«Sabraŭ pa kvatery ściahi, našyŭki — i jak dobraprystojny hramadzianin usio heta zakapaŭ u lesie. A telefon nie pačyściŭ»

5 hadoŭ kałonii za danat pałku Kalinoŭskaha i «apahańvańnie budynkaŭ» nadpisami suprać vajny va Ukrainie. Taki prysud u pačatku 2023 hoda vynies sud hamielčuku Uładzisłavu Jacenku. Bolšuju častku hetaha terminu jon adbyŭ. A 13 śniežnia 2025‑ha razam ź jašče bolš za 120 palitviaźniami byŭ vyzvaleny i prymusova vyviezieny za miežy Biełarusi.

«Paśla stolkich hadoŭ u źniavoleńni ŭ Mordary adčuvańni pryjemnyja, ale jašče, jak kažuć u tych miescach, «režymnaja hałava», — adkazvaje biełarus na pytańnie «Salidarnaści», jak adčuvaje siabie praź dziesiać dzion paśla vyzvaleńnia. — Unutrana spracoŭvajuć roznyja momanty: što stajać — pa stojcy «śmirna», što tam možna chadzić, a tudy — nielha. Tolki-tolki atrymałasia adpačyć i vyspacca narmalna, tamu što daroha praz Ukrainu było davoli ciažkoj. Tak što całkam uśviedamleńnie svabody pakul nie pryjšło».

Niekatoryja momanty, dadaje Uład, pryjšłosia ŭspaminać ledź nie z nula. I havorka navat nie pra technałohii — u kałonii, dzie jon adbyvaŭ termin, byli televizary i mahčymaść hladzieć videa pra padarožžy, pra dasiahnieńni navukovaha prahresu.

«Zdajecca, my navat hladzieli vypusk Dudzia — razmova z prahramistam, jaki pracuje ŭ Silikonavaj dalinie, jon raskazvaŭ pra štučny intelekt. Ale mnie b pakul sa svaim intelektam razabracca, a tam užo da ŠI dajdu», — paŭžartam kaža Uład.

Naprykład, navat uklučyć nieznajomuju plitu, banalna padsmažyć sabie bulbu ci jaječniu — «advyk amal za čatyry hady, pryjšłosia ŭspaminać, jak hatavać».

«Parušeńnie estetyki» płatoŭ, raźlik na avoś i maski-šou

«Sprava», praź jakuju siłaviki ŭzialisia za Uładzisłava i jahonaha «zmoŭščyka» Kiryła Płakuščava, była ŭ sakaviku 2022 hoda, nieŭzabavie paśla pačatku vajny. Žychary paŭdniovych rehijonaŭ Biełarusi, i ŭ pryvatnaści Homiela, pastajanna čuli jaje vodhuki i bačyli mnostva rasijskich sałdat, jakija pierahaniali techniku, chadzili pa miascovych kramach, vypivali, u cełym pavodzili siabie jak doma. Daloka nie ŭsie zmahli na heta hladzieć moŭčki.

Uładzisłaŭ i Kirył pa načach malavali ahitacyjnyja nadpisy ŭ padtrymku Ukrainy i volnaj Biełarusi — toje, što potym sud nazavie «apahańvańniem budynkaŭ i zbudavańniaŭ cyničnymi nadpisami». Z hetaj nahody Uład kpić:

«Ja ž nie hopnik, kab malavać na čužych damach abo pryhožaj architektury. Heta byli staryja płaty, napaŭrazvalenyja haražy, adzin raz — staraja žyłaja panelka. «Estetyki», kab jaje parušyć, u hetych zbudavańniach užo nie było».

Druhi artykuł, 361‑3 KK RB (udzieł na terytoryi zamiežnaj dziaržavy va ŭzbrojenym farmavańni abo ŭzbrojenym kanflikcie, vajennych dziejańniach, viarboŭka albo padrychtoŭka asob da takoha ŭdziełu), prylacieŭ biełarusu za danat pałku Kalinoŭskaha — 21 jeŭra, a taksama publikacyju ŭ sacsietcy skrynšotaŭ z zaklikami ŭstupać u šerahi ŭkrainskich abaroncaŭ.

