U Hrodnie źnieśli čarhovy dom u histaryčnym centry. Na hramadskim abmierkavańni infarmacyju pra znos utaili ad ludziej
Ad viekavoha doma pa vulicy Vasilka, 5 zastaŭsia tolki frahmient ściany i kučy cehły. Prajekciroŭščyka raniej zapadozryli ŭ tym, što jon kuplaje fejkavyja architekturnyja ŭznaharody dla svaich prajektaŭ.
Pra znos paviedamiła miascovaje vydańnie NewGrodno.By.
Što za dom
Budynak pa vulicy Vasilka, 5 zhadvajecca ŭ 1907 hodzie, jak ułasnaść mieščanina Parfionienki. U padomnym apisańni zabudovy Hrodna 1924 hoda paviedamlajecca, što na ŭčastku pad numaram №5 raźmiaščajucca cahlany žyły dom i adnapaviarchovaja cahlanaja haspadarčaja pabudova.
Z 1950 hoda ŭ budynku dziejničaŭ dziciačy jasli-sad №1. Pobač było ŭźviedziena nievialikaje pamiaškańnie, dzie raźmiaščaŭsia haspadarčy błok z kuchniaj i pralniaj.
U 2018 hodzie dziaržava pieradała budynki z učastkam pamieram 25 sotak u biazvypłatnaje karystańnie pravasłaŭnaj carkvie. Śviatar Pavieł Siarhiejeŭ pačaŭ rychtavać prastoru pad sacyjalny centr «Vasilki» i inkluziŭnuju piakarniu «Pčała», dzie ludzi ź invalidnaściu mahli b vypiakać kraftavy chleb i prasfory.
U hałoŭnym budynku płanavałasia nadbudova mansardavaha paviercha i stvareńnie kanfierenc-zały, chrama-kaplicy, stałovaj dla biednych, centra padtrymki ludziej z aŭtyzmam i pakojaŭ dla pałomnikaŭ, a ŭ mienšym — praviali kapitalny ramont, ustalavali kamunikacyi i pieč, rychtujučy budučuju piakarniu.
Prajekt realizoŭvaŭsia pry hrodzienskim archijepiskapie Arciemii, jaki byŭ adchileny ad pasady paśla taho, jak asudziŭ hvałt paśla vybaraŭ 2020 hoda. Antonij, pastaŭleny na jaho miesca, zajaviŭ, što prajekt jaho nie cikavić i finansavać jaho nie buduć, paśla čaho budynki prosta addali jak niepatrebnyja.
Novaha ŭłaśnika budynak nabyŭ, vidać, u pačatku 2024 hoda — 15 studzienia byŭ praviedzieny aŭkcyjon pa prodažy, startavaja cana skłała kala 745 tysiač rubloŭ.
Pavodle infarmacyi z aŭkcyjona, z ulikam taho, što budynak znachodzicca ŭ histaryčnym centry Hrodna, prajekt rekanstrukcyi novy ŭłaśnik musiŭ uzhadniać ź Ministerstvam kultury.
Akramia taho, było zabaroniena nieabhruntavana źmianiać architekturny vyhlad fasada, bo budynak źjaŭlajecca častkaj histaryčnaj zabudovy. Adnak ciapier hetaha fasada nie isnuje zusim.
Hramadskaje abmierkavańnie z utojvańniem
Novy ŭłaśnik, skidzielskaja kampanija «ŚpiektrInviestHrup» (raźmiaščacca pa adnym adrasie z handlovaj kampanijaj «Śpiektr-Trejd»), vyrašyŭ pieraŭtvaryć budynak u małapaviarchovy žyły dom.
U krasaviku-mai 2025 hoda ŭ Hrodnie prajšło hramadskaje abmierkavańnie prajekta rekanstrukcyi 100-hadovaha budynka pa vulicy Vasilka, 5. Pavodle prajekta, u abnoŭlenym domie pavinny byli źjavicca šeść kvater svabodnaj płaniroŭki, žyły mansardavy pavierch, trenažornaja zała ŭ padvale i haspadarčyja pabudovy na terytoryi. Taksama praduhledžvalisia dobraŭparadkavańnie dvara, zona adpačynku i parkoŭka na dziesiać aŭtamabilaŭ.
U prykładzienaj dakumientacyi, raspracavanaj miascovym prajektnym biuro «Intełstok Inžynirynh», dzie ŭ tym liku musić apisvacca prajektnaje rašeńnie, ni razu nie zhadvalisia słovy «znos», «demantaž», «razborka» i inšyja eŭfiemizmy razbureńnia.
Zdahadacca pra toje, što ad histaryčnaha budynka ŭ chutkim časie aničoha nie zastaniecca, možna było tolki pa pieraliku adchodaŭ, dzie značycca ŭnušalnyja 1170 ton bitaj cehły. Adkul u čas «rekanstrukcyi» ŭziałosia stolki lišniaj cehły, dakumient, vystaŭleny na hramadskaje abmierkavańnie, nie daje anijakaha adkazu.
