Pamior Džejk Łarsan, 102-hadovy vieteran Druhoj suśvietnaj i zorka TikTok
U ZŠA na 103-m hodzie žyćcia pamior vieteran Druhoj suśvietnaj vajny, udzielnik vysadki sajuźnikaŭ u Narmandyi i zorka sacyjalnych sietak Džejk Łarsan, viadomy ŭ internecie jak «Tata Džejk», piša Bi-bi-si.
Pra jaho śmierć paviedamiła jaho ŭnučka Mikaeła Łarsan, napisaŭšy ŭ TikTok, što jaje dziadula «pamior mirna i navat žartavaŭ da samaha kanca».
«Ja tak udziačnaja, što vam paščaściła paznajomicca z maim Tatam Džejkam. Vy dla jaho vielmi šmat značyli», — napisała jana ŭ TikTok, źviartajučysia da šmatlikich padpisčykaŭ Džejka Łarsana.
U 90 ź lišnim hadoŭ jon zavioŭ akaŭnt u TikTok, jaki nazvaŭ «Historyi Taty Džejka» (Storytime with Papa Jake). U im jon raskazvaŭ historyi pra svajo vajskovaje minułaje i chutka sabraŭ 1,2 miljona padpisčykaŭ.
Svoj błoh jon pryśviaciŭ svaim zahinułym tavaryšam. Unučka abiacaje praciahnuć spravu dziaduli.
«Kali pryjdzie čas, ja praciahnu dzialicca historyjami Taty Džejka i zachoŭvać pamiać pra jaho. My cenim usie dobryja słovy i publikacyi. Jak skazaŭ by jon: ja lublu vas usich biaźmierna», — napisała jana.
Za try tydni da śmierci Łarsan padzialiŭ premiju «Emi» ź viadomaj amierykanskaj žurnalistkaj Kryścijanaj Amanpur za intervju, pryśviečanaje 80-hodździu Dnia «D» (dnia vysadki ŭ Narmandyi), jaki adznačaŭsia letaś.
«Jakija sumnyja naviny. Takich ludziej, jak Džejk Łarsan, bolš nie robiać. Achviary, jakija jon prynios razam z svaimi bratami pa zbroi ŭ Druhoj suśvietnaj vajnie, i radaść, jakuju jon pranios praz usio svajo doŭhaje žyćcio, słužać prykładam dla ŭsich nas. Spačyvaj ź miram», — napisała Amanpur u X.
Hieroj vajny
Džejk Łarsan naradziŭsia 20 śniežnia 1922 hoda ŭ Oŭatanie, štat Miniesota. U 1938 hodzie pastupiŭ na słužbu ŭ Nacyjanalnuju hvardyju, zmaniŭšy pra svoj uzrost, bo na toj momant jamu było ŭsiaho 15 hadoŭ.
U 1942 hodzie jaho ŭ składzie amierykanskich vojskaŭ nakiravali słužyć za miažu, u Paŭnočnuju Irłandyju. Tam, u svaje niapoŭnyja 20 hadoŭ, jon staŭ siaržantam apieratyŭnaha adździeła, jaki zajmaŭsia płanavańniem vysadki sajuznych vojskaŭ u Narmandyi — na poŭnačy Francyi, akupavanaj nacystami.
Vysadka adbyłasia 6 červienia 1944 hoda. U joj udzielničali kala 160 tysiač sałdat.
Sajuźniki (brytancy, amierykancy, kanadcy, irłandcy i inšyja) panieśli vialikija straty, ale značna nablizili zakančeńnie Druhoj suśvietnaj vajny.
Pra svaich tavaryšaŭ pa zbroi — zahinułych i tych, što vyžyli — i raskazvaŭ u TikTok Tata Džejk.
U apošnija hady, niahledziačy na svoj stały ŭzrost, jon niekalki razoŭ naviedvaŭ Narmandyju, kab adznačyć Dzień «D». Sam Łarsan zdoleŭ vyžyć pad škvalnym kulamiotnym ahniom na plažy Amacha i zamacavacca na pazicyjach na abryvach nad uźbiarežnaj linijaj, jakaja była ŭtykanaja niamieckimi ahniavymi punktami.
Za svaje dziejańni padčas vysadki jon byŭ uznaharodžany Bronzavaj zorkaj Armii ZŠA i ordenam Hanarovaha lehijona Francyi.
«Nie dumaju, što ja byŭ hierojem. Ja byŭ takim ža, jak usie. Nas tam šmat było», — skazaŭ jon u intervju Kryścijanie Amanpur dla CNN u červieni 2024 hoda.
Raniej, u 2019 hodzie, u intervju New York Times jon raskazaŭ, što apynuŭsia adzinym vyžyŭšym z bajcoŭ svajoj roty.
«Ja nikoli nie dumaŭ, što budu žyvy praz 75 hadoŭ. Ja samy ščaślivy čałaviek u śviecie», — kazaŭ jon tady.
Pašana Łarsanu addajecca va ŭsim śviecie. Vajenny muziej «Avierłord» u Narmandyi napisaŭ:
«Džejk byŭ bolš, čym prosta sałdat — jon byŭ vybitnym śviedkam historyi i zachavalnikam pamiaci».
Ideja publikavać svaje ŭspaminy ŭ sacsietkach pryjšła da jaho paśla taho, jak unučka adnojčy dasłała jamu spasyłku na TikTok.
«Ja navat nie viedaŭ, što heta takoje», — kazaŭ Džejk Łarsan.
Jon pačaŭ dzialicca nie prosta historyjami pra vajnu, a vielmi asabistymi ŭspaminami pra tyja padziei i pra svaich zahinułych tavaryšaŭ, čym i pryciahnuŭ vialikuju i davoli maładuju aŭdytoryju.
«Tata Džejk byŭ cudoŭnym apaviadalnikam anłajn i žyvy pramoŭca ŭ žyćci. Jon imhnienna začaroŭvaŭ nieznajomcaŭ svajoj uśmieškaj i ščodrymi abdymkami», — tak tłumačać pośpiech 100-hadovaha čałavieka ŭ sacsietkach tyja, chto jaho viedaŭ.
U svaich pastach i intervju Łarsan spałučaŭ zmročnyja historyi pra žachi vajny z humarystyčnymi momantami i aniekdotami.
Jon časta nazyvaŭ siabie «samym ščaślivym čałaviekam na śviecie» i ščyra zachaplaŭsia toj uvahaj, jakuju jamu akazvali.
«Ja prosta viaskovy chłopiec ź Miniesoty. A ciapier ja — zorka TikTok. Ja — lehienda! Ja hetaha nie płanavaŭ, jano samo atrymałasia», — skazaŭ Džejk Łarsan ahienctvu Associated Press u 2023 hodzie.
Paśla viestki pra śmierć Džejka tysiačy karystalnikaŭ u ZŠA i Jeŭropie pakinuli pad jaho akaŭntam słovy spačuvańnia i ŭdziačnaści.
Ciapier čytajuć
Piśmieńnica Taćciana Zamiroŭskaja raskazała pra novuju knihu, sny pra Łukašenku, košt žyćcia ŭ Ńju-Jorku i toje, čamu złuje na niekatorych biełarusaŭ1616
Kamientary