«Na toj momant abjadnańni biełaruskich dobraachvotnikaŭ jašče nie byli pryznanyja «terarystyčnymi», jak ciapier — kali b ja trapiŭ paźniej, mianie b užo sudzili za finansavańnie «teraryzmu», a heta ad 8 da 12 hadoŭ», — kaža Uład.

Darečy, hety 21 jeŭra (60 rubloŭ pa tahačasnym kursie) biełarus atrymaŭ za tatuiroŭku na ŭkrainskuju tematyku. Płanavaŭ rabić takija tatu i dalej, a zaroblenyja hrošy danacić na patreby biełaruskich dobraachvotnikaŭ — ale paśpieŭ vykanać tolki adzin malunak.

Ahladajučysia nazad, Uład pryznaje, što i sam byŭ davoli biesturbotny ŭ niekatorych momantach:

«My malavali ŭ siabie na rajonie, u nievialikim radyusie ad svaich kvater — taki, viedajecie, raźlik na avoś, dy kamu my patrebnyja. Choć i bačyli, što adbyvajecca z 2020 hoda, i było razumieńnie: my možam «pajechać pasiadzieć» hadoŭ na 5, ale bolš žartavali z hetaj nahody.

Zvanočki, što pa maju dušu pryjduć, byli. To ŭ padjeździe kałupajucca z kamieraj videanazirańnia, to niejki supracoŭnik pryjšoŭ pa miescy pražyvańnia (ja tam nie prapisany), maŭlaŭ, paviercham nižej «chimik» žyvie, ci nie bačyli vy jaho i pakińcie svaje danyja. Ale maja dziaŭčyna, kanśpiratarka, dała jamu niejkija vydumanyja imiony i proźviščy. A na nastupnuju ranicu ŭ telefonie — 50 prapuščanych ad baćki: čamu mnie i mamie telefanuje milicyja?

Ja jak adčuvaŭ, sabraŭ pa kvatery ściahi, našyŭki, «ekstremisckuju» atrybutyku — i jak dobraprystojny hramadzianin usio heta zakapaŭ u lesie. A telefon nie pačyściŭ — znoŭ ža, spadziavaŭsia na avoś. Voś u telefonie skrynšot pra danat i znajšli».

Uładzisłava zatrymali ranicaj «z maski-šou», kab zaśpieć u łožku i pakłaści ŭ adnoj bialiźnie na padłohu.

«Nie skažu, kab bili, ale pataŭkli troški. I litaralna napiaredadni ja hladzieŭ u telehramie videa, jak «prymali» ŭ Krymie chłopcaŭ, jakija vystupali ŭ padtrymku Ukrainy; raskładvali na padłozie, bili. Voś, kažu, mohuć i mianie tak. I nazaŭtra pryjšli».

Pavialičyć

«Pieravychavańnie» navinami, kantaktnyja linzy i 40 rubloŭ zarobku

Kałonija ŭzmocnienaha režymu (a sudździa Mikałaj Dola prysudziŭ 5 hadoŭ), pa słovach Ułada, nie mocna adroźnivajecca ad prosta kałonii: mienš spatkańniaŭ, mienš suma na atavarku. I toj ža abaviazkovy «pryjom praz ŠIZA» dla palitviaźniaŭ, prydumlańnie parušeńniaŭ, sproby nastroić niepalityčnych suprać «žoŭtabiračnikaŭ». Plus atmaśfiera, dzie zaachvočvajuć danośnictva, vykarystoŭvajuć «padsadnych kačak» dla vyviedvańnia infarmacyi, dzie za praviny adnaho karajuć usich. Dla zvyčajnaha čałavieka heta dzika, dla kałonii — norma.