Tolki tumanna adznačałasia, što častka vonkavych ścien, pieraharodak i kanstrukcyj dachu «znachodziacca ŭ častkova niezadavalnialnym stanie» — fraza, jakaja nasamreč nie niasie nijakaj sensavaj nahruzki, pakolki abśledavańnie nie pravodziłasia.
Na siońnia ad bolšaj častki budynka zastalisia tolki hory bitaj cehły. Častka najlepš zachavanaj cehły sabranaja ŭ kuby dla paŭtornaha vykarystańnia. Nie kranuli tolki nievialiki frahmient — heta nieabchodna, kab abyści patrabavańni zakanadaŭstva da rekanstrukcyi.
U hetym prajekt vielmi nahadvaje niadaŭniaje nachabnaje źniščeńnie letaś dźviuch kazarmaŭ pa vulicy Ščorsa, jakoje taksama prachodziła jak «rekanstrukcyja», ale tam navat nie imknulisia paŭtaryć fasady.
I choć pavodle rendaraŭ novy budynak budzie adbudavany ŭ tym ža vyhladzie, što i histaryčny, takoje varvarskaje staŭleńnie da stohadovaha budynka nielha nazvać ni adnaŭleńniem, ni zachavańniem kulturnaj kaštoŭnaści.
Fejkavy pieramožca
«Intełstok Inžynirynh» viadomy ŭ Hrodnie sučasnym budynkam pa vulicy Vialikaj Trajeckaj, 25 i ambicyjnym pa architektury handlova-administracyjnym centram na rahu vulic Dubko i Puškina, jakomu ŭ 2023 hodzie byŭ prysudžany hran-pry na Nacyjanalnym fiestyvali architektury.
Ale, jak źviarnuŭ uvahu telehram-kanał «Spadčyna», daloka nie ŭsie svaje ŭznaharody «Intełstok Inžynirynh» atrymaŭ zasłužana.
U krasaviku 2025 hoda kampanija pachvaliłasia tym, što ich prajekt hramadskaha budynka pa Vialikaj Trajeckaj vulicy, 25 u centry Hrodna atrymaŭ załatuju ŭznaharodu Arch Design Award 2025 u naminacyi architekturnaha dyzajnu. Ciapier hety dopis vydaleny z sacsietak kampanii, ale infarmacyju pieradrukoŭvali miascovyja «Viačerni Hrodna», Hrodna.life, a taksama «Novy Čas».
Nasamreč heta fejkavaja ŭznaharoda (vanity award), jakaja pracuje pa pryncypie «płaci, kab pieramahčy». I čym bolš zapłaciš, tym vyšejšaje miesca tvoj abjekt zojmie.
U 2025 hodzie załatuju ŭznaharodu Arch Design Award atrymali 134 prajekty, srebranuju — 115 prajektaŭ, bronzavuju — 41 prajekt! Užo pa hetych ličbach možna pierakanacca, što ŭ realnym konkursie takoj taŭkatni na pjedestale nie moža i nie pavinna być.
I kožny z udzielnikaŭ zapłaciŭ za hetuju «pieramohu» ŭ liku socien inšych. Hrošy źbirajucca na etapie rehistracyi, ceńnik, jaki byccam by pryviazany da daty, varjirujecca ad 200 da 500 jeŭra. Tolki paśla apłaty možna dasłać svoj prajekt.
Z punktu hledžańnia markietynhu stratehija dobraja: kožnaja novaja fejkavaja premija stanovicca infanahodaj dla zhadki kampanii i jaje abjektaŭ u ŚMI, a tamu ŭ zakazčykaŭ i abyvacielaŭ składvajecca ŭjaŭleńnie pra kampaniju jak nacyjanalny zdabytak, a pra jaje prajekty — jak pra niepaŭtornyja šedeŭry. Ale hetaja mahija pracuje roŭna da taho momantu, jak niechta nie pasprabuje daviedacca bolš pra čarhovuju premiju.
«Intełstok Inžynirynh» saramliva prybraŭ zhadki pra pieramohu ŭ Arch Design Award, ale ŭ sacsietkach kampanii zastalisia paviedamleńni pra pieramohi ŭ anałahičnych konkursach.
Uletku 2024 hoda paviedamlałasia pra atrymańnie vyšejnazvanymi prajektami srebranaj i załatoj uznaharod premii International Architecture & Design Awards (IADA). Na sajcie hetak ža sotni pieramožcaŭ, pry tym navat jość płacinavaja ŭznaharoda. Rehistracyja — 130 dalaraŭ. Tydzień tamu kampanija znoŭ pachvaliłasia pieramohaj prajekta doma pa Vialikaj Trajeckaj vulicy, 25 u hetym konkursie, ale ŭžo ŭ jakaści realizavanaj pabudovy.
Niachaj pieramohi ŭ takich «konkursach» zastajucca na sumleńni i kašalku kampanii, ale jak bačym — za małoj chłuśnioj idzie bolšaja, razburalnaja dla histaryčnaj spadčyny Biełarusi.
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary