaja palityčnym represijam u Biełarusi. Raniej ci nie samym ekzatyčnym ź ich była łahiernaja roba Łarysy Hienijuš, ale, na žal, kalekcyja apošnim časam vielmi aktyŭna papaŭniajecca, i ciapier naviedniki mohuć pahladzieć jašče i na robu palitźniavolenaj za ŭdzieł u pratestach 2020 hoda Natalli Chierše, a taksama na inšyja dakumienty i rečy palitźniavolenych — śviedčańnie sumnaj najnoŭšaj historyi našaj krainy.
7. Art-repliki
Biełaruska-brytanski režysior Uładzimir Ščerbań, natchniŭšysia mastackaj častkaj ekspazicyi, sumavać nie staŭ, zadumaŭ stvaryć cełuju halereju z art-replik tvoraŭ sa zboraŭ «Skarynaŭki», i ŭparta hetym zajmajecca.
8. Vydaviectva
Pry sadziejničańni biblijateki było stvorana vydaviectva «Skaryna Press». Letaś vyjšła z druku pieršaja jaho kniha — pierakład Uładzisłava Harbackaha «Biejruckich apaviadańniaŭ» Ahatanhieła Krymskaha — kłasika ŭkrainskaj litaratury. Dyrektar vydaviectva Ihar Ivanoŭ razam ź pierakładčykam pravioŭ z hetaj nahody šmat imprezaŭ u roznych haradach Jeŭropy.
Vydaviectva «Skaryna Press» razam ź biblijatekaj rychtuje vydańnie materyjałaŭ etnahrafičnaj ekśpiedycyi Vacłava Łastoŭskaha 1928 h. i rukapisnaha zbornika Łarysy Hienijuš 1947 h.
Rehularnyja kanfierencyi i lekcyi, litaraturnyja imprezy i knižny kłub, niadzielnaja škołka i falkłornyja śviaty, praviadzieńnie ekskursij i daśledčyckaja praca, vydavieckaja i biblijatečnaja sprava — budzionnaść siońniašniaj «Skarynaŭki». I kožnaje źjaŭleńnie ŭ presie dyrektara vydaviectva Ihara Ivanova supravadžajecca pryjemnymi siurpryzami i abiacańniami pašyreńnia dziejnaści, jakija jon niaźmienna vykonvaje.
Udava aktyvista Maksima Čarniaŭskaha raskazała pra jaho pakuty pierad suicydam5
Kamientary