«Pieryjadyčna pazbaŭlali pasyłak, spatkańniaŭ — naohuł usich, z 2023 hoda ja ni razu nie schadziŭ na spatkańnie ź siamjoj. Listy tolki ad rodnych, tych, chto ŭniesieny ŭ śpis. Praŭda, zvanki jak maje być, piać razoŭ na miesiac. I ŭ cełym, kali paraŭnoŭvać z tym, što ja čuŭ pra inšych palitviaźniaŭ, — umovy byli narmalnymi.

U turmach, viadoma, mocna pramyvajuć mazhi: kožnyja vychadnyja abaviazkova treba hladzieć biełaruskija naviny, «Kontury» jakija-niebudź. Palityčnyja ŭ pryncypie imknulisia hladzieć naviny, čytać pamiž radkoŭ. Ale mnie ad žoŭci, jakaja vypluchvajecca ŭ kožnym vypusku, prosta rabiłasia nie pa sabie, kidała ŭ ahresiju».

Samymi ciažkimi pieryjadami, uspaminaje Uład, byŭ pieršy čas, kali treba było pryzvyčaicca da režymu i ŭmovaŭ kałonii («z kimści čaju papiŭ z adnaho kubka — možna adrazu pajechać u ŠIZA») i pieryjady ŭ štrafnym izalatary — u dzikim choładzie, u «šklanym» kaściumie (termabializna, asabistyja rečy — nielha), ź niemahčymaściu zasnuć i dumkami, ci vyjdzieš adsiul žyvym i zdarovym.

Pavialičyć

«U mianie prablemy sa zrokam, a ŭ škłoŭskaj kałonii kantaktnyja linzy možna, ale nielha mieć rastvor dla ich, i akulary ŭ ŠIZA zabirajuć. Tak što ja tam siadzieŭ u paŭślapym stanie, nie mocna aryjentujučysia, što adbyvajecca, — uspaminaje Uład. — Miakka kažučy, nie spadabałasia, było vielmi ciažka. I nadalej staraŭsia nie traplać».

Z druhoha boku, miascovuju mieddapamohu jon nazyvaje «bolš-mienš narmalnaj»: była mahčymaść vyrvać ci navat padlačyć zuby, uziać patrebnyja tabletki, zrabić kardyjahramu. Asabista Uładu navat pašancavała damahčysia śpiecyjalnaj mieddapamohi, kali ŭ vuchu vypadkova zachras kavałačak bierušy: pad kanvojem jaho vyvieźli ŭ cyvilnuju balnicu, dzie lekary dapamahli.

Jašče adna «słavutaść» biełaruskich kałonij, pra jakuju važna zhadać — pramzona. U Škłovie, naprykład, źniavolenyja šyli vajskovuju formu i śpiecvopratku (naprykład, kurtki «Siryus»). Pry hetym praca manatonnaja, nizkakvalifikavanaja, z vysokaj normaj vypracoŭki, nie daje novaj prafiesii i vielmi drenna apłačvajecca.

U samyja ŭdałyja miesiacy Uładu Jacenku pašancavała zarabić kala 40 rubloŭ — «heta dla 10 prafuliku vielmi šmat». A ŭ siaredzinie hoda bryhadzir abviaściŭ: maŭlaŭ, bolš za 100 rubloŭ «brudnymi» palitviaźniam nie pałožana — «čystymi» da asudžanych dachodziła kala 20.

«A voś kormiać niadrenna, — raskazvaje Uładzisłaŭ. — Chto dumaje, što kałonija — heta abaviazkova bałanda, bihas z napaŭhniłoj kapusty, toj mocna ździviŭsia b. I ŭ homielskim SIZA, i ŭ Škłovie karmili narmalna».

U niavoli Uład sustreŭ čatyry svaich dnia naradžeńnia. Kaža, navat atrymlivałasia adznačyć. Jak i Novy hod, da jakoha majstravali tarty z kuplonaj zhuščonki, piečyva, suchafruktaŭ — «sałodkaje — choć niejkaja radaść, niekatoryja zeki źbiaruć taki tort sa zvyčajnych praduktaŭ, što palčyki abližaš».

«Ci byli pasłableńni da Novaha hoda? Tak. Adboj letaś byŭ u hadzinu nočy. Choć ustaješ u lubym vypadku a šostaj ranicy. I možna było nie iści na śniadanak. Dla kałonii, dzie nielha nie iści na luboje režymnaje mierapryjemstva, niachaj heta budzie pryjom ježy, zvanki, atavarka abo łaźnia — heta pasłableńnie. Plus, byvała, što ŭ stałovaj davali na viačeru aliŭje — takija minimalnyja «pluški».

Tapki sa Škłova i žyćcio nanoŭ

Bolš za try hady Uład nie bačyŭ ni rodnaha horada, ni siamji, budučy pazbaŭlenym spatkańniaŭ. I ciapier vielmi sumuje pa mahčymaści abniać mamu, pacisnuć ruku baćku, ubačycca z małodšym bratam, jakomu tady było 15 — a siońnia ŭžo darosły chłopiec, ź jakim było b cikava prajścisia, pahavaryć za žyćcio… Ale pakul hałoŭnaja zadača — samomu «pierazahruzicca», lehalizavacca ŭ ES i pačać budavać žyćcio nanova.

— Było pradčuvańnie, što mohuć vyzvalić — ci prosta pryjšli ŭnačy, skazali źbiracca?

— A viedajecie, było. Litaralna za dzień u naš atrad mnie i jašče adnamu chłopcu prynieśli vopisy — papierki ź pieralikam majomaści, jakoje ŭ ciabie z saboj u torbach. Heta značyć, što ty jedzieš albo na etap, na niejkuju «raskrutku», moža, novaja sprava, albo śledčy pryjechaŭ, albo ŭ inšuju kałoniju mohuć pierakinuć. Albo «pamiłavańnie» tak zvanaje (my dumali, što ŭ Litvu buduć vyvozić, jak minułuju partyju).

I ja zmoh patelefanavać rodnym, skazać, što tak i tak, mahčyma, etap, mahčyma, pamiłujuć. Ale 100% nie viedaŭ, pakul nie pryjšoŭ supracoŭnik, maŭlaŭ, źbiraj rečy. Pa adnym tak sabrali 13 čałaviek, i ranicaj užo ci to KDB, ci to jašče chto pavieźli nas na paŭdniovuju miažu.

Dobra choć pašpart addali — u niekatorych, jak ja bačyŭ, tolki papierki. A rečaŭ amal nijakich — ź inšych kałonij ludzi pryjazdžali z cełymi baułami, u mianie ž zabrali navat akulary, tolki tapki sa Škłova pryvioz.

Na miažy ŭžo zmoh pračytać «Novyja Jaryłavičy», ździviŭsia: ničoha sabie, dziela nas adkryli miažu z krainaj, u jakoj idzie vajna? A ŭžo potym daviedaŭsia, što tam byŭ i Budanaŭ, što ceły kartež nas sustrakaŭ.

Pra płany Uładzisłaŭ pakul havoryć ź lohkaj razhublenaściu: pierš za ŭsio — afarmleńnie dakumientaŭ, miedycynskija abśledavańni i «minimalna padlačycca». A potym?

«Mahčyma, pajedu ŭsio ž taki ŭ Polšču. Tam u mianie najlepšy siabar, naohuł šmat siabroŭ i, napeŭna, budzie krychu praściej stać na nohi. Jość dumki nakont pracy barbieram abo majstram tatuirovak, ja raniej trochi zajmaŭsia hetym — ale pakul nie ŭpeŭnieny. Choć ja nie hrebuju nijakaj pracaj. Kali treba budzie, mahu i na budoŭli dapamahać, i niešta rukami zrabić. Nie toje kab ja šmat umieju, ale «pryniasi-zaniasi, pakapaj, tam i tam dapamažy» — na pieršym etapie biez pytańniaŭ možna hetym zajmacca».

• 2
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0