«Я прасіў іх біць меней, бо ў мяне не згортваецца кроў». Палітвязень са складаным дыягназам расказаў, як перажыў арышт, СІЗА і калонію

Цяпер Аляксей вызваліўся і жыве ў лагеры для бежанцаў у Швейцарыі, чакаючы рашэння міграцыйнай службы. Ён распавёў «Вясне» пра час у гродзенскім СІЗА і бабруйскай калоніі №2, медыцынскую дапамогу, пра бібліятэку і адмысловы атрад, у якім ён знаходзіўся ў зняволенні.

Першыя пратэсты — у 2011 годзе

Нягледзячы на тэрмін і эміграцыю, палітвязень не шкадуе, што выказаў пратэст. У першы раз — на маўклівых акцыях у 2011 годзе, за якія атрымаў адміністрацыйны штраф. Пасля — летам 2020 года, яшчэ да выбараў.

— Паміж гэтымі падзеямі я не пратэставаў актыўна, — распавядае Аляксей. — Жыў як нармальны чалавек, які паважае сябе. Напрыклад, адмаўляўся здаваць адбіткі пальцаў падчас абавязковай дактыласкапіі, праз што шмат крыві выпіў у міліцыі.

Калі працаваў па размеркаванні — не ўступаў у аб'яднанні, не выпісваў газеты, не хадзіў на мітынгі. Таму ўвесь час прасядзеў на голым акладзе — нешта каля 100 даляраў у месяц.

Але ў 2020 годзе, калі пачаліся зборы подпісаў за кандыдатаў, палітвязень вырашыў, што хоча актыўна выказаць сваю пазіцыю.

— Я падумаў, што будзе нядрэнна праз інтэрнэт трошкі папсаваць настрой міліцыянтам, — тлумачыць ён. — Я пачкамі ствараў пустыя старонкі «ВКонтакте» і «Аднакласніках» і раздаваў іх людзям. Вядома, я разумеў, чым займаюся, гэта не было выпадковасцю.

Але я думаў, што абмяжуюся штрафам, як і ў 2011 годзе. Але потым на судзе мне «прыляцела» не толькі за мае каментары, але і за тыя, якія пісалі іншыя людзі з усіх тых старонак.

Затрыманне

Акрамя таго, Аляксей хадзіў на акцыі пратэсту, але затрымалі яго толькі ў пачатку снежня 2020 года, у двары ўласнага дома.

— Яны не хацелі, каб я паспеў выдаліць звесткі з камп'ютара, — тлумачыць мужчына. — У двары да мяне падбеглі ззаду, ударылі па назе, начапілі кайданкі і сказалі, што мне канец. Затым пасадзілі ў мікрааўтобус, нацягнулі капюшон, каб не бачыў, куды мы едзем, і адвезлі на размову «па душах».

Падчас допыту Аляксея збівалі, хоць ён папярэджваў пра сваё захворванне.

— Я прасіў іх біць меней, бо ў мяне не згортваецца кроў, — успамінае ён. — Гэта не паўплывала на паводзіны. Так працягвалася пару гадзін, допыт складаўся з пастаянных пагроз, крыкаў і рукапрыкладства. Асабліва ў нашай міліцыі любяць пагражаць на сэксуалізаваныя тэмы — што са мной незразумела што адбудзецца ў турме. Дапытвала чалавек шэсць, памятаю, што прозвішча аднаго з іх — Мяцеліца. Але яны ўвесь час бегалі туды-сюды, мяняліся, у такой мітусні складана выяўляць вытрымку.

Пасля допыту супрацоўнікі адвезлі Аляксея дадому — забраць усю тэхніку, пачынаючы ад паламаных навушнікаў, заканчваючы камп'ютарам бацькоў. Бацькам не далі ніякіх дакументаў аб выемцы тэхнікі, а Аляксея адвезлі ў ІЧУ, дзе яго чакала цяжкая ноч.

— Ужо позна ўвечары я адчуваў, што пасля збіцця пад скуру пачынае ісці кроў — на галаве, на плячах, на спіне, на назе, — кажа ён. — Я не спаў усю ноч, бо гэта даволі балючы стан. Калі я зразумеў, што не магу наступаць на нагу, папрасіў сукамерніка, каб ён выклікаў супрацоўніка. Ён не прыходзіў гадзіну, мне рабілася ўсё горш.

