«Va Ukrainie vyrašajecca los usiaho rehijona». Navošta biełarus pajechaŭ na vajnu
Jaŭhien rodam ź biełaruskaha horada Baranavičy. Baranavicki aeradrom z pačatku vajny vykarystoŭvajecca rasijskimi vojskami dla napadu na Ukrainu. Jaŭhien tym časam znachodzicca pad Kijevam. Paśla žniŭnia 2020 hoda jon byŭ vymušany vyjechać u Polšču praz represii. A ciapier vyrašyŭ, što pavinien adpravicca vajavać na baku Ukrainy. «Jeŭraradyjo» daviedałasia, za što biełarus pajechaŭ zmahacca, čamu daŭno da hetaha rychtavaŭsia i čamu ličyć, što vajna — heta nadoŭha.
«Tut vyrašajecca nie prosta los Ukrainy»
Jaŭhien trapiŭ va Ukrainu 8 sakavika, a 9-ha ŭžo źjaviŭsia ŭ raźmiaščeńni terabarony. Jaho padraździaleńnie niezvyčajnaje — heta internacyjanalnaje antyaŭtarytarnaje padraździaleńnie.
«Tut słužać ludzi z anarchisckimi, nieaŭtarytarnymi levymi pohladami i tyja, chto im spačuvaje. Bolšaść chłopcaŭ — ukraincy, na druhim miescy biełarusy. Jość z Rasii, Zachodniaj Jeŭropy i navat kanadcy. Usiaho 50 čałaviek. U tym liku dziaŭčaty z bajavym dośviedam. Adna ź ich — vajskovy miedyk», — raskazvaje Jaŭhien.
Paśla taho jak naš surazmoŭnik byŭ vymušany pakinuć dom praz represii, jon staŭ rychtavacca da vajny.
«Biełaruskaja historyja pakazvaje, što mirny pratest nie pracuje sa zvarjaciełymi dyktatarami. Na žal, u 2020 hodzie ŭ biełarusaŭ nie było siłavoha błoka, jaki moh by ŭziać na siabie supraciŭleńnie režymu. Z momantu, jak ja pryjechaŭ u Polšču, ja pačaŭ rychtavacca da vajny. Miarkujučy pa tym, jak u biełaruski bataljon Kalinoŭskaha arhanizavana źjazdžajucca mužčyny, ja byŭ taki nie adzin».
Raźlik byŭ na toje, što siły spatrebiacca, kali ŭ Biełarusi znoŭ uspychnuć pratesty, jak u žniŭni 2020 hoda.
«Jak tolki ja pačuŭ pra toje, što va Ukrainie, mahčyma, pačniecca vajna z Rasijaj, ja zrazumieŭ, što ja pavinien pryniać u joj udzieł. Va Ukrainie vyrašajecca nie prosta los Ukrainy, a ŭsiaho rehijona. Kali my zmožam pieramahčy rasijski impieryjalizm, jość nadzieja, što situacyja ŭ Biełarusi źmienicca da lepšaha najbližejšym časam».
Nie słužyŭ u vojsku, ale daviałosia nadzieć vajskovuju formu
Pakul u bajavych dziejańniach Jaŭhien nie ŭdzielničaŭ. Zvyčajna jaho dzień składvajecca ź fizičnych trenirovak, tearetyčnych zaniatkaŭ, karavułaŭ. Byvajuć načnyja patruli:
«U mianie niama bajavoha dośviedu. Ja navat u biełaruskim vojsku nie słužyŭ z pryncypovych mierkavańniaŭ. Situacyja źmianiłasia, i daviałosia nadzieć vajskovuju formu».
U Jaŭhiena časta pytajucca, jak jon moh adpravicca vajavać, kali jon anarchist. Bo heta pavinna supiarečyć jaho pohladam.
«Jak nam kažuć: čamu my vajujem za Ukrainu? Nie za Ukrainu. Tak, tut šmat prablem, jakija ja, jak anarchist, krytykuju. Ale ŭ Rasii situacyja ŭ šmat razoŭ horšaja. Pravy ŭkraincaŭ i svabody, jakija ludzi vybili ŭ baraćbie ź dziaržavaj na Majdanie, da Majdana, usie nizavyja struktury buduć źniščanyja, kali Rasija pieramoža».
«Daviadziecca žyć z pačućciom viny, kali kahości zabju»
Pakul što ŭ raźmiaščeńni davoli cicha, ale nikoli nie viedaješ, što budzie zaŭtra. Mahčyma, daviadziecca zabivać abo prosta nie pračniešsia praz udar rakiety. Uśviedamleńnie blizkaści śmierci, jak svajoj, tak i čužoj, jość, adznačaje Jaŭhien.
«Ja mierkavaŭ, što nastanie momant, kali daviadziecca sa zbrojaj u rukach adstojvać svaje pierakanańni. Chaciełasia b, kab hetaha naohuł nie było, ale pa-inšamu nielha. Heta žachliva. I mnie žyć z pačućciom viny, kali daviadziecca kahości zabić. Ale pačućcio viny taksama budzie, kali ja nie budu znachodzicca tut i ciapier. Za dziaciej, jakija pamirajuć u Maryupali.
Bolš za ŭsio bajusia, što ŭ bajavoj situacyi mahu sarvacca i, naprykład, dabivać paranienych praciŭnikaŭ. Dla mianie pryncypovaja pazicyja, što tych, chto zdajecca, ni ŭ jakim razie nielha zabivać. I nijakich katavańniaŭ».
