Navukoŭcy bjuć tryvohu — suśliku pahražaje poŭnaje vymirańnie
U Biełarusi aficyjna zarehistravany try kałonii hetaj žyvioły, ź ich žyćciazdolnaja tolki adna.
Ekołahi źviartajuć uvahu na źmienu statusu raboha suślika (Spermophilus suslicus) u Čyrvonaj knizie Mižnarodnaha sajuzu achovu pryrody (MSAP). U abnaŭleńni śpisaŭ MSAP, jakoje adbyłosia ŭ 2024 hodzie, status hetaj žyvioły źmianiŭsia z «blizkaha da stanu pahrozy» (Near Threatened) na «vid, jaki znachodzicca pad krytyčnaj pahrozaj źniknieńnia» (Critically Endangered).
Vučonyja tłumačać źmienu statusu skaračeńniem kolkaści hłabalnaj papulacyi suślikaŭ na 99% za apošnija 30 hadoŭ. Dalej iduć tolki dva statusy — «vymirańnie ŭ pryrodzie z zachavańniem u niavoli» i «poŭnaje vymirańnie».
Kali situacyja nie źmienicca, to suślik moža źniknuć jak vid u bližejšyja 20-30 hadoŭ. Pryčyny — razbureńnie asiarodździa pražyvańnia ŭ vyniku raźvićcia sielskaj haspadarki, a taksama źmiena klimatu.
U Biełarusi raby suślik pakul zachoŭvaje status «uraźlivaha vidu» (treciaja katehoryja Čyrvonaj knihi). Akademija navuk vyrašyła nie ŭzdymać jaho achoŭnuju katehoryju, niahledziačy na hłabalnuju tendencyju.
Fota: Aleh Vołčak
Jašče ŭ pačatku XXI stahodździa kałonii suślika ŭ Biełarusi byli ŭ Niaśvižskim, Staŭbcoŭskim, Kapylskim, Baranavickim rajonach. U 2011 hodzie ekołahi vystupali ź inicyjatyvaj zrabić hetu žyviołu simvałam Mira i Kareličaŭ.
Jak tłumačać ekśpierty, na chutkaje źniknieńnie kałonij suślikaŭ paŭpłyvała skaračeńnie ziamiel, adviedzienych pad vypas žyvioł. Pačynajučy z 1990-ch hadoŭ, kolkaść karoŭ u nasielnictva imkliva skaraciłasia, u sielskich haspadarkach stała pašyracca praktyka stojłavaha ŭtrymańnia karoŭ. U vyniku ziemli stali razvorvacca pad pasieŭ sielskahaspadarčych kultur, dla apracoŭki aktyŭna vykarystoŭvajucca roznyja atruty. U vyniku cełyja kałonii suślikaŭ byli źniščanyja.
Jaskravy prykład — kałonija suślikaŭ kala vioski Siejłavičy ŭ Niaśvižskim rajonie. U 2021 hodzie miascovaje sielhaspradpryjemstva razarała pole, na jakim była zafiksavana nievialikaja kałonija suślikaŭ. U haspadarcy patłumačyli, što hleba na poli ŭradlivaja, i kali jaje nie vykarystać, to zhubiacca miljony.
Da 2020-ha hoda ŭ Biełarusi byli realizavanyja niekalki hramadskich inicyjatyŭ, nakiravanych na zachavańnie suślika. Śpiecyjalisty šukali kałonii i afarmlali achoŭnyja dakumienty na miescy ich žyćcia dla pieradačy pad achovu. Ciapier nie zastałosia ni hramadskich arhanizacyj, ci aktyvistaŭ.
U 2019-m było znojdziena dvanaccać kałonij suślikaŭ. U 2021 hodzie ich zastałosia piać — u Kapylskim i Niaśvižskim rajonie. Na 2024 hod, pa infarmacyi ekołahaŭ, zastałosia try, ź jakich žyćciazdolnaja tolki adna.
Raby suślik staŭ trecim vidam žyvioł u Biełarusi, jaki maje taki vysoki achoŭny status na hłabalnym uzroŭni. Siarod inšych — jeŭrapiejski vuhor, jaki praciahvaje zdabyvacca, niahledziačy na pahrozu źniknieńnia, i zvyčajny chamiak, jaki, vierahodna, užo źnik z terytoryi Biełarusi.
Kamientary