SSSR jak samy niaŭdały pieryjad u našaj historyi

Čytaju zaraz knihu historyka Martyna Hiłbierta «Ščaranski, hieroj našaha času» (Shcharansky: Hero of Our Time) — bijahrafiju viadomaha savieckaha dysidenta i dziejača habrejskaha nacyjanalnaha ruchu Anatolija (Natana) Ščaranskaha.

Na prykładzie Ščaranskaha robicca vielmi sumna ad taho, što saviecki režym svajoj dyskryminacyjnaj palitykaj zdoleŭ vyraścić unutry siabie vialikuju hrupu ludziej, jakija siabie procipastaŭlali nie toje što kamunistyčnamu režymu — ale svajoj de-fakta radzimie, svaim de-fakta rodnym rasijkaj movie i kultury.

Ščaranski i jaho paplečniki zmahalisia ŭžo navat nie za svabodu i demakratyju ŭ SSSR, ale tolki za svajo prava na evakuacyju z krainy, što ich nienavidzieła,

Saviecki Sajuz nazyvaŭ siabie apiryščam internacyjanalizmu, ale ŭ hetaj "siamji braterskich narodaŭ" čamuści nie było miesca habrejam, pavołžskim niemcam, pantyjskim hrekam, krymskim tataram.

Kamunistyčny režym, ustalavańnie jakoha Biełaruś dahetul śviatkuje 7 listapada, nijak nie adkinuŭ spadčynu rasijskaha samaŭładździa. Jon zdoleŭ filihranna źniščyć usio dobraje, što było ŭ darevalucyjnaj Rasii — staradaŭnija tradycyi, dźviuchsothadovuju jeŭrapieizacyju elitaŭ — i zachavać usio samaje drennaje: žorstki aŭtarytaryzm, varožaść da inšych krainaŭ i šavinizm.

Hod za hodam macnieje majo pierakanańnie, što

saviecki pieryjad ź vialikaj vierahodnaściu byŭ najbolš marnym i najbolš biazdarnym pieryjadam historyi što Biełarusi, što Rasii.

Režym, što ŭstalavaŭsia paśla kastryčnickaha pieravarotu, prynies nam žachlivyja i niepapraŭnyja straty, jakija nie mohuć kampiensavacca nijakimi dasiahnieńniami. Nijaki palot Haharyna i nijakija mietałurhičnyja kambinaty nie kampiensujuć i nie apraŭdvajuć šmathadovy kryvavy teror suprać ułasnaha nasielnictva. Nijakija novyja sacyjalnyja lifty nie kampiensujuć straty kadravaha patencyjału ŭ vyniku šmatmiljonnych represij, niekalkich chvalaŭ emihracyi i zamieny darevalucyjnaj pracoŭnaj i pradprymalnickaj kultury na saviecki łahierna-valuntaryscki padychod u spałučeńni z kryvadušnaj kalektyŭnaj biezadkaznaściu.

Mienavita savieckaja ŭłada pieratvaryła Rasiju ŭ syravinny prydatak Zachadu.

Siemdziasiat hadoŭ savieckaha haspadarańnia vinavatyja ŭ «lichich dzievianostych» kudy bolš za niaŭdałych refarmataraŭ,

Druhaja suśvietnaja vajna i pieramoha ŭ joj tradycyjna pakidajecca apošnim arhumientam u apraŭdańnie savieckaj ułady. Pry hetym mienavita

Druhaja suśvietnaja zrabiłasia jaskravym prysudam hetamu režymu: za ŭsiu historyju Rasii nie było inšaj vajny (pahatoŭ prazvanaj «ajčynnaj»), dzie takaja kolkaść rasijskich paddanych dobraachvotna vajavała na baku voraha

I dobra, što rasijskija ŭłady choć pavolna, ale jduć šlacham desavietyzacyi, chacia trup Lenina dahetul publična demanstrujecca ŭ maŭzalei, a na mapie Maskvy dahetul zachavalisia Leninski praśpiekt, stancyi mietro «Oktiabŕskaja» i «Vojkovskaja».

Łukašenkaŭskaja Biełaruś, jakaja śviatkuje 7 listapada pad ściaham BSSR i z tatalna panujučaj pa ŭsioj krainie savieckaj tapanimikaj, usio bolš pieratvarajecca ŭ saviecki relikt navat na fonie postsavieckaj-postimpierskaj Rasii.

Dla Biełarusi samym važnym pytańniem było i zastajecca,

ci vartyja byli status Biełarusi jak asobnaj terytaryjalna-dziaržaŭnaj adzinki i dziaržaŭny status biełaruskaj movy, jakija kančatkova zamacavalisia mienavita pry savietach, Kurapataŭ, rasstrełaŭ 29–30 kastryčnika 1937 h., kalektyvizacyi, rusifikacyi, Čarnobyla, dziaržaŭnaj miažy pamiž Mienskam i Vilniaj, nieasavieckaha režymu Łukašenki.

• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0
• 0