А калі нарэшце прыйшоў лекар, пачаў пытацца: «Якая гемафілія? Не трэба было каментары ў інтэрнэце пісаць». У выніку даў таблетку нейкага анальгіну і сышоў. Але боль стала мацней, я пачаў губляць кроў, і губляць прытомнасць. У выніку хуткую выклікалі толькі пад канец другога дня. Прычым мянты пачалі вельмі баяцца, каб я нічога ім не ляпнуў: яны баяліся, што хуткая мяне забярэ і пра збіццё стане вядома.

Але супрацоўнікі хуткай маўчалі, былі даволі спалоханыя, а нейкі лекар з РУУС распавядаў ім: «Ведаеце, што ён рабіў? Ён каментары пісаў супраць нашай улады!»

«Мне «пашанцавала»: у мяне інваліднасць»

Пасля трох сутак у ІЧУ Аляксея адправілі ў гродзенскае СІЗА, дзе ён быў прыкладна паўгода да этапавання ў калонію. Ён распавядае, што там былі агідныя, нечалавечыя ўмовы ўтрымання.

— Зімой там вельмі холадна, летам — душна і вільготна, — кажа палітвязень. — У невялікай камеры сядзіць 10 чалавек, усе сціраюць, развешваюць вопратку, фактычна ты знаходзішся ў лазні круглыя суткі. Тады пошта хадзіла яшчэ вельмі добра, на мой дзень нараджэння прыходзіла 10-20 лістоў у дзень, а потым — у студзені 2022 года — лісты не ад сваякоў перасталі прапускаць. Але я разумеў, што гэта не людзі перасталі пісаць, а мянты перасталі аддаваць лісты. Яшчэ да суда мяне прызналі палітвязнем: адчуванні былі такія, нібы я атрымаў грамату ў школе за добрыя паводзіны.

Аляксей распавядае, што СІЗА і калонія — два цалкам розныя сусветы. У калоніі прасцей падтрымліваць здароўе, нармальна харчавацца, свежае паветра, але калі ты палітвязень, прыйдзецца «крыху пацярпець».

— У бабруйскай калоніі палітвязняў пастаянна пазбаўляюць пасылак, спатканняў, — успамінае Аляксей. — Ты ўвесь час сядзіш і чакаеш у напружанні, калі да цябе дакалупаецца нейкі мент. Мне «пашанцавала»: у мяне інваліднасць, таму мяне хаця б не саджалі ў ШІЗА, іншыя палітычныя адтуль не вылазілі. Па плане іх адпраўляюць туды прыкладна кожныя тры месяцы.

Аляксей трапіў у «інвалідскі», як яго называюць у калоніі, атрад. Там знаходзяцца людзі з праблемамі з фізічным і псіхалагічным здароўем і пенсіянеры па ўзросце.

— У такіх атрадах ёсць вялікі плюс, — адзначае мужчына. — Туды мянты практычна не лезуць з усялякімі праверкамі, і нават калі зоймуцца і нешта знойдуць, наўрад ці будуць наступствы. Але праз тое, што мянты не хочуць пэцкаць рукі аб «інвалідаў» і старых, то ўсю ўладу яны дэлегуюць так званаму «актыву» — на слэнгу іх называюць «казлы». Гэта зэкі, якія робяць усё, што ім скажа міліцыя. Калі не памыляюся, яны нават па паперах праходзяць як давераныя асобы МУС. Яны адказваюць за ўсё ў гэтым атрадзе, разводзяць людзей на грошы і прадукты. Яны нічым не занятыя, калі мянты сказалі не даваць камусьці жыцця — яны так і зробяць.

Праблема ў тым, што ў актывістаў пастаянна трэба нешта прасіць: нешта памыць, запісацца да лекара або ў чаргу ў краму.

— Калі ты не падабаешся, цябе могуць запісаць апошнім, будзеш тры-чатыры гадзіны стаяць у чарзе ў краму пад дажджом, снегам або спякотай, — кажа Аляксей Галоўкін. — Паасобку гэта ўсё дробязі, але калі гэта паўтараецца ўвесь час, гэта даволі непрыемна. Але я стараўся сядзець «па-разумнаму» і ні з кім не канфліктаваць, калі была такая магчымасць. Мне трэба было раз на тыдзень хадзіць у санчастку рабіць укол, каб згортвалася кроў. У нас быў вельмі шкодны дзядзька-актывіст, але праз паўгода я з ім пасябраваў. Калі бачыў, што я кульгаю мацней звычайнага, сам падыходзіў і прапаноўваў адвезці ў санчастку. Але за два месяцы да майго вызвалення лекі скончыліся, тады начальніца санчасткі мне сказала: «Хутка на волю пойдзеш — там палекуешся». Гэта быў мой рэкорд: два месяцы без уколу.

Санчастка і праца за 50 капеек

Палітвязень распавядае, што ў санчастцы працаўнікі ставіліся да зняволеных як да «буйной рагатай жывёлы».

— Там лечаць роўна настолькі, каб чалавек не памёр, — кажа Аляксей. — Бо інакш трэба будзе шмат папер складаць, час траціць. Такое стаўленне адчуваецца, таму што шмат людзей хоча трапіць у санчастку, і часта незразумела, у каго рэальная праблема, а хто проста хоча адкасіць ад працы. Таму людзі, напрыклад, з захворваннямі сардэчна-сасудзістай сістэмы ходзяць на працу, хоць многія ледзь ногі цягнуць.

Аляксей распавядае, што ягоны атрад не хадзіў на працу. Для астатніх зняволеных яна заключалася ў тым, што трэба было «драць гуму»: выцягваць дрот са старых аўтамабільных пакрышак. Сродкаў індывідуальнай абароны пры гэтым не давалі, заробак пасля выліку грошай на харчаванне і ўтрыманне складаў 50-70 капеек у месяц.

— Паколькі я не хадзіў на працу, то цэлымі днямі чытаў кніжкі, — усміхаецца палітвязень. — Бібліятэка там добрая: яе фармуюць не толькі са старых запасаў ПТВ і школ, але і з таго, што замаўляюць самі палітвязні. З прачытанага там мне запомнілася «Мастацтва зневажаць» Няўзорава — яе прапусцілі нейкім цудам. Але тады яшчэ не было такіх абмежаванняў, а ўзровень інтэлекту сярэдняга мянта ў Беларусі не вельмі высокі. Таму такую кніжку яны прапусцілі, а «Барацьбу за ўладу» Ніцшэ — не, таму што назва не вельмі добрая.

Аляксей Галоўкін распавядае, што пасля зняволення ў людзей часта развіваецца цынізм і недаверлівасць, бо там ты не разумееш, хто хоча табе дапамагчы, а хто — рэальна гатовы прапанаваць дапамогу. Але і добрых людзей там сустракаюць. Адным з такіх для Аляксея стаў Вітольд Ашурак.

— Мне пашанцавала: я пражыў у адной камеры з ім некалькі месяцаў, — усміхаецца палітвязень. — Гэта выдатны, вельмі разумны, культурны, інтэлігентны чалавек. Ён звяртаўся на «вы» да ўсіх, нават да 18-гадовых хлопцаў.

Вітольд цэлы дзень пісаў лісты, казаў, што адказаць кожнаму — гэта яго абавязак і праца. Ён быў вялікім аптымістам, баяўся, што яму дадуць менш за пяць гадоў. Казаў, будзе неяк непрыстойна. Я неяк сказаў услых фразу «рабі што мусіш — будзь што будзе», і ён сказаў, што яму яна вельмі падабаецца і нават напісана ў яго на фэйсбуку ў статусе. Ён сказаў, добра, што я яе ўспомніў, што так жыць і трэба. Яна яго цалкам характарызуе.'

Мы з ім вельмі шмат размаўлялі на сур'ёзныя і бытавыя тэмы: ад гісторыі ВКЛ да таго, якая бульба лепш — вараная або смажаная. Вітольду вельмі падабаліся супы, якія давалі ў СІЗА, і я часта аддаваў яму свой. Ён казаў, што паціснуў бы руку хлопцу, які варыць гэтыя супы, — настолькі было смачна. Такі выбітны чалавек быў вялікім нават у дробязях.

• 13
• 0
• 9
• 4
• 9
• 26
• 28
• 0