Jechać va Ukrainu było strašna, ale znachodzicca tam akazałasia lahčej, čym ujaŭlałasia.
«U Varšavie časta płakaŭ, kali čytaŭ naviny ź Biełarusi. Ciapier ja ŭsprymaju ŭsio našmat praściej. Niama pačućcia viny. Ja nie byŭ u situacyi, kali pad nahami vybuchajuć snarady i kahości z maich znajomych zabivajuć. Tamu nie mahu skazać, što sa mnoj budzie, kali z takim sutyknusia».
Ukraincy časta nie ŭ kursie, što adbyvajecca ŭ Biełarusi
Staŭleńnie da biełarusaŭ, jakija pryjechali vajavać na baku Ukrainy, dobraje, kaža Jaŭhien.
«Na ŭjeździe va Ukrainu esbeušnik praviaraŭ dakumienty. Kali daviedaŭsia, što ja nie žyvu ŭ Biełarusi paśla žniŭnia 2020 hoda, pytańniaŭ da mianie adrazu nie stała».
Pra toje, što da biełarusaŭ stali stavicca horš z pačatku vajny, Jaŭhien, viadoma, čuŭ.
«Ja byŭ adnym z administrataraŭ instahram-staronki akcyj biełarusaŭ Varšavy. Ukraincy aktyŭna adznačali akaŭnt i prasili pieradać biełaruskamu ŭradu, što nie treba vajavać z Ukrainaj.
Tady ja zrazumieŭ, što bolšaść ludziej z Ukrainy nie ŭ kursie, što adbyvajecca ŭ Biełarusi. I ja apisvaŭ situacyju, što my ŭ Varšavie nie možam nijak paŭpłyvać na ŭrad tam. Tamu što my ŭciakli ad hetaha ŭrada. Ja tłumačyŭ, što biełarusy zamiežža prymajuć uciekačoŭ, źbirajuć humanitarnuju dapamohu, chtości jedzie vajavać. I nichto z hetych ludziej nie sprabavaŭ sa mnoj łajacca.
Jaŭhien z razumieńniem stavicca da emocyj ukraincaŭ. Ale da tych, chto, naprykład, u Varšavie prajaŭlaje ahresiju ŭ dačynieńni da biełarusaŭ, u jaho adno pytańnie: «Čamu vy nie va Ukrainie?» Tam možna nie tolki iści na front, padkreślivaje surazmoŭnik».
«Hanicie ruskich z domu»
Tamu, jak biełaruski režym pavioŭ siabie ŭ dačynieńni da Ukrainy, Jaŭhien zusim nie ździŭleny.
«Pry hetym ja baču, jak Łukašenka sprabuje ŭsialak uniknuć niepasrednaha ŭdziełu biełaruskich sałdat. Mahčyma, tamu, što razumieje, što tady bolš nie budzie druhoha kresła, na jakoje možna saskočyć.
Ja chacieŭ by pieradać biełarusam nie hublać nadzieju, rychtavacca da horšaha i čakać lepšaha. Usio ciapier havoryć pra toje, što ŭ najbližejšaj pierśpiektyvie my budziem žyć u svabodnaj krainie, a ŭsie hetyja vyradki paniasuć zasłužanaje pakarańnie.
Jość u surazmoŭnika i pasłańnie da žycharoŭ jaho rodnaha horada, čyje vajskoŭcy dapamahajuć rasijanam bambić Ukrainu.
— Hanicie na *ier ruskich z domu! U mianie na samaj spravie słoŭ nie staje. Pobač z aeradromam žyvuć maje svajaki, jakija, na žal, zajmajuć supraćlehłuju pazicyju. Ja časta pieražyvaju, što, kali budzie lacieć adkaz, moža paciarpieć u moj dom».
Vajna piarojdzie na paŭnočny front
Samaje ciažkaje, što daviałosia bačyć va Ukrainie, — vializnyja čerhi na vyjeździe z krainy.
«Biaskoncy, vielizarny patok ludziej. U asnoŭnym heta žančyny i dzieci. Mnohija ludzi z žyviołami. Bolšaść praktyčna biez rečaŭ. Ja pakul nie bačyŭ trupaŭ, ale dumaju, što horš, čym hetyja čerhi, ja naŭrad ci niešta ŭbaču.
A z pazityŭnaha — ja viehan dziesiać hadoŭ i pieražyvaŭ, što, pryjechaŭšy va Ukrainu, u lepšym vypadku stanu viehietaryjancam. Ale ŭ mianie navat viehanski suchpaj jość. Mahčyma, zaŭtra ja budu jeści tušonku, ale ciapier ja vielmi rady».
Niahledziačy na vajnu, žyćcio pad Kijevam kipić.
«Kali staju ŭ karavule, baču, jak špacyrujuć zakachanyja parački, dzieci hulajuć u futboł, ludzi jeździać na pracu. Adzinaje, što na fonie hetaha kipučaha žyćcia stajać mužčyny ŭ formie sa zbrojaj i nie ścichajuć sireny».
Čakańni nakont praciahłaści vajny va Ukrainie roznyja: chtości ličyć, što chutka ŭsio skončycca, chtości ŭpeŭnieny, što heta na hady.
«Ja schilny dumać, što heta nadoŭha. Dla mianie vajna nie skončycca va Ukrainie, a piarojdzie na paŭnočny front. Biełarusy ž nie prosta tak pajechali vajavać va Ukrainu. Nam potym jašče Biełaruś vyzvalać», — kaža na zakančeńnie Jaŭhien.
Kamientary