Трамп згадаў 1300 беларускіх палітвязняў. Адкуль такая лічба і колькі іх насамрэч?

«Абмяркоўваем пытанне аб вызваленні яшчэ 1300 зняволеных», — такія словы прагучалі 15 жніўня ў публікацыі Дональда Трампа, дзе той расказаў пра сазвон з Аляксандрам Лукашэнкам. Пазней Трамп яшчэ раз назваў гэтую лічбу ў сваёй іншай публікацыі: «Спадзяюся, 1300 чалавек хутка выйдуць на волю!»

Існуюць два вялікія спісы беларускіх палітвязняў.

Больш вядомы той, што вядзе «Вясна». У ім пералічваюцца 1183 палітвязні. Пры гэтым, як патлумачылі «Нашай Ніве» праваабаронцы «Вясны», ім вядома яшчэ пра дзясяткі людзей, якія знаходзяцца за кратамі па палітычных матывах.

Але ёсць і другі спіс палітвязняў, ад ініцыятывы Dissidentby. У ім налічваюцца 1322 палітвязні. І менавіта гэты лік бліжэйшы да таго, які назваў Дональд Трамп.

Чаму паміж спісамі ёсць розніца? Справа ў розных падыходах да фіксацыі людзей і ўвогуле да вызначэння палітзняволенага.

Прадстаўніца ініцыятывы Dissidentby Марына Касінерава прыводзіць прыклад:

«Калі была затрыманая група Аліневіча, мы іх адразу прызналі палітзняволенымі, таму што была інфармацыя пра іх катаванні і брутальнае затрыманне. Пры гэтым ужо было вядома публічна, за якія акцыі іх затрымалі».

Гаворка пра анархістаў Ігара Аліневіча, Дзмітрыя Дубоўскага, Дзмітрыя Рэзановіча і Сяргея Раманава, якія ў снежні 2021-га атрымалі прысуды ад 18 да 20 гадоў калоніі па абвінавачваннях у падпале службовых аўтамабіляў, будынку ДАІ і дзяржкамітэта экспертыз у Гомельскай вобласці. Яны трапілі ў спіс палітвязняў «Вясны» толькі пасля таго, як былі абвешчаныя прысуды.

Марына адсылае да заявы, якую прынялі ў 2021 годзе некаторыя беларускія праваабаронцы, першыя ў спісе падпісантаў — Dissidentby. У гэтай заяве праваабаронцы заклікаюць карыстацца прынцыпам прэзумпцыі невінаватасці, калі вырашаюць, ці вызнаваць чалавека палітвязнем. 

То-бок у тых выпадках, калі праваабаронцам «Вясны» можа не хапіць інфармацыі, каб прызнаць беларуса палітвязнем, ці калі знойдуцца іншыя перашкоды для такога прызнання, Dissidentby хутчэй пагодзіцца вызнаць чалавека палітзняволеным і не будзе чакаць, калі палітычная сутнасць справы стане бачная па выніках суда.

Зрэшты, у выніку ўсе патэнцыйна «спрэчныя» палітвязні — і згаданыя вышэй анархісты, і група Аўтуховіча, і рэйкавыя партызаны — трапілі ў абодва спісы, і «Вясны», і Dissidentby. За апошні час прынцыповых разыходжаннях у падыходах не засталося.

Аднак ёсць іншыя прычыны, чаму спісы адрозніваюцца. Гаворка, напрыклад, пра людзей, каму прысудзілі хімію з накіраваннем. Праваабаронцы «Вясны» пасля суда часова выдаляюць такіх людзей са спісу палітвязняў — фактычна чалавек да ад'езду на хімію знаходзіцца дома, і было б нелагічна патрабаваць яго неадкладнага вызвалення. А вось калі чалавек даязджае да хіміі, то яго дадаюць у спіс палітвязняў зноў.

У Dissidentby, тлумачыць Марына Касінерава, іншы падыход. Часта няма магчымасці адсачыць, ці адбывае чалавек на самой справе тую хімію або з'ехаў за мяжу. Калі праваабаронцы даведваюцца, што чалавек не ў Беларусі, яны змяняюць яго статус на «вымушаную эміграцыю». Такая сістэма ў тым ліку дапамагае нікога не згубіць.

Апроч таго, у спісах Dissidentby ёсць і часткова ананімізаваныя кейсы, дзе пазначаецца, напрыклад, толькі імя першыя літары прозвішча і імя па бацьку, чалавека, які толькі-толькі трапіў у СІЗА.

Марына Касінерава запэўнівае, што гэта непублічныя гісторыі, але праваабаронцы Dissidentby маюць належныя даныя пра гэтых людзей.

У спісе «Вясны» такіх палітвязняў няма, бо немагчыма патрабаваць вызвалення ўмоўнай «Лізаветы Л.» — хто гэта такая? А калі праваабаронцы палічаць, што назваць імя ўжо можна — напрыклад, прысуд быў вынесены, то дадаюць яе ў палітвязні з усёй анкетнай інфармацыяй.

Важны момант: і ў тым, і ў тым спісе ёсць дзясяткі, а можа, і сотні чалавек, якія насамрэч ужо дома. Калі палітвязень вызваліўся па тэрміне, то можна хаця б прыкладна вызначыць, калі ён павінен выйсці на свабоду. У выпадку з хвалямі памілаванняў да праваабаронцаў даходзіць толькі частка інфармацыі.

А колькі ж на самой справе палітвязняў у Беларусі? Праваабаронца Леанід Судаленка мяркуе, што высветліць гэта на сёння немагчыма:

«Лічу, што дакладную колькасць палітвязняў на сёння не ведае ніхто — ні «Вясна», ні Dissidentby, ні іншыя праваабарончыя ініцыятывы. Ёсць сем'і палітвязняў, якія не хочуць агучваць факт затрымання іх блізкіх. Калі іх садзяць у турму, родныя хаваюць гэта і не звяртаюцца да праваабаронцаў, каб не нашкодзіць.

Дакладную колькасць палітвязняў мы даведаемся потым, калі рэпрэсіі спыняцца і кожны з тых, хто падпаў пад рэпрэсіі, у тым ліку і знаходзіўся ў турмах, пажадае распавесці грамадству пра свае кейсы».

Фактар страху насамрэч існуе, але, на думку Марыны Касінеравай, лічба ў 1318 палітвязняў усё ж блізкая да рэальнасці. Адзіная магчымая складанасць — інфармацыя пра зняволеных, якія чакаюць суда ў СІЗА, асабліва па артыкуле 342 (за ўдзел у акцыях пратэсту), бо гэта вялікі канвеер, за якім не заўжды проста сачыць.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 3
• 0